Hành hương sinh thái với “Chúa tể của những chiếc nhẫn”

Nhà văn huyền thoại người Anh John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973) không chỉ làm mê mẩn hàng trăm triệu bạn đọc trên thế giới với những cuộc phiêu lưu ở vùng Trung địa, ông còn là một người vô cùng yêu thiên nhiên và đã gởi gắm rất thành công tình yêu đó vào các tác phẩm của mình.

John Ronald Reuel Tolkien

Dành cả đời để làm sạch bãi biển, rong ruổi giữa núi rừng châu Phi để bảo vệ loài tinh tinh, hoặc leo lên các tòa tháp cao để trưng ra thông điệp khổng lồ phản đối nạn phá rừng…, mỗi nhà hoạt động môi trường đều có cách đóng góp riêng để gìn giữ hành tinh Xanh. Riêng nhà văn J.R.R. Tolkien thì sáng tác chính là bảo vệ môi trường. Thiên tiểu thuyết kiệt xuất “Chúa tể của những chiếc nhẫn” của ông tính từ lần phát hành đầu tiên năm 1954 đến nay đã được dịch ra 60 thứ tiếng và bán được 150 triệu bản trên toàn thế giới. Tiểu thuyết mở đầu “Anh chàng Hobbit”, ra mắt năm 1937, đến nay cũng đã được xuất bản 100 triệu bản, với 40 thứ tiếng. Ba tập phim “Chúa tể của những chiếc nhẫn” do đạo diễn Peter Jackson thực hiện, công chiếu từ năm 2001 - 2003 đã thành công vang dội, mang về 17 giải Oscar và hơn 3 tỷ USD doanh thu. Với sự đón nhận nồng nhiệt như thế, tư tưởng yêu thiên nhiên, sống hài hòa và tôn trọng muôn loài của Tolkien chắc chắn đã “thấm” vào bao thế hệ độc giả cũng như người hâm mộ điện ảnh.

Hành hương kết hợp Laudato si và Chúa tể của những chiếc nhẫn ở dãy núi Sierra Guadarrama

Ðồng điệu với Laudato si’

Nhà văn nổi tiếng người Anh còn là một tín hữu Công giáo rất mộ đạo nên dễ nhận ra phảng phất đây đó trong  “Anh chàng Hobbit” và “Chúa tể của những chiếc nhẫn” là những triết lý được truyền cảm hứng từ Kinh Thánh. Cũng vì lý do này mà khi nói đến tinh thần “sống xanh” trong các tác phẩm của Tolkien, nhiều chuyên gia đánh giá là rất gần gũi với thông điệp Laudato si’ - Chăm sóc Ngôi nhà chung của chúng ta của Ðức Giáo Hoàng Phanxicô.

Mới đây, Tổng Giáo phận Madrid (Tây Ban Nha) đã tổ chức một cuộc hành hương lấy ý tưởng từ sự kết hợp giữa Laudato si’ và Chúa tể của những chiếc nhẫn. Từ ngày 4.7.2020, Tổng Giáo phận này mời gọi mọi người, nhất là các bạn trẻ tham gia cuộc hành hương mùa hè mang tên El camino del anillo (Con đường của chiếc nhẫn), là một hành trình dài 122 km, đi bộ trong 7 ngày, qua vùng núi Sierra Guadarrama (ở giữa thủ đô Madrid và thành phố Segovia) với phong cảnh thiên nhiên tuyệt vời gợi nhớ đến vùng Trung địa trong các tác phẩm nổi tiếng của Tolkien. Những người tham gia có thể vừa hào hứng khám phá những cảnh quan hùng vĩ giống như trong bộ sách yêu thích, vừa đọc lại Laudato si’ để suy ngẫm về công trình Sáng Tạo của Chúa, về mối tương quan giữa con người với thiên nhiên và trách nhiệm gìn giữ Ngôi nhà chung Chúa ban. “Tìm kiếm anh Hobbit (người lùn) để chia sẻ một chuyến phiêu lưu”, Tổng Giáo phận Madrid hy vọng sáng kiến độc đáo này sẽ thu hút được nhiều tín hữu trẻ tham gia vì có chủ đề phù hợp với họ.

