Giải mã quan niệm “ở dơ sống lâu”

Các nhà nghiên cứu ngày càng phát hiện thêm nhiều công dụng của những lợi khuẩn đối với sức khỏe con người, nên đã đến lúc lấm bùn đất, ăn uống một cách lành mạnh và tránh lạm dụng kháng sinh, đặc biệt đối với trẻ nhỏ.

Các bậc phụ huynh và những người trông trẻ ngày nay luôn có ác cảm trước một đứa trẻ dơ dáy, hoặc không thích cho con em mình dính bẩn, một phần do quan niệm cho rằng ở dơ sẽ dễ lây nhiễm vi khuẩn có hại khiến chúng ngã bệnh. Đáng buồn là thời gian chơi đùa ngoài trời của trẻ con bị giảm đến phân nửa trong vòng 20 năm trở lại đây, cùng với sự phát triển và phồn vinh của xã hội.

Thế mà ít ai lưu ý rằng trong vài triệu năm qua, trẻ con trên địa cầu lớn lên trong môi trường luôn tiếp xúc với vi khuẩn. Cứ thử rà soát lại hành vi của một đứa trẻ từ thuở ban đầu: trẻ sơ sinh cứ “ăn” mãi không chán những ngón tay, ngón chân của chính mình, cũng như bất kỳ đồ vật nào nằm trong tầm với. Những trẻ lớn hơn thích nghịch đất cát, bắt sâu, lăn cù ra đất, bắt ếch, chuồn chuồn... Hành vi tự nhiên này nhiều khả năng đã được lập trình để giúp đứa trẻ tiếp xúc nhiều với vi khuẩn, từ đó huấn luyện hệ miễn dịch phản ứng hiệu quả.

Tuy nhiên, con người đã thay đổi trong quá trình sống, cố gắng bằng mọi cách để tránh phơi nhiễm vi khuẩn. Tờ TIME dẫn báo cáo cách đây 2 năm cho thấy cách sống quá sạch sẽ phương hại đến sức khỏe trẻ nhỏ, và có một mối liên hệ trực tiếp giữa chuyện thiếu nhiều loại vi khuẩn trong ruột trẻ với các căn bệnh và tình trạng sức khỏe nguy hiểm như suyễn, dị ứng, béo phì, tiểu đường, thậm chí ảnh hưởng đến sự phát triển khỏe mạnh của não bộ. Đó là lý do nhiều nhà khoa học đang kêu gọi các bậc cha mẹ hãy cho phép con mình “ở dơ” đúng cách nếu muốn chúng lớn lên khỏe mạnh về thể chất lẫn tinh thần. Sau đây là vài thói quen mà người lớn nên khuyến khích con trẻ thực hiện để có sức khỏe đường ruột tốt:

Thoải mái ở dơ trong chừng mực cho phép: Khi ở trong điều kiện tự nhiên, cho phép con trẻ chạm vào bất cứ thứ gì mà chúng muốn, bao gồm đất, bùn, cây cối, côn trùng... Hãy mang theo một cái xô, ít nước và cái xẻng trong lần tới đi công viên hoặc đi cắm trại, bạn sẽ thấy bọn trẻ chỉ mất vài phút để biến mình thành... cục đất. Nếu chúng lỡ ngậm đất vào miệng, đừng quá lo lắng vì trẻ con sẽ nhanh chóng phát hiện đất cũng chẳng ngon lành gì và thế là lần sau sẽ tránh miệng dính dất. Hầu hết bọn trẻ đều có thôi thúc cháy bỏng là muốn vọc bùn đất, trong khi cuộc sống hiện đại tạo nên rào cản ngăn chúng chơi đùa thỏa thích. Là bậc cha mẹ, hãy tạo điều kiện cho con được quyền ở dơ trong khuôn khổ cho phép.

Chơi đùa với chó cưng: Hãy để chó nhà chơi cùng với trẻ nhỏ và quan sát sự tương tác đầy thú vị giữa chúng. Lý tưởng nhất là đưa chó nhà đến thú y kiểm tra sức khỏe và phòng dịch trước khi gia đình đón thêm thành viên mới. Kết quả nghiên cứu cho thấy để chó liếm yêu con bạn nhiều khả năng giảm được nguy cơ hen suyễn và dị ứng, chưa kể hiệu quả phụ là tăng cường gắn kết giữa con trẻ và thú cưng trong gia đình, dạy trẻ hành xử thoải mái với động vật xung quanh. Đồng thời, con vật cũng trở nên bạn đồng hành và bảo vệ cô/cậu chủ nhỏ.

Tránh dùng nước rửa tay khô: Sau thời gian lăn lộn bên ngoài, việc rửa tay trẻ bằng xà bông kháng khuẩn sẽ khiến mọi cố gắng trở nên công cốc. Hãy kiềm chế ý muốn phải lập tức tẩy sạch bụi bẩn cho con, mà hãy cho phép chúng được ở dơ cho đến giờ ăn hoặc sau khi dùng nhà vệ sinh. Bên cạnh đó, lạm dụng xà bông kháng khuẩn càng làm tăng sức đề kháng của vi khuẩn, và theo thời gian xà phòng cũng trở nên vô dụng.

Ăn thực phẩm lên men: Đa số cộng đồng lợi khuẩn đều ở tít ruột già, và chúng cần thức ăn đến tận nơi. Ăn đường trắng, bột trắng và thực phẩm tinh chế sẽ không đến được vị trí của lợi khuẩn, do nhóm thực phẩm này dễ dàng được hấp thụ ở tầng cao hơn như bao tử và ruột non. Trái lại, thực phẩm giàu chất xơ, hạt các loại, rau đậu và rau quả đều là những thức ăn hoàn hảo cho lợi khuẩn, vì chỉ phân hủy tại ruột già. Do đó, hãy nghĩ ra cách nuôi lớn con của bạn cũng như dung dưỡng cho sự tồn tại của lợi khuẩn, bằng cách hấp thụ các món lên men như sữa chua chẳng hạn.

Tránh lạm dụng kháng sinh: Ai cũng biết kháng sinh là thần dược chữa các loại viêm nhiễm do vi khuẩn, và đã cứu sống vô số trẻ em. Tuy nhiên, giờ đây chúng ta phát hiện chúng không phải vô hại như vẫn tưởng, và trên thực tế tiêu diệt cả vi khuẩn có hại lẫn lợi khuẩn. Đây thật sự là tác dụng không mong muốn của kháng sinh, dẫn đến những căn bệnh như hen suyễn, dị ứng và tình trạng béo phì, tiểu đường, cũng như các loại bệnh tật do “cách sống Tây phương” dung dưỡng. Bên cạnh đó, do quá lạm dụng kháng sinh, thế giới hiện đối mặt với “quả bom” hẹn giờ đầy nguy hiểm: những chủng vi khuẩn kháng kháng sinh. Thế nên cần phải châm chước liều lượng và trường hợp cần uống thuốc để đẩy con trẻ đến nguy cơ nhiễm vi khuẩn khó chữa.

HỒNG HOANG