Trong khi nhiều bản đồ, sử liệu quý được công bố để khẳng định độc lập chủ quyền biển đảo quê hương thì cũng là lúc kỳ thi trung học phổ thông quốc gia vừa kết thúc. Nhưng cũng từ cuộc thi đó, người ta lại phải chứng kiến tiếp một thực trạng buồn tồn tại từ nhiều năm qua. Trong các môn được quyền lựa chọn thì môn Lịch sử có ít thí sinh đăng ký thi nhất so với các môn khác. Theo thống kê của Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục, trong hơn một triệu thí sinh đăng ký dự thi THPT quốc gia, chỉ khoảng 153.600 em đăng ký thi môn Sử, chỉ bằng 1/3 số lượng các thí sinh đăng ký thi môn Vật lý (470.800) và Hóa học (459.000). Riêng ở Nghệ An, truyền thông đưa tin có một thí sinh thi sử được tới 66 cán bộ phục vụ, khiến em như là một người khác biệt so với bao thí sinh cùng trang lứa khác. Điều này cho thấy sức hút của môn Lịch sử cũng như nhiều môn khoa học xã hội khác không còn lựa chọn của số đông.
Đọc những thông tin đó, mọi người thấy nao lòng, những người quan tâm đến giáo dục nước nhà chắc cũng ít nhiều thất vọng; trong khi chúng ta kêu gọi đẩy mạnh giáo dục truyền thống, nêu cao chủ nghĩa yêu nước nhưng không hiểu sao có khá nhiều học sinh vẫn không lựa chọn môn lịch sử?
Tình hình này, một phần còn do ngành khoa học xã hội nhân văn chưa được xã hội coi trọng. Hằng năm, sau dịp hè, cử nhân ngành này ra trường với nhiều tấm bằng ưu mà còn thất nghiệp dài. Tính thực dụng của nghề nghiệp đã đẩy các môn nhân văn trong đó có sử học xuống thành ra một môn thứ yếu, mà ít học sinh quan tâm đầu tư theo học như các ngành kinh tế mới nổi khác. Trong sự suy giảm đạo đức, lối sống của một bộ phận giới trẻ ngày nay, có một phần nguyên nhân là xã hội đang hờ hững với ngành học nhân văn, mặc dù nó chuẩn bị khá tốt cho các hành trang đạo đức, tâm hồn con người. Thực tế cho thấy, người quay lưng lại với ngành nhân văn và sử học hình như không phải chỉ có thí sinh?
Mặt khác, ít thí sinh chọn môn sử trong kỳ thi, một phần vì có nhiều trường hợp đăng ký thi khối C như một lựa chọn “chống cháy” trượt đại học, vì ở Việt Nam thì chữ “danh” vẫn nặng lắm! Cứ phải tiến thân bằng đại học mới oai. Nên nhiều em chọn khối C hoàn toàn không do năng lực hay sở thích, mà do có thể đầu vào đại học nhẹ hơn. Ngược lại, có em học tốt môn sử nhưng lại không chọn khối C, vì khó xin việc. Điều này cho thấy công tác hướng nghiệp của ta còn yếu. Và bên cạnh đó rõ ràng là có sự liên quan đến chất lượng dạy và học sử ở các cấp hiện nay. Dễ thấy môn học này thực sự chưa sống động, đơn điệu, khô cứng, ít trực quan sinh động, nặng lý thuyết, kém thực tiễn.
Hằng năm, trong các diễn đàn giáo dục, tại nhiều hội nghị, hội thảo chúng ta vẫn thấy nhắc tới cụm từ “thay đổi tư duy”, “thay đổi nhận thức” về dạy và học môn Lịch sử. Tuy nhiên, đó mới chỉ là “tiếng lòng” của một số nhà sử học, nhà giáo dục tâm huyết. Các kiến nghị cứ nêu, nhà quản lý đã nghe và hiểu, nhưng giải pháp còn rất chậm. Có lẽ với thực trạng lối sống đang thay đổi như hiện nay, cần phải đặt vai trò của sử học xứng hợp trong hệ thống giá trị định vị về đạo đức nhân văn cho con người. Và như vậy, không nên coi đó là một “môn phụ”, vì đã là phụ thì e rằng chuyện dốt sử, điểm 0 lịch sử, ít người chọn thi sử, sẽ còn là một nỗi buồn kéo dài của ngành giáo dục.
Ngô Quốc Đông
Bình luận