Khảo cổ học Kinh Thánh là lĩnh vực nghiên cứu tuyệt vời, mang đến những khám phá mới mẻ về tôn giáo, văn hóa, và những vùng đất giờ đây vẫn còn giữ nguyên giá trị lịch sử đối với người hiện đại.
Lịch sử được kể lại trong Kinh Thánh đã trải qua nhiều ngàn năm và diễn ra xuyên suốt tại các khu vực của vùng Cận Đông và xa hơn nữa. Sự phát triển của khảo cổ học Kinh Thánh bắt đầu tăng tốc từ thế kỷ 19, và kể từ đó cung cấp những phát hiện đáng nể về thế giới của người Do Thái cổ và của người cùng thời với Chúa Giêsu khi xưa.
1. Tấm bia Merneptah
Lịch sử chứng minh người Ai Cập cổ đại không phải là một láng giềng quá hữu hảo ở vùng Cận Đông thời xưa. Pharaoh Merneptah (cai trị từ năm 1213 - 1203 TCN), cũng như nhiều vị vua trước đó của Ai Cập, luôn tìm cách ghi dấu chiến công của mình. Sau khi giành chiến thắng trước người Israel xưa, vị pharaoh ra lệnh tạc bia ghi lại công tích của mình. Nhờ vậy mà giới khảo cổ học và sử gia thời nay dựa vào bia Merneptah như là chứng cứ xác thực đầu tiên đề cập đến người Israel cổ đại. Nhà khảo cổ học Flinders Petrie (Anh) vào năm 1896 đã tìm được chữ “Isrir” - Israel - trên tấm bia nổi tiếng, chính thức xác lập sự tồn tại của dân Israel trong dòng lịch sử.
2. Vùng hoang dã Zin
Sách Xuất Hành kể về câu chuyện người Israel rời khỏi Ai Cập và tìm kiếm miền Đất Hứa. Trong sách này có đề cập đến vùng hoang dã Zin là một trong những nơi họ từng dừng chân. Đây cũng là nơi nhà tiên tri Moses tiếp nhận Mười Điều Răn từ Thiên Chúa. Thế kỷ 19, giới khảo cổ học bắt đầu tranh luận nảy lửa về vị trí chính xác của vùng hoang dã Zin, cũng như địa điểm liên quan đến câu chuyện trên về nhà tiên tri Moses. Đến năm 1899, đa số học giả, dựa trên chỉ dẫn của Kinh Thánh, để xác dịnh vùng hoang dã Zin là một phần của Arabah, thuộc sa mạc Negev (Israel). Tuy nhiên, vẫn chưa thể định vị chính xác ranh giới của khu vực này.
3. Trận chiến Carchemish
Cái tên Carchemish được đề cập nhiều lần trong Kinh Thánh và nơi này đóng vai trò quan trọng trong những lời của tiên tri Jeremiah (khoảng năm 650 đến 570 TCN). Sau trận chiến năm 605 TCN, người Israel cổ đại bị suy yếu và trở thành “quả bóng bị chuyền tay” trong cuộc tranh giành quyền lực giữa Ai Cập và Babylon. Nhờ khả năng đặc biệt của mình, tiên tri Jeremiah trở thành cố vấn của các vị vua Israel, trong lúc những nhà lãnh đạo dân Do Thái nỗ lực kiểm soát hậu quả sau cuộc chiến.
Quan trọng hơn cả, chiến thắng của người Babylon trước Ai Cập ở Carchemish trực tiếp dẫn đến sự kiện dân Do Thái bị cầm tù ở Babylon. Đây là bước ngoặt trong lịch sử Do Thái, buộc dân tộc này phải đưa ra nhiều quyết định quan trọng để tiếp tục tồn tại trong tình thế vô cùng ngặt nghèo.
4. Jericho và câu chuyện về một thành phố
Jericho là thành phố được xây dựng trên lịch sử. Trong Thánh Kinh, Jericho được tạo nên nhờ vào chiến thắng của người Israel cổ đại ở Canaan và nổi tiếng nhờ quyền năng của Hòm Bia Giao Ước. Trên thực tế, một trong những điều tạo nên sự mê hoặc của thành phố này chính là lịch sử lâu dài. Các nhà khảo cổ học cho rằng Jericho phải tồn tại trước khi được ghi chép trong Thánh Kinh và là một trong những khu định cư lâu đời nhất trên thế giới. Jericho cũng nổi tiếng là thành phố đầu tiên được xây dựng kiên cố và xứng tầm đô thị.
5. Galilee - sự kết nối giữa Cựu ước và Tân Ước
Vào thời điểm người Babylon bắt đầu bành trướng đế quốc của mình, người Israel cổ đại ở Galilee đã bị kẻ thù xua đuổi đi nơi khác. Đây quả là thời điểm cao trào của lịch sử dân Do Thái, và tiên tri Jeremiah phải trấn an họ rằng Thiên Chúa luôn ở cạnh bên. Điều giúp Galilee giữ vị trí vô cùng quan trọng trong khảo cổ học và lịch sử được khảo cứu theo Kinh Thánh chính là giai đoạn đầy khó khăn này. Galilee cũng chính là nơi Chúa Giêsu bắt đầu rao giảng Tin Mừng, và vì thế chất chứa vô số cơ hội để mở rộng sự hiểu biết của nhân loại về giai đoạn này.
Phúc Âm theo thánh Mátthêu kể lại một trong những lời tiên tri khi ấy, rằng Chúa Giêsu sẽ đến vùng đất từ lâu bị ruồng bỏ. Kết quả khảo cổ tại khu vực cung cấp một số thông tin quan trọng về Kinh Thánh cũng như đời sống của Kitô hữu đời đầu. Hình tượng ngư dân xuất hiện phổ biến trong nhiều đoạn của Tân Ước. Và một trong những khám phá nổi tiếng nhất đó là xác con thuyền có cùng thời với Chúa Giêsu và các thánh tông đồ. Con thuyền đã được tìm thấy dưới đáy biển hồ Galilee.
GIANG VÔ YÊN
Bình luận