“Tự khoe” trên mạng xã hội

Từ lúc có mạng xã hội như facebook, zalo..., ngoài những người dùng mạng để bày tỏ chính kiến, để kể chuyện đời thường hay đăng lại những lời hay ý đẹp mà mình tâm đắc hoặc bán hàng trực tuyến..., còn đó một bộ phận dùng mạng xã hội như một kênh “khoe” ảnh...

Vừa nghe tôi đề nghị chụp ảnh bữa ăn sang trọng trong một nhà hàng Pháp, bà Nguyễn Thị Nghi, 65 tuổi (Q.1, TPHCM) lắc đầu: “Tôi không thích cái gì cũng đưa lên facebook, zalo… Có người ăn gì, đi đâu, gặp gỡ ai… cũng chụp hình khoe lên mạng. Như vậy, phơi bày hết cho thế giới, rốt cuộc chẳng có gì gọi là riêng tư”. Theo bà, cuộc sống phải có một cái gì đó gọi là “bí mật” hoặc “thế giới riêng tư”. Không phải chuyện gì cũng khoe để người khác nhìn vào bình luận. Đa số người ta khen nức nở. Không ai biết trong thế giới thực, họ “đánh giá” như thế nào về chủ nhân tài khoản đó.

Nghe chia sẻ của bà Nghi, tôi ngẫm nghĩ cũng thấy đúng ở những lần ngồi trò chuyện cùng bạn bè. Tất cả vừa là bạn thật ngoài đời và cả bạn trên facebook. Và người vắng mặt luôn là đề tài mọi người… bình phẩm. Thí dụ một chị thường khoe thức ăn, sẽ nghe các thành viên trong chúng tôi nói: “Chắc bả mấy chục năm mới ăn gà quay, tôm hùm...”. Nghe lời “còm” của bạn bè, thật bẽ bàng cho những bình phẩm thế giới ảo trong đời thực.

Ngoài những hình về ẩm thực, còn có những ảnh “khoe giàu”. Người “thưởng lãm” các bức ảnh đó gồm 2 loại. Loại tin những bức ảnh đó là thật và... ganh tỵ. Loại biết tỏng ảnh “tự sướng” và khinh thường. Chị Trần Bảo Trâm, 42 tuổi, cười khẩy chỉ chúng tôi hình người bạn đang bắt chước các diễn viên, ca sĩ “bung lụa” trên bãi biển: “Cô này tôi biết rất rõ, làm công nhân, lương ba cọc ba đồng. Có chút đỉnh tiền ra Vũng Tàu thuê khu nghỉ dưỡng ở 1 ngày và thay áo xoành xoạch đi khắp quanh đó ‘sống ảo’...”. Có người còn tàn nhẫn gọi những người như cô công nhân trên là “học làm sang”. Tại sao phải như thế khi cuộc sống thực của họ đầy khó khăn? Ấy vậy, anh Nguyễn Anh Tuấn, 25 tuổi, công nhân một công ty xây dựng tại TPHCM lại bày tỏ quan điểm: “Tôi nghĩ mạng xã hội là kênh để mọi người sống với chính mình. Thực tế, tôi không mua được chiếc xe tay ga để đi. Tôi đi làm bằng xe số. Thế nhưng tôi cho phép mình và không cảm thấy xấu hổ khi thuê một chiếc xe tay ga, mặc bộ đồ sang trọng (cũng thuê luôn) chụp ảnh đăng trên trang cá nhân. Tôi nghĩ mình “tự sướng” đi, tự giải tỏa ước mơ và cơn thèm khát sự sang chảnh đi. Có ai đánh thuế ước mơ và khao khát một hình ảnh của tôi khác với ngoài đời đâu. Khi hình đăng hình lên, tôi nhìn ngắm mình và thật sự cảm thấy hạnh phúc”.

Như vậy, thật không ngoa nếu cho rằng mạng xã hội là nơi để mọi người “xả xì trét”. Cùng suy nghĩ như Anh Tuấn, chị Lê Thị Tâm, 30 tuổi, làm nghề thu mua ve chai thổ lộ, những ngày lễ, chị vẫn ăn mặc đẹp, cố diện một chiếc váy thật sang để ra trung tâm Sài Gòn, đứng chụp trước các khách sạn, nhà hàng cao cấp… và đưa lên facebook. Chị muốn bạn bè ở quê nghĩ rằng mình vào Sài Gòn sống trong sung túc và hạnh phúc với một công việc họ từng mơ ước.

