Tử đạo thời hiện đại

Đức cố TGM Oscar Romero (SJ), một công dân El Salvador, đã bước đầu được nhìn nhận “bị sát hại vì sự oán ghét đức tin” theo công thức thường dùng để chỉ việc tử vì đạo, khai mở cho sự cứu xét tiếp theo của Hội đồng Hồng y và Giám mục của Bộ Phong thánh, rồi đến ĐTC và nghi thức phong chân phước cho ngài...

Nếu ai đã từng hướng vọng về ĐTGM Oscar Romero, hẳn biết rằng ngài là một người được các phương tiện truyền thông quốc tế đề cập rất nhiều trong thập niên 70-80 của thế kỷ 20, trong đó có CGvDT.

Đức cố TGM Oscar Romero

Đức TGM Oscar Romero khi còn sinh thời có một số dấu ấn đậm nét được ghi nhận như sau:

Giai đoạn đầu sau khi thụ phong linh mục năm 1942, ngài khởi đầu công việc mục vụ tại giáo xứ; rồi Thư ký giáo phận San Miguel; Tuyên úy trường trung học và phụ trách báo chí của giáo phận; Bí thư HĐGM El Salvador; Thư ký HĐGM Trung Mỹ; Giám mục phụ tá giáo phận El Salvador. Trong giai đoạn này, nhiều người nhận định ngài là một người bảo thủ lo lắng về sự cách tân của Công đồng Vatican II.

Giai đoạn tiếp theo, ngài không khỏi thao thức bởi Hội nghị HĐGM châu Mỹ Latinh năm 1968 - Hội nghị Medellin với lập trường đứng về phía những người nghèo khổ và bị áp bức. Tuy nhiên, khi làm chủ bút tờ Orientacion, ngài vẫn còn thận trọng.

Bước ngoặt diễn ra vào năm 1974 khi ngài được bổ nhiệm làm Giám mục giáo phận Santiago de Maria và TGM giáo phận San Salvador năm 1977. Vào thời điểm này, ngài nhận rõ các cuộc đàn áp, cướp đất nông dân nghèo khổ mỗi ngày gia tăng với 65% diện tích đất đai của đất nước nằm trong tay 14 đại điền chủ; các nhóm quốc hội và quân đội tung toàn lực tấn công Giáo hội; bạn thân ngài là Lm Rutillo Grande (SJ) bị sát hại…

Từ đây, TGM Oscar Romero chủ trương giải phóng con người, nói tiếng nói của những con người không có tiếng nói và những người nghèo khổ. Cùng với  tinh thần Hội nghị Medellin, Đức cố TGM Oscar Romero cổ vũ cách thức làm chứng cho Tin Mừng trong đời sống thực tiễn nơi vùng châu Mỹ Latinh, đường hướng mà nhiều người biết đến với tên gọi “thần học giải phóng”.

Và điều phải đến đã đến: ngài bị bắn gục giữa lúc đang cử hành thánh lể tại Nhà nguyện bệnh viện Chúa Quan Phòng ngày 24.3.1980.

Việc phong chân phước cho Ðức giám mục Romero, được các người ủng hộ ngài chờ đợi từ lâu, đã là đề tài tranh cãi trong Giáo hội. Một số người e rằng việc phong chân phước này sẽ gán lên cái chết của ngài một tính cách chính trị và ý thức hệ. Nhưng Đức Thánh Cha Phanxicô, một tháng sau khi được bầu vào vị trí người kế vị Thánh Phêrô (13.2013), đã cho phép mở lại vụ án. Đức Hồng y Jaime Ortega, Đặc sứ của Đức Thánh Cha chủ sự Đại hội Thánh Thể El Salvador lần thứ 5, đã mời gọi tín hữu xin Chúa cho Đức TGM Oscar Arnulfo Romero mau được phong hiển thánh trong bài giảng thánh lễ kết thúc Đại hội Thánh Thể El Salvador lần thứ 5, và lễ mừng 100 năm các Tổng Giáo phận San Salvador, Santa Ana và San Miguel, cử hành ngày 11.8.2013 tại Santa Tecla, gần thủ đô San Salvador.

Trường hợp của Đức cố TGM Oscar Romero gợi mở suy tư về tính chất “tử vì đạo” trong thời hiện đại. Ngày xưa, thời Giáo hội sơ khai và thời truyền giảng Tin Mừng nơi các châu lục trong suốt thời Trung Cổ,  các vị tử đạo thường là những Kitô hữu bị bách hại bởi lệnh cấm đạo của chính quyền sở tại hoặc sự chống đối quyêt liệt của các nhóm cực đoan. Trong trường hợp của Đức cố TGM Oscar Romero, nếu được phong chân phước, sẽ là vị tử đạo chết vì đấu tranh cho người nghèo khổ, bị áp bức.

Các vị thánh “bị sát hại vì sự oán ghét đức tin” hay nói cách khác là “tử vì đạo”, ở bất cứ thời đại nào, và dưới bất kỳ trạng huống nào, cũng đều là những chứng nhân phi thường.

Hoàng Anh