Khách hành hương tham gia Con đường của chiếc nhẫn

Pháp sư Trắng Saruman và “nền công nghiệp chết chóc”

Tolkien sinh ở Nam Phi, lớn lên ở Sarehole, ngôi làng ở phía nam thành phố Birmingham, miền trung nước Anh. Mồ côi cha khi mới 4 tuổi, ông đã trải qua tuổi thơ cùng mẹ ở miền thôn quê dân dã, rất gần gũi với cây cỏ, thiên nhiên. Năm 12 tuổi, mẹ của nhà văn cũng qua đời, ông dọn đến sống cùng người thân ở thành phố Birmingham. Chốn thành thị ít mảng xanh và thời điểm đó, Anh đang là nước công nghiệp hóa nhất châu Âu. Không còn hoa đồng cỏ nội, không khí trong lành, thay vào đó là máy móc, kim loại, bê tông, khói bụi, ồn ào…, một cú sốc lớn với Tolkien. Ông đau lòng chứng kiến thiên nhiên bị tàn phá để đổi lấy những danh xưng mỹ miều “công nghiệp hiện đại”, “phát triển kinh tế”. Và đỉnh điểm của sự nguy hại là khi máy móc, công nghiệp được dùng để phục vụ cho chiến tranh. Tolkien đã trải qua cả hai kỳ thế chiến, ông hiểu rõ điều đó. Trong lá thư viết cho con trai vào cuối đệ nhị thế chiến, ông đặt câu hỏi mà cho đến giờ vẫn có thể xem là thời sự ở thế kỷ 21, thời của “rôbốt hóa chiến tranh”: “Cuộc chiến của những cỗ máy có vẻ đã đến những chương cuối cùng, mà không thật sự có hồi kết. Những gì để lại, than ôi, là người dân đều nghèo đi, rất nhiều người phải chịu cảnh tang tóc, đau thương, hàng triệu người chết. Chỉ một thứ chiến thắng: những cỗ máy. Bởi vì những người sống phụ thuộc vào máy móc dần sẽ trở thành tầng lớp được ưu tiên nên máy móc cũng sẽ được chế tạo với uy lực ngày càng mạnh hơn, không có giới hạn”.

Thiên nhiên hùng vĩ trong tác phẩm của nhà văn Tolkien

Tất cả những day dứt đó, Tolkien đưa hết vào tác phẩm của mình. Pháp sư Trắng Saruman, vốn thuộc phe chính nghĩa đã hoàn toàn biến chất vì bị sa lầy vào những cuồng vọng của quyền lực. Ngọn tháp của lão được xây ở giữa một khu rừng nguyên sinh bạt ngàn. Saruman đã cho chặt bỏ cây cối để làm chất đốt rèn vũ khí và có chỗ xây dựng đế chế với những quái vật chiến tranh. Nhưng rừng cây không đứng yên. Những Ent - mộc tinh, là những cổ thụ có khả năng nói chuyện, di chuyển, đã trỗi dậy và cùng đi về tòa tháp chết chóc của Saruman để trừng trị thích đáng Pháp sư Trắng. Thầy Philippe Verdin (dòng Ðaminh), tác giả cuốn sách “Tin tốt lành từ Trung địa” viết về nhà văn Tolkien và các tác phẩm của ông, giải thích khi trả lời phỏng vấn Vatican News: “Ý tưởng về cây cối có khả năng di chuyển tiếp tục là một minh chứng cho việc Tolkien đã lấy cảm hứng từ Kinh Thánh. Trong Phúc Âm theo thánh Luca, Chúa Giêsu đã nói với các môn đệ: Nếu các con có lòng tin bằng hạt cải, thì các con nói với cây này ‘hãy tróc rễ lên và xuống mọc dưới biển’, nó liền vâng lời các con”.

Với đức tin sâu sắc và trải qua nhiều biến động của thời cuộc, nhà văn Tolkien đã cảm nghiệm được thiên nhiên là công trình Sáng Tạo vĩ đại của Chúa, và là mối liên kết để con người được gần gũi hơn với Ðấng Sáng Tạo. Con người có trách nhiệm phải tôn trọng và gìn giữ món quà quý giá này. Không phải ngẫu nhiên mà một trong những người hùng của “Chúa tể của những chiếc nhẫn” chính là anh người lùn Sam, một thợ làm vườn yêu cây cỏ, mộc mạc, hiền lành nhưng quả cảm, sẵn sàng hy sinh mạng sống để bảo vệ bằng hữu và vùng Trung địa.

LAN CHI