Lắng nghe giới phụ nữ

Ðức Giáo Hoàng Phanxicô khuyến khích Thượng Hội đồng Giám mục thế giới 2023 lắng nghe phụ nữ, vì họ có liên quan tới cảm thức đức tin, trực giác đức tin.

Tôi xin chia sẻ ít điều về mục vụ lắng nghe giới phụ nữ.

Truyền thuyết Do Thái cho rằng, nàng Lilith vợ của Adam vì chống bạo lực, đòi bình đẳng, bình quyền, tự do, tôn trọng, nên từ bỏ Adam để theo Lucifer. Về sau, các Thiên Thần thương lượng với nàng. Nhưng nàng không trở lại, mà chọn: “Tình yêu - tự do” và “Bảo vệ đàn con”.

Kinh Thánh nói rất nhiều về phụ nữ. Họ như viên kim cương, huyền nhiệm, tiêu biểu cho cái đẹp, uy nghi, tôn kính. Họ quyến rũ như hoa, rực rỡ như ngôi sao hy vọng, như người lính canh chừng người thân. Eva, người phụ nữ, từ xương sườn Adam, người trợ tá bình đẳng, đồng hành, được che chở, bảo vệ và trở nên một xương một thịt. Chúa Giêsu trân trọng và lắng nghe phụ nữ, bằng trái tim yêu thương từng thân phận, như đã đối xử với người phụ nữ bên bờ giếng; người phụ nữ ngoại tình. Ngài lắng nghe cả những lời trách móc của cô Matta. Ngài đồng cảm tiếng khóc, hiểu nỗi đau của người mẹ có đứa con duy nhất chết và Ngài đã làm cho người con sống lại và trao cho mẹ nó.

Công đồng Vatican II đã đánh giá phụ nữ là một nửa của lịch sử gia đình nhân loại, có quyền lực mạnh nhất từ trước tới nay trong xã hội. Ðức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã ghi nhận “Mọi phụ nữ đều phát xuất từ trái tim Thiên Chúa”. Theo kinh nghiệm thế giới “nơi nào người mẹ, người phụ nữ hạnh phúc, nơi đó là hạnh phúc”. Dân tộc Việt Nam theo tinh thần chế độ mẫu hệ, rất tôn quý người phụ nữ: “Lệnh ông không bằng cồng bà”; “Nhất vợ nhì Trời”. Thiên niên kỷ thứ III được gọi là nền văn minh Biển. Biển và mặt trăng có tương quan rất gần với Phụ nữ, nên cũng rất biến động theo chu kỳ thủy triều và âm lịch. Hiểu vũ trụ mới hiểu được phụ nữ. Họ nhân ái như mặt trăng và bao la như biển Thái Bình. Nhưng cũng có lúc tối tăm như đêm Ba Mươi và lên đến độ sóng gió, bão táp, sóng thần.

NGƯỜI PHỤ NỮ NÓI GÌ?

Người phụ nữ phát xuất từ trái tim, nên suy nghĩ bằng trái tim, nói bằng trực giác, bằng tấm lòng. Nghĩ là nói, nói không để ý tới kết luận. Khác với nam giới nói bằng cái đầu, suy nghĩ, nên thường nói ít hơn phụ nữ. Phụ nữ nói rất nhiều. Nhưng trong phạm vi bài viết, tôi xin nêu lên 4 điều phụ nữ thường nói.

1. Nói về tình yêu. Họ rất muốn yêu và được yêu. Họ như đóa hoa đẹp cho đời. Và họ nói về tình yêu bằng cả trái tim yêu thương nồng thắm. Họ rất thù ghét sự phản bội. Họ muốn thể hiện tình thương trên những mảnh đời đau khổ, nhất là trẻ thơ, vì họ là mẹ. Bây giờ tôi hiểu rằng ca sĩ, hát có hồn, tức có trái tim, họ chết đi để lại bao người thương nhớ. Trong khi người lãnh đạo, đầy quyền lực, nhưng có nhiều người lại ít được người đời nhớ tới. Trái lại, những người làm nghệ thuật, lại được thương nhớ nhiều hơn, vì họ sống và hành động bằng trái tim. Trong gia đình người mẹ được nhớ tới hơn người cha. Nói chung, tiếng nói của phụ nữ là tiếng nói “Tình Yêu và thương xót; nhân từ và xót thương con người, thiên nhiên và xã hội”.

