Giáo hội mà tôi mong đợi (P9)

Phỏng vấn Giáo Hoàng Phanxicô

“Đồng cảm với Giáo hội”

Tôi vẫn tiếp tục suy nghĩ về đề tài này của Giáo hội và thử tìm hiểu xem “đồng cảm với Giáo hội” mà thánh I-nhã đã từng nói trong các buổi linh thao mang ý nghĩa gì đối với Giáo hoàng Phanxicô. Đức Thánh Cha trả lời không một chút do dự, bằng cách đưa ra một hình ảnh :

“Hình ảnh của Giáo hội mà tôi thích nhất là hình ảnh dân Thiên Chúa, thánh thiện và trung tín. Định nghĩa này tôi thường dùng nó và nó cũng là định nghĩa của Hiến chế Công Đồng Lumen Gentium, số 12. Việc thuộc về một dân tộc có một giá trị thần học sâu sắc : Thiên Chúa trong lịch sử cứu độ đã cứu vớt một dân tộc. Không có một căn tính trọn vẹn và hoàn hảo nào mà không thuộc về một dân tộc. Không ai có thể tự cứu vớt một mình mình với tư cách là một cá nhân riêng rẽ, nhưng Thiên Chúa lôi cuốn chúng ta qua một chuỗi dài phức tạp của những tương giao cá vị, những tương giao đó được thực hiện trong một cộng đoàn nhân loại, và Thiên Chúa đi vào trong cộng đồng nhân loại một cách mạnh mẽ”.

“Dân là chủ thể. Và Giáo hội là dân của Thiên Chúa đồng hành trong lịch sử với những niềm vui nỗi khổ. Đối với tôi, “đồng cảm với Giáo hội” chính là ở giữa Người. Toàn thể tín hữu không sai lầm trong niềm tin và họ thể hiện điều đó qua ý nghĩa siêu nhiên về đức tin của toàn dân trên cuộc hành trình tiến bước. Đó, đối với tôi, chính là sự đồng cảm với Giáo hội mà thánh I-nhã đã đề cập. Khi sự đối thoại giữa những con người, giữa các giám mục và giáo hoàng đi trong đường hướng này, một đường hướng trung thực, thì việc đối thoại được hỗ trợ bởi thần khí. Do vậy, đây không phải là một cảm nghiệm quy chiếu về mặt thần học”.

“Cũng như đối với Đức Maria : nếu chúng ta muốn biết Mẹ là ai thì chúng ta hỏi các thần học gia; còn nếu chúng ta muốn làm sao để yêu mến Mẹ thì phải hỏi người dân. Chính Mẹ Maria đã yêu thương Chúa Giêsu với trái tim của một người dân như chúng ta đã đọc trong kinh Magnificat. Chúng ta không nên nghĩ rằng việc hiểu biết về “đồng cảm với Giáo hội” chỉ liên hệ đến chiều kích phẩm trật”.

Sau khi ngừng chốc lát, Đức Giáo hoàng nói rõ hơn để tránh hiểu lầm :

“Dĩ nhiên phải luôn cẩn trọng lưu ý và không nghĩ rằng sự bất khả ngộ này của mọi tín hữu mà tôi đã nói dưới ánh sáng của công đồng là một hình thức có tính dân tộc. Không, đây là một kinh nghiệm của “Giáo hội mẹ phẩm trật”. Như thánh I-nhã đã chỉ ra, khi nói về Giáo hội như là một dân của Chúa, dân có nghĩa là mục tử cùng với toàn dân. Giáo hội là tổng thể của toàn dân Thiên Chúa. Tôi thấy được sự thánh thiện của dân Chúa và sự thánh thiện được diễn tả hằng ngày”.

