Hiệp hành nông dân chuyển đổi số - số phận

Việt Nam, mặc dầu là một trong những nước đô thị hóa nhanh Ðông Nam Á, nhưng nông thôn vẫn còn chiếm 70,4 %. Trong xu thế kinh tế dịch vụ với khí thế phát triển công nghệ 4.0, Việt  Nam đang hiện đại hóa, tự động hóa, quy mô hóa, công xưởng hóa; thiết bị cơ giới hóa, thay cho sức người, gia súc và nông cụ truyền thống… Hiện nay, đang sôi nổi cả nước với những hội thảo, truyền thông về nhận thức chiến lược với chủ đề: “Chuyển đổi công nghệ số hay là chết”. Tất cả những cái “hóa” có ảnh hưởng tới nông dân không?

Tôi xin chia sẻ ít điều mục vụ Tin Vui: “Hiệp hành, nông dân chuyển đổi số - số phận”.

Thăng tiến con người

“Loan báo Tin Mừng và việc thăng tiến con người toàn diện liên kết chặt chẽ với nhau”^[1].

Theo Công đồng Vatican II, thăng tiến con người toàn diện là thăng tiến “cả thể chất, cả tinh thần, cả tâm linh”. Trong phạm vi bài này, tôi xin chia sẻ về mặt kinh tế: Kinh tế dịch vụ. Vụ là việc; dịch là chuyển dịch. Chuyển dịch tổng thể và toàn diện. Ví như con nhộng chuyển dịch thành con bướm. Công nghệ chuyển đổi số, có nghĩa là dùng công nghệ số vào trong mọi lãnh vực cuộc sống. Ứng dụng công nghệ và kỹ thuật số hiện đại để cải thiện mọi hoạt động trong môi trường sống của con người, làm thay đổi triệt để cách thức làm việc, cách vận hành, thiết kế mô hình sản xuất, hoàn thiện tổ chức, con người, từ A đến Z. Do đó, tạo ra những hệ quả tối ưu về sản xuất; giảm bớt tối đa chi phí, nhân sự và tăng giá trị văn minh, tiện nghi, tiện lợi. Ví dụ: Trước đây, chúng ta phải ra phố chợ mua phân bón, thuốc trừ sâu… bây giờ, chỉ cần gọi điện thoại và sau đó hàng sẽ chuyển tới tận nhà, đúng chất lượng, số lượng và thời điểm. Sau khi nhận hàng, khách hàng kiểm tra rồi thanh toán. Nếu không đúng, có quyền trả lại. Tiếp theo là dịch vụ chuyển vật tư ra cánh đồng. Có máy đo liều lượng phân bón, thuốc sâu. Sau đó có máy bay nhỏ, vãi phân và phun thuốc sâu… Các dịch vụ khác cũng tương tự.

Người nông dân chuyển đổi số - số phận

Dân là gốc của Nước. Lương thực là hàng đầu của Dân. Nông dân chủ yếu làm ra lương thực. Vì thế, nông dân vừa là gốc vừa là ngọn của dân tộc. Lịch sử văn hóa Việt Nam gốc nông nghiệp, lúa nước, trồng cây, nên chúng ta dễ hiểu đất nước “lấy dân làm gốc”. Cụ thể, gia đình nông dân ở nông thôn, làm nông nghiệp, cần đông con: “Tính thời vụ cao, nên đông tay hơn hay làm”. Vì thế, cư dân nông nghiệp nảy sinh thờ thần “Ngàn tay ngàn mắt”. Hơn nữa, ai cũng quý đất: “Người cày có ruộng”; “Tấc đất tấc vàng”. Khi có nguy cơ chiến tranh xâm lược, lũ lụt, dịch bệnh, người nông dân cùng cả nước lên đường. Nhưng khi nguy cơ qua đi rồi, người nông dân. theo quán tính an phận, vốn tính chịu đựng gian khổ giỏi, sớm thỏa mãn, lại thiếu trình độ,  nên đã rút về hưởng thú điền viên. Rất ít khi con em người nông dân được cho đi du học ở các nước anh em, vì không đủ trình độ, điều kiện và lại hay bị chữ hiếu, tình cảm giằng co.

Tuy đã nhiều lần, người nông dân được nghe lời khẳng định “lấy dân làm gốc”. Nhưng vẫn còn nhiều cản trở không thể đụng tới gốc. Nhiều khi do chính bản thân người nông dân, không có đà tiếp tục phấn đấu cùng với thời đại phát triển toàn diện, cả nông thôn cả thành thị. Nếu Quốc tế “thành thị hóa nông thôn”; thì ở Việt Nam, do tính nông nghiệp định cư, vốn thói quen gắn liền với quê cha đất tổ, quan niệm rời khỏi làng, khỏi quê hương là mắc tội với gia tộc, nên việc “nông thôn hóa thành thị” là điều đáng làm, theo kiểu đề cao đầu tư nông nghiệp, tiếp theo là phát triển nông thôn, sau tự động đến nông dân. Xem ra cũng rất hợp lý. Ví dụ, về nông nghiệp, cung cấp, đầu tư lúa giống, phân bón, thuốc trừ sâu, cơ khí hóa. Sau này với kinh nghiệm quốc tế, chúng ta nghĩ tới phát triển đường sá, mở mang thị trường.