Có lẽ bởi thế, những người từ thế giới ảo bước ra đời thật hay tạo cho mọi người những cú sốc lớn. Chúng tôi luôn ngưỡng mộ đôi vợ chồng trung niên nọ. Cả hai là chủ một cửa hàng quần áo thời trang tại quận 1. Trên facebook của hai người luôn là hình ảnh vợ chồnghoặc cùng con gái ôm nhau chụp ở những thắng cảnh nổi tiếng trong nước như Sapa, Hà Nội, Huế… hoặc nước ngoài như tháp Eiffel, cung điện Versaille, vườn hoa Tulip, quảng trường Đỏ… Rồi một ngày, mọi người há hốc đến sững sờ khi cả hai “lôi nhau” ra tòa ly hôn. Đứa con gái của họ đang học năm thứ nhất đại học ngán ngẩm: “Ngày nào, tôi cũng nghe ba mẹ cãi nhau. Thế mà khi lên mạng, cả hai cứ kéo tôi vào chụp ảnh chung. Tôi mệt mỏi vô cùng vì sự giả tạo ấy...”.

Những “sụp đổ” không dừng lại ở cách sống ảo từng gia đình, mà còn ở những cá nhân. Anh Tạ Quang Chánh, 27 tuổi (Q.Bình Thạnh, TPHCM) kể, anh kết bạn facebook với một cô gái kém 2 tuổi, tự xưng là nhân viên tiếp tân tại một khách sạn lớn ở Sài Gòn. Quang Chánh tìm đến khách sạn đó thì chẳng ai biết cô bạn này là ai, thậm chí chẳng có nhân viên nào có tên như vậy. Khi Chánh đưa trang facebook của người đó ra, những người biết đều à một tiếng và phá lên cười. Có người biết số điện thoại của cô nàng này, đã gọi cô ra. Thì ra đó chỉ là một nhân viên tạp vụ, đã ngoài 30 tuổi. Nhờ phần mềm chỉnh sửa hình ảnh mà người này đã che đi làn da bánh ít và những nét mệt mỏi trên gương mặt. Anh Chánh ngỡ ngàng, nhưng cũng không trách gì được bởi chính anh cũng nói mình là kỹ sư máy tính, làm việc cho chi nhánh một công ty của Nhật tại Việt Nam, trong khi anh chỉ là thợ sửa điện thoại di động trong một cửa hàng sửa chữa điện thoại trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh!

Tuy vậy, cũng không thể vì những cá nhân, gia đình “sống ảo” mà ta nghĩ mạng xã hội và chuyện khoe hình trên mạng là không tốt hay hoàn toàn tiêu cực. Bà Huỳnh Thị Bôi, 74 tuổi, là giáo viên về hưu, độc thân, sống một mình tại quận 12 - TPHCM, cho biết: “Cháu gọi tôi bằng cô chỉ tôi vào facebook, tự chụp ảnh seo-phi (selfie) và đăng lên. Cứ vài ngày tôi viết trạng thái, chụp hình và đưa lên “phây” để các cháu biết tôi vẫn còn mạnh khỏe và sống tốt. Tính tôi không muốn sống cùng các cháu, không muốn làm phiền ai nên chọn cuộc sống một mình trong căn nhà nhỏ vậy...”. Trang cá nhân như là cầu nối để bà Bôi, anh chị và các cháu bà biết được tình hình sức khỏe của bà. Nếu quá hai ngày không thấy bà lên facebook, sẽ có cháu đến thăm hoặc anh chị của bà sẽ gọi điện.

Mạng xã hội không chỉ giúp người thân biết tin nhau, mà cả bạn bè. Ông Mai Thành Toản, 76 tuổi cho hay, thi thoảng bạn bè gặp nhau trong những cuộc họp mặt hiếm hoi, ông và các bạn cùng chụp hình và đưa lên facebook để tất cả bạn bè biết tin nhau. Hằng năm, trang mạng này nhắc lại để ông và các bạn điểm lại ai còn ai mất...

Đưa ảnh lên facebook hay bất cứ trang mạng xã hội nào cũng có mặt tích cực hay tiêu cực, tùy vào quan điểm cá nhân. Là kênh sống ảo, xả xì trét hay là cầu nối những mối quan hệ... Tất cả tùy thuộc vào từng góc nhìn và cảm xúc của cư dân mạng.

NGUYỄN NGỌC HÀ