Giá trị gia đình thời 4.0

Ðã nhiều năm nay, ngày 28.6 hằng năm được chọn là Ngày Gia đình Việt Nam. Ý nghĩa của ngày này rất nhiều, với nhiều hoạt động sôi nổi tôn vinh những giá trị gia đình. Những giá trị được nói nhiều là yêu thương, chăm sóc và chia sẻ, tạo ra những mái ấm hạnh phúc. Dù vậy nhưng giá trị gia đình truyền thống xem ra đã bị đổi thay trong thời 4.0, đã làm cho cái mà chúng ta vẫn hay hoài niệm không còn giống như trước nữa.

Gia đình là yêu thương, điều đó đúng, bởi tình ruột thịt là những thứ khó đứt đoạn và chối bỏ. Yêu thương giữa các thành viên trong gia đình luôn là một hệ giá trị, nhưng nhiều người tự hỏi, sự yêu thương đó có gắn với sự sum vầy. Nhiều người nghĩ rằng với phương tiện hiện đại, chỉ cuộc điện thoại là xong. Hằng tháng gởi tiền cho cha mẹ, chu cấp cho con cái, yêu thương đồng nghĩa với tiện nghi, đầy đủ thường xuyên liên lạc. Nhưng ít con cái đặt mình vào vị trí cha mẹ. Tuổi già ăn uống đáng bao nhiêu, xem tivi, ngồi điều hòa trong phòng kín nhiều cũng chán. Nhà cao cửa rộng nhưng nhiều khi mỗi một mình, luôn cảm thấy trống vắng. Rõ ràng yêu thương của con cái với cha mẹ thời 4.0 đã khác trước. Năm nay, nhân “Ngày của mẹ”, có một bức tranh vẽ những đứa con ở xa về thăm mẹ vây quanh bà nhưng đều giơ điện thoại chụp hình (chắc để khoe trên mạng), mỗi người chạy theo những cảm xúc cá nhân của mình. Bà mẹ vẫn ngồi đó, giữa các con, nhưng cô đơn hiu quạnh. Còn lại 364 ngày kia, bà ngồi một mình, rất buồn chẳng có đứa con nào bên mình cả. Bức tranh thật đáng làm chúng ta suy nghĩ. Ngày nay, nhiều gia đình thời hiện đại chỉ ăn chung với nhau vào dịp cuối tuần, lý do là luôn bận rộn, công việc luôn cuốn họ đi, tiện đâu ăn nấy, có thể sắp đặt cho nhau bữa ăn chỉ bằng những cú phone. Ý nghĩa sum họp, đoàn tụ trở thành một thứ xa xỉ nhất là với người già và con trẻ.

Nói về chăm sóc, rõ ràng khía cạnh chăm sóc vật chất của cha mẹ với con cái, của bố mẹ với ông bà, của vợ chồng với nhau đã cải thiện nhiều. Nhưng thử hỏi ngoài khía cạnh vật chất đó, liệu nhiều gia đình đã quan tâm tương xứng khía cạnh chăm sóc tinh thần cho nhau. Khi người ta tiện nghi đầy đủ, mà các giá trị tinh thần cho nhau không tương xứng, dễ dẫn đến mất cân bằng, là một trong những mầm mống của nhiều bệnh hiện đại như cô đơn, tự kỷ, huyết áp, béo phì,… Khi giá trị chăm sóc tinh thần bị coi nhẹ, cũng có thể nảy sinh các bất đồng về quan điểm sống, cách nghĩ, dẫn đến lạnh nhạt, sứt mẻ tình cảm, thậm chí ly hôn, đổ vỡ. Trong bối cảnh 4.0, mỗi cá nhân với nhiều mối quan hệ xã hội, nhiều áp lực, nhiều stress thì giá trị chăm sóc của gia đình càng không thể bỏ qua các yếu tố tinh thần.

Nói về chia sẻ, đó là điểm mạnh của truyền thống gia đình Việt Nam hiện nay. Nhưng hiện nay do sinh đẻ ít, kinh tế khá giả, nhiều em được chiều chuộng, thói ích kỷ của trẻ con cũng hình thành. Sự chia sẻ đổi bằng tính sở hữu, chiếm đoạt và thụ hưởng. Bởi vậy hằng năm các lớp “mùa hè quân đội” luôn tăng để nhiều gia đình gửi con vào đó rèn cho các em lối sống tập thể và tính tự lập.

Xem ra truyền thống và hiện đại đều có những giá trị riêng. Chúng không đứt đoạn, có liên hệ với nhau. Vấn đề là chúng ta phải biết chọn ra những gì thích hợp đưa vào cuộc sống đương đại hôm nay.

Ngô Quốc Ðông