Phát triển nông nghiệp là tốt, nhưng người nông dân thực sự vẫn chỉ là người làm thuê cho nền nông nghiệp. Họ bị con buôn liên kết với nhau - theo thói làm ăn “Ði buôn có bạn đi bán có phường” - chèn ép. Trái với Tây phương, coi khách hàng là “Thượng Ðế”. Nên, các hãng diệt nhau để chiếm lĩnh thị trường khách hàng. Bên ta, nông dân là khách hàng, nhưng không được coi trọng, nên dễ gặp khó, bị chèn ép, bị triệt buộc vào những lúc cao điểm. Nông dân có tâm lý bất an, rất hay lo lắng, hồi hộp vào mùa thu hoạch. Sau thời gian đầu tắt mặt tối, “Bán lưng cho trời, bán mặt cho đất”, đến khi bán được sản phẩm thì thương giá chao đảo. Phân bón thì cứ leo thang theo định mức thị trường. Có những hộ nông dân làm ăn vừa xong vụ là hết lúa. Cảnh thiếu tiền và cơ cực đã ảnh hưởng tới sức khỏe nhà nông…

Sau nhiều năm sống với nông dân, tôi thấy sức khỏe của người nông dân xuống cấp rất nhanh, họ già nua rất sớm. Buồn phiền và lo lắng rất dễ sinh bệnh. Nhà nông cứ quanh quẩn ở ruộng, đi nhà thờ, lên chùa. Không bao giờ gia đình nông dân có được cơ hội đi nghỉ tại các địa điểm du lịch, tới những nơi sinh thái dành cho họ, vào những thời vụ nông nhàn, nước lớn… Hằng năm tôi thấy người dân chín tỉnh Ðồng bằng sông Cửu Long, đổ về dịp lễ giỗ anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực ở Kiên Giang, rất đông đúc và rất vui. Có dịp người dân đi cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, kết quả, được giá và những nhu cầu thầm kín riêng tư: Tình duyên, sức khỏe… Người nông dân cũng có những nhu cầu tinh thần! Thử hỏi có ai lo tạo điều kiện cho nông dân đi du lịch Phú Quốc với giá khuyến khích cho gia đình, dòng họ nông dân? Hy vọng sẽ nhiều nhà đầu tư, cơ quan “Du lịch nông dân” chăm lo cho nông dân với tiêu chí: “Nông dân là gốc và là ngọn của Nước”.

Thăng tiến nhà nông

Có lẽ xã hội nên chú trọng đến những góc cạnh này:

1. Chủ trương: “Vun gốc cho cành mạnh”. Ưu tiên ứng dụng “Chuyển đổi số cho nông thôn”.

2. Cấp học bổng cho thanh niên nông thôn có khả năng, hiếu học.

3. Chính những chuyên gia nông dân đã tốt nghiệp sẽ là người lãnh đạo nông thôn, đưa khoa học kỹ thuật phát triển nông nghiệp theo thứ tự đúng đắn: Nông dân, nông nghiệp, nông thôn. Nếu chỉ đầu tư nông nghiệp, người nông dân suốt đời chưa bao giờ được làm chủ nông thôn của mình.

4. Hy vọng khách sạn mở rộng, với giá khuyến mãi, tài trợ, trân quý đón tiếp nông dân trong dịp lễ hội như lễ giỗ anh hùng dân tộc. Vì mặc nhiên,  cách cư xử trân quý này mang tính giáo dục phẩm chất anh hùng, nêu cao tinh thần yêu nước. Ðem lại hạnh phúc cho nhà nông, để nhà nông lại hấp thu hào khí bảo vệ tổ quốc.

5. Rất ước mơ, quý ân nhân trong nước, quốc tế cộng tác với Bộ Nông nghiệp, góp phần cùng nông dân thiết lập “Bệnh viện Nông dân”, theo hướng hiện đại tại các trung tâm vùng nông thôn, khám bệnh định kỳ, những căn bệnh nghề nghiệp. Tôi rất đau lòng khi biết nhiều gia đình vất vả đêm khuya lên tỉnh xa, chờ đợi cả ngày để được khám bệnh, lại không đủ tiền trang trải, vì ung thư giai đoạn cuối! Ðau xót vô cùng! Ôi thân phận người nông dân!

Hy vọng cả nước thực sự quan tâm đào tạo nhà nông trở thành những nhân sự chuyên môn để họ có điều kiện, tích cực dấn thân tham gia lãnh đạo, có mặt trong bộ máy nông nghiệp, tham gia ứng cử vào đại biểu Quốc hội.

***.

Tương lai nông nghiệp rất có giá trị. Nông thôn là thiên đàng. Kinh nghiệm của những người đã từng lao tù khổ sai lâu năm đã xác tín: “Ai chiếm hữu được ba thứ này, họ đang ở thiên đàng trần gian, một là gạo trắng, hai là nước trong, ba là không khí trong lành”. Nông dân Việt Nam cùng sát cánh với những người có trách nhiệm, yêu nông dân, phát xuất từ nông dân, trở về nông thôn, làm chủ nông nghiệp và nông thôn Việt  Nam. Sinh viên nông thôn rất mong học bổng của mọi thành phần trong nước. Nông dân đổi mới, sẽ làm chủ đổi mới nông nghiệp và từ đó đổi mới nông thôn theo tiến trình tiệm tiến, sư phạm.

Trong việc thực hành niềm tin, tôi nghĩ rằng việc góp phần cùng xã hội chăm lo cho nông dân, phát triển nông dân là loan báo Tin Mừng. Trong thời đại chuyển đổi số, người nông dân sẽ chuyển đổi số phận.

Lm. Gioan Kim Khẩu Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)

______________________________________________

1 Huấn thị của Bộ Giáo dục Công giáo được công bố hôm 29.3.2022:  “Căn tính của trường học Công giáo vì một nền văn hóa đối thoại”.