 “Tôi thấy sự thánh thiện trong sự kiên nhẫn của dân Thiên Chúa : Một phụ nữ chăm sóc cho con của mình lớn lên mỗi ngày, một người đàn ông lao động để có của ăn hằng ngày, những bệnh nhân, các linh mục lớn tuổi đã có bao nhiêu sự mệt mỏi song vẫn nở một nụ cười bởi vì họ đã luôn phục vụ Thiên Chúa, những nữ tu đã làm việc biết bao nhiêu và đã sống sự thánh thiện ẩn dật. Đối với tôi đó là sự thánh thiện phổ quát. Tôi thường nối kết sự thánh thiện với sự kiên nhẫn : Không chỉ là kiên nhẫn mang lấy những gánh nặng từ các biến cố và hoàn cảnh sống, nhưng cũng là sự tín trung tiến bước mỗi ngày. Thánh thiện là vậy. Một sự thánh thiện hoạt động như thánh I-nhã đã nói. Sự thánh thiện này cũng là sự thánh thiện của cha tôi, của mẹ tôi, của bà ngoại tôi… Những người đã làm bao nhiêu điều tốt lành. Trong sách kinh nhật tụng của tôi, tôi còn giữ lại lời di chúc của bà ngoại Rôsa và tôi vẫn thường đọc nó. Đối với tôi, đó như là một lời cầu nguyện. Bà ngoại tôi là một người đã đau khổ nhiều về mặt tinh thần và bà vẫn luôn luôn tiến bước với lòng dũng cảm”.

“Giáo hội này là Giáo hội mà chúng ta phải đồng cảm, đó là nhà của tất cả mọi người, không phải chỉ là một nhà nguyện nhỏ chỉ có thể chứa một nhóm nhỏ những người được tuyển chọn. Chúng ta không được thu nhỏ khuôn viên của Giáo hội hoàn vũ thành một tổ chim bảo vệ cho sự tầm thường của chúng ta. Giáo hội là Mẹ. Giáo hội sinh hoa kết quả. Giáo hội phải như vậy! Khi tôi nhận thấy những hành vi cử chỉ tiêu cực của các thành viên trong Giáo hội nơi những người dâng hiến, nam cũng như nữ, thì điều đầu tiên đập vào tinh thần tôi là : đây là một người độc thân bảo thủ hay đây là một “gái già”. Họ sẽ không là người cha hay người mẹ, bởi họ không có khả năng ban sự sống. Trái lại khi tôi đọc về đời sống của các vị thừa sai Donbosco ở Pantagonie, thì tôi đọc lịch sử của một cuộc đời, lịch sử của một sức sống”.

“Một ví dụ khác gần đây hơn, các nhà báo nói rất nhiều về cuộc điện thoại mà tôi đã gọi cho người thanh niên trẻ đã viết thư cho tôi. Tôi làm điều đó vì thư của cậu ta thật đẹp và đơn sơ. Khi gọi điện cho người thanh niên đó, đối với tôi, đó là một hành vi đem lại sự sống. Tôi ý thức được rằng đây là một người trẻ đang lớn lên, đã có được một người cha, và do vậy tôi phải nói với người thanh niên đó một điều gì đó về cuộc sống của anh ta. Người cha không thể nói “mặc kệ nó”. Lối sinh hoa kết quả này đã làm cho tôi cảm thấy vui”.

Những Giáo hội trẻ và Giáo hội cao niên

Vẫn ở trên chủ đề về Giáo hội, tôi đặt cho Đức Giáo hoàng một câu hỏi liên quan đến ngày Quốc tế giới trẻ : “Biến cố lớn lao này đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà tư tưởng về người trẻ. Song, chúng ta cũng nhớ đến “những lá phổi thiêng liêng” mà Giáo hội cơ cấu đã có trong những năm vừa qua. Đối với Đức Thánh Cha, những Giáo hội này sẽ đem niềm hy vọng nào đến với Giáo hội hoàn vũ ?”.

Trả lời : Những Giáo hội trẻ phát triển một lối tổng kết về đức tin, về văn hóa và về đà tiến của cuộc sống, và do đó, khác với Giáo hội thời xưa. Đối với tôi, tương quan giữa hai Giáo hội mới và cũ cũng giống như người trẻ và người già trong xã hội: Cả hai đều xây dựng tương lai nhưng kẻ thì xây dựng bằng sức mạnh của mình, người khác thì lại xây dựng bằng sự khôn ngoan. Dĩ nhiên chúng ta cũng phải đối diện với những nguy cơ : những Giáo hội trẻ có nguy cơ tự mãn, còn những Giáo hội già thì nguy cơ muốn áp đặt khuôn mẫu văn hóa của mình trên Giáo hội trẻ. Song, tương lai thì phải cùng nhau xây dựng.

Antonio SPADARO, SJ.

Nt QUỲNH GIAO chuyển ngữ