Làm giàu tiếng Việt “giản thể”

Hiện nay, không chỉ giới trẻ mà đa số cư dân mạng chấp nhận cách dùng loại tiếng Việt không chính thống theo kiểu “giản thể”. Nhờ Facebook mà con biết được nhiều từ, kiểu như “Á đù!”, “vãi L”… Vậy con làm gì để xài tiếng Việt “giản thể” theo xu thế nhưng vẫn giữ được sự trong sáng?

(Nguyễn Mạnh H. - Dĩ An, Bình Dương)

Cháu nói đúng, ngay trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhiều chương trình truyền hình cũng có biểu hiện “lệch chuẩn” khi dùng những từ thông tục, “mật mã tuổi teen”. Không đếm xuể có bao nhiêu bài báo trực tuyến đang ra sức cổ xúy cho sự lệch lạc ngôn ngữ qua việc “lạm dụng một cách có ý thức teen code” nhằm câu khách, gây ấn tượng đối với các độc giả trẻ. Thậm chí, trong buổi biểu diễn của một số ban nhạc, ca từ của bài hát có khả năng gây sốc cho bất kỳ người có học vấn nào.

Trong khi đó, dường như những nhà hữu trách đang đi sau sự phát triển vũ bão ấy, buông lỏng, thiếu quản lý chặt chẽ các trang báo online và các thông tin quảng cáo. Trào lưu sử dụng tiếng lóng, ngoại ngữ, “ngôn ngữ @”… trở thành một phần của sự khác biệt để tự khẳng định “đẳng cấp” của mình đang lan tỏa ở giới trẻ hiện nay.    

Chuyện ấy ai cũng biết nhưng vẫn chấp nhận nó, dễ dãi trong cách thể hiện trên các trang mạng xã hội, khiến tiếng Việt ngày một xấu xí.

Nay thì trong giới trẻ đang có 2 hệ thống tiếng Việt song song:

* Loại truyền thống trong các văn bản hành chính, văn chương, sách giáo khoa, báo chí truyền thông, thư tín, đơn từ, giao tiếp trang trọng và lịch sự.

* Loại giản lược thậm chí tối giản trong nhắn tin, chát chít, facebook.

Người dùng sẽ chọn cho mình loại tiếng Việt nào, tỷ lệ 2 loại ấy trong đời sống của mình bao nhiêu, qua đó tự xếp mình vào loại thượng lưu (đầu nguồn) hay hạ lưu (cuối nguồn) khi chọn cho mình loại tiếng Việt đó, cháu ạ.

Sau trào lưu này, cái gì còn đọng lại sẽ là cái mà lớp người đi sau chấp nhận. Bởi vì cùng với thời gian chỉ những gì chuẩn mực, có giá trị thực mới tồn tại. Những gì tạp nham sẽ bị đào thải.

Theo tôi, xu hướng lệch chuẩn ngôn ngữ không phải là cách để giới trẻ thể hiện cá tính, sự sáng tạo của mình, nếu có thì cũng phải “gạn đục khơi trong”, “đãi cát tìm vàng” mới thấy. Đã gọi là cá tính và sáng tạo thì ngoài chuyện độc đáo, mới, chưa từng có thì nó phải đẹp hơn, tốt hơn, tinh tuyền hơn cái cũ chứ không hổ lốn.

Để giữ được sự tinh tế, chuẩn xác của tiếng Việt, có những hoạt động thú vị như đọc sách văn học để làm giàu vốn từ, học hỏi lối diễn đạt và viết đúng chính tả. Viết nhật ký, tham gia những góc nhỏ như vườn tâm hồn để sống chậm lại, suy tư nhiều hơn, trò chuyện nhiều hơn là chat, nghe “tiếng người” nhiều hơn là “tiếng máy”, nắm tay nhiều hơn gõ bàn phím, nhìn vào mắt nhau hơn là “gí mũi” vào màn hình. Viết thư cho chính mình 10 năm sau (tất nhiên là thư tay trên giấy thì mới không gặp các sự cố như vỡ font chữ, công nghệ lưu văn bản lỗi thời hoặc bị virus phá hủy tập tin…).

Bất kỳ loại hình ngôn ngữ nào cũng đều có những bước đi thăng trầm của nó, sự biến tướng về tiếng Việt  theo chiều hướng đáng lo hiện nay không chỉ thuần tuý là sự xuống cấp trong giao tiếp mà còn ở lối sống của một bộ phận người Việt. “Truyện Kiều còn tiếng ta còn, tiếng ta còn nước ta còn” (Phạm Quỳnh - Tạp chí Nam Phong, số 86 - năm 1924), giữ được tinh hoa của tiếng mẹ đẻ là chống được xâm lăng văn hóa cháu ạ.

THS - BS LAN HẢI