2. Nói về bình đẳng. Mặc dầu xã hội đã có hiến pháp và luật pháp quy định quyền nam nữ bình đẳng về mọi mặt^[1], và đã có những quy định ngăn chặn tình trạng bạo lực phụ nữ và xâm hại trẻ em, nhưng trong thực tế, nhất là trong phạm vi tôn giáo, người phụ nữ vẫn muốn nói lên tiếng nói mong ước cần có những luật pháp, quy định trong Giáo hội bảo vệ phụ nữ và trẻ em, để ngăn ngừa những tình trạng xảy ra như tại Giáo hội một số nước trên thế giới.

3. Nói về tương lai. Người phụ nữ thuộc về tương lai, nên họ nói về tương lai và muốn định hình tương lai. Phụ nữ muốn một thế giới và một nhân loại theo xu hướng “Tích hợp”. Chẳng hạn, Việt Nam là điểm hội tụ văn minh Ðông - Tây. Ðối với Giáo hội sau Công đồng Vatican II, đó là “Xây dựng một Giáo hội tại gia và một Giáo hội tham gia hiệp hành, đồng trách nhiệm và sứ vụ”; Giáo hội làm nổi bật vai trò Chúa Thánh Thần và giáo dân trong Giáo hội và giữa trần thế. Mọi vấn đề cần được đơn giản hóa và tập trung vào Bí tích Thánh Thể, Chúa Giêsu đang sống và là Ðấng Cứu độ duy nhất của thế giới.  Tín hữu có lòng biệt tôn sùng kính Ðức Mẹ Maria, yêu mến Giáo hội Chúa Kitô một cách trưởng thành, sống tích hợp theo phương thức cả “Ðức tin - cá vị, cả đức cậy - quan phòng và cả đức ái - Samari”.

4. Nói về giáo dục giới trẻ. Giới phụ nữ muốn biết thế giới đi về đâu? Việt Nam đi thế nào? Và Giáo hội sau Công đồng sống đạo ra sao? Trong tầm nhìn và đào luyện con người chủ nhân và chứng nhân tương lai trong nền văn minh Biển, việc giáo dục cần tạo nên những con người lãnh đạo, biết đi giữa thế cân bằng Ðông - Tây, ngăn chặn chiến tranh, duy trì hòa bình bằng con đường khôn ngoan ngoại giao, với tinh thần đối thoại và hòa giải. Tích cực cùng nhau góp phần săn sóc tương lai giống nòi, đào luyện giới trẻ theo gương Chúa Giêsu “Cả thể chất, cả tinh thần và cả tâm linh”, và những con người mang tầm vóc quốc tế: “Một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể cường tráng”.

PHƯƠNG THỨC LẮNG NGHE PHỤ NỮ NÓI

Tin tưởng. Niềm tin lắng nghe phụ nữ, như trái đất có cây, tránh bức tường nghi ngờ, thể hiện qua thái độ thuận theo, tặng và nhận, hiểu biết, liên kết, gắn bó; gần mà xa, xa mà gần, bản lĩnh và chừng mực. Phụ nữ có trực giác, họ có thể cảm nhận được ý đồ của người khác khi có ý lợi dụng hoặc không trong sáng. Người phụ nữ bản lĩnh, đẳng cấp biết dùng đôi mắt đanh thép và cương quyết khiến đối phương biết dừng lại ở mức độ an toàn.

