Xung quanh việc sử dụng thánh nhạc trong Phụng vụ

Với chủ đề “Thánh lễ và Thánh nhạc”, chương trình Ðại hội Thánh nhạc toàn quốc lần thứ 48 do Ủy ban Thánh nhạc - HÐGMVN tổ chức ngày 3.5.2022 tại Trung tâm Mục vụ TGP TPHCM đã quy tụ khoảng 200 tham dự viên đến từ 27 giáo phận.

Theo linh mục nhạc sĩ Rôcô Nguyễn Duy, Thư ký Ủy ban Thánh nhạc, sau một năm tạm ngưng các hoạt động sinh hoạt do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, Ðại hội Thánh nhạc toàn quốc lần này được diễn ra trong niềm mong chờ của nhiều người. Thành phần tham dự của chương trình khá đa dạng, chủ yếu là những cá nhân đang tham gia trực tiếp hoặc có quan tâm sâu sát tới thánh nhạc, cử hành thánh nhạc trong Phụng vụ. Ðức cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục giáo phận Kon Tum, Chủ tịch Ủy ban Thánh nhạc; một số nhạc sĩ Công giáo như Kim Long, Xuân Thảo, Mi Trầm, Cao Huy Hoàng, Phanxicô, Lê Ðức Hùng…; các ca trưởng, ca viên, người đệm đàn, các linh mục, tu sĩ phục vụ trong ban thánh nhạc các giáo phận và các chủng viện, dòng tu đã tề tựu về.

Thuyết trình viên chính của ngày đại hội là linh mục Giuse Phạm Ðình Ái (dòng Thánh Thể, SSS). Linh mục Giuse Phạm Ðình Ái đã trình bày về thánh nhạc trong Phụng vụ với những hướng dẫn, huấn giáo của Giáo hội và lưu ý một số vấn đề nổi bật liên quan việc cử hành thánh nhạc sao cho đúng tinh thần Phụng vụ từ việc chọn bài hát, cách thức hát, hát các bài trong Phụng vụ và hát kinh trong Phụng vụ. Những nhắc nhở của này dựa trên kinh nghiệm thực tế quan sát ở một số nơi còn mắc những sai sót khi cử hành thánh nhạc trong Phụng vụ: “Mỗi phần hát trong Phụng vụ đều có ý nghĩa. Vì vậy cần chọn bài và thực hành cho đúng. Không chọn bài hát có nội dung đi quá xa so với ý lễ. Ca nhập lễ cũng không nên hát bài quá u sầu, thảm thiết vì đặc tính của phần nhập lễ là khơi gợi niềm hân hoan cho cộng đoàn để tham dự thánh lễ. Ca đoàn nên chọn ca khúc được chỉ định trong sách lễ hơn là ca khúc được thay thế. Khi linh mục chủ tế bắt đầu rước lễ, ca đoàn nên hát ca hiệp lễ. Vì ca hiệp lễ nhằm giúp cộng đoàn phụng vụ bày tỏ sự hiệp thông trong tương quan với Chúa và với nhau. Không phải khi ca đoàn đi rước lễ về mới bắt đầu hát”. Linh mục Giuse Phạm Ðình Ái cũng nhấn mạnh ý nghĩa của việc hát hoặc đọc các kinh trong bộ lễ: “Kinh Thương Xót là lời kinh tung hô, đi sau hành động thống hối. Vì vậy, cộng đoàn nên hát như lời kinh tung hô. Cụm từ ‘xin Chúa thương xót’ trong nguyên ngữ Hy Lạp không có nghĩa là đấm ngực ăn năn vì chúng ta là tội nhân trong bàn tay của Thiên Chúa. Ðúng hơn, nó là một sự chúc tụng tung hô Thiên Chúa là Ðấng Hằng Thương Xót và chúng ta trông cậy vào Ngài, cũng có nghĩa là tuyên xưng tình thương trung thành không hề thay đổi của ngài”. Ngài đã dẫn ra những cử hành có tính chất cá nhân theo sáng kiến, chưa được HÐGMVN chấp thuận như việc khi hát kinh Lạy Cha, ở một số nơi các tham dự viên thánh lễ thường đứng dang tay giống vị chủ tế…

Sau phần thuyết trình của linh mục Giuse Phạm Ðình Ái, hội trường bắt đầu thảo luận, nêu ra các câu hỏi thắc mắc xoay quanh đề tài. Các ý kiến đề cập đến khâu chọn bài, sử dụng đàn trong Phụng vụ cho phù hợp, những ca khúc không phù hợp nhưng cộng đoàn hay có thói quen sử dụng, những ca khúc nào dùng trong trường hợp cụ thể nào, và có ý kiến đề xuất HÐGMVN hoặc Ủy ban Thánh nhạc cần xây dựng trang thông tin riêng trên mạng để có thể đăng các bài hát đã được chấp thuận, sử dụng trong Phụng vụ, các gợi ý chọn bài cho từng lễ…

Hội thảo cùng dành ít thời gian chúc mừng đặc biệt đến linh mục nhạc sĩ Kim Long, nhân kỷ niệm 65 năm cha sáng tác thánh ca. Vào tối ngày 2.5.2022, tại Trung tâm Mục vụ cũng có đêm nhạc với chủ đề “Ngợi ca tình yêu” được tổ chức để đánh dấu cột mốc này. Trong ngày đại hội thánh nhạc, cha Kim Long, với kinh nghiệm nhiều năm sáng tác và là giáo sư thánh nhạc đã trực tiếp hướng dẫn một số nội dung, trả lời các thắc mắc của tham dự viên với việc chọn bài, sử dụng bài hát… sao cho xứng hợp với tinh thần Phụng vụ.

Ðức cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Chủ tịch Ủy ban Thánh nhạc trong phần đúc kết đã huấn từ ngắn gọn, ngài bày tỏ niềm vui gặp gỡ và nhắn gởi đến các tham dự viên là người sáng tác thánh nhạc hoặc có trách nhiệm phục vụ phần thánh ca trong Phụng vụ tại các cộng đoàn của mình cần để tâm trong việc chọn bài hát để bằng lời hát, hướng cộng đoàn lên với Chúa. Ngài còn nhắc nhở riêng các ca đoàn, người hát thánh ca trong Phụng vụ tránh tính hình thức mà cần chú trọng đến sự thánh thiêng. 

Hùng Luân