Yêu thương. Thể hiện qua thái độ khiêm tốn hiền lành, kính trọng, kiên nhẫn, lắng nghe, như Chúa Giêsu trong Phúc Âm lắng nghe phụ nữ. Ngài nghe mà không quỵ lụy nhưng hướng họ loan Tin Mừng: “Ðừng giữ ta lại, nhưng hãy đi báo tin cho các Tông đồ”. Phụ nữ thích nói hay về chồng con, nhưng lại không thích người khác khoe khoang. Thường chúng ta không đủ kiên nhẫn để nghe phụ nữ, vì nghe thì mệt hơn nói. Nhưng nếu ta biết kiềm chế thì đó là đang tập nhân đức. Kinh nghiệm cho thấy không bao giờ nghe đủ trước khi nghe người phụ nữ kết luận, vì thế người nghe phải biết đặt những câu hỏi giúp cho họ kết luận.

Tin - yêu là lắng nghe bằng cả trí và cả tâm, cả lý, cả tình, cả ý chí: “Nghe thấu cảm”. Nghe như thế mới trở thành vừa là động lực vừa là mục tiêu để phụ nữ tin yêu Giáo hội hơn. Lắng nghe phụ nữ, được lòng phụ nữ, đụng tới trái tim của những người phụ nữ đạo đức, thánh thiện là như có phép lạ sắp xảy ra: “Nước có thể trở thành rượu ngon”.

KẾT LUẬN

Lắng nghe phụ nữ nói về tình yêu và lòng thương xót. Phụ nữ rất gần với Thiên Chúa và cảm thức đức tin. Khi người phụ nữ nói như thế, họ coi “Ðó là sứ điệp nghe từ Thiên Chúa”, tựa như thánh nữ Faustina, phát xuất từ một tâm hồn có suy nghĩ, cầu nguyện, trao đổi với người khôn ngoan, và do Chúa Thánh Thần soi dẫn, thúc đẩy. Cũng tương tự, người phụ nữ nghe Giáo hội “khi họ xác tín rằng đó là sứ điệp từ Thiên Chúa, mà Giáo hội truyền thông”, vì thế khi nói với phụ nữ cần tránh những lời nói cố chấp, mà theo truyền thuyết Do Thái, vì không chấp nhận áp bức bất công, bạo lực, Eva rơi vào tình trạng đã rồi nên rất khó trở lại dù có sự thương thuyết của sứ thần. Và bài học nguyên tổ vẫn còn đó: Eva lắng nghe con rắn, ma quỷ cám dỗ, đã dẫn đưa Adam vào con đường trái nghịch. Vì thế, Giáo hội lắng nghe cả những bức xúc, bất mãn, kiêu căng, dèm pha. Cảm thấu thân phận và hoàn cảnh, giúp phụ nữ tin tưởng và yêu mến Giáo hội, cùng đồng hành và cùng trợ giúp Giáo hội và xã hội thoát khỏi suy sụp trong lúc này, hầu dựng lại mùa Xuân Hội Thánh và Dân tộc, bảo vệ gia đình khỏi suy đồi đạo đức, yêu thương và dưỡng dục trẻ thơ.

Phụ nữ nói nhiều mà không có chủ đích và kết luận, vì thế cần giúp họ tập trung và nêu lên kết luận, giúp họ nâng cao trình độ truyền thông và giáo dục, và cả biện phân. Giúp họ nhận ra đâu là ý Chúa Thánh Thần và đâu là thần dữ, giúp họ trở thành nữ tông đồ, truyền thông Tin Mừng Phục Sinh cho các tông đồ, cho những nhà lãnh đạo trong đạo ngoài đời. Công đồng Vatican II cũng kỳ vọng như thế: “Hỡi các chị em phụ nữ hãy giữ bàn tay đàn ông lại, nếu trong một phút điên cuồng họ muốn tiêu hủy nền văn minh nhân loại”^[2].

Lm. Gioan Kim Khẩu Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)

_____________________________________________________

1  Hiến pháp, 2013, đ 26

2 Công đồng gởi giới phụ nữ, p.885