Linh mục Ðặng Ðức Tuấn được trọng dụng nhờ bản điều trần

Trong số báo CGvDT 2176, chúng tôi có đề cập đến các bản điều trần của linh mục Gioakim Ðặng Ðức Tuấn. Tuần này, xin nói rõ thêm về nhân vật rất uyên bác này.

Nhắc đến linh mục Gioakim Đặng Đức Tuấn, phải nhìn lại bối cảnh lịch sử đất nước thời Nguyễn, chúng ta mới có thể hiểu được tài năng và vị trí của cha như thế nào.

Thời vua Tự Đức là thời cấm đạo “rát” nhất và cũng “thâm” nhất. Chỉ dụ “Phân sáp” năm 1859 là một “chiêu” cực độc đối với đạo “Da Tô”. Trước đó có chém giết đạo trưởng, tống ngục đạo hữu nhưng còn cộng đoàn Kitô hữu dù chỉ là những đoàn chiên bé nhỏ phiêu bạt khắp nơi, đức tin vẫn trụ được và tìm cơ hội vươn lên. Chỉ dụ này “xé nhỏ đàn chiên”, phá vỡ cơ cấu cộng đoàn Giáo hội, chỉ hai người Công giáo đọc kinh với nhau cũng không còn nữa - người Công giáo bị phân sáp vào các gia đình ngoại giáo và nghịch đạo để họ quản chế như chế độ nô lệ xưa. Họ phải lao động kiệt sức cho những ông bà chủ ngoại đạo và ghét đạo; không có một tí quyền lợi nào, còn thua kẻ ăn người ở, và thường xuyên bị ức hiếp. Các giáo sĩ còn sót lại cũng chẳng có nơi nương náu, có muốn thăm mục vụ để an ủi con chiên cũng chẳng vào được những nhà ngoại đạo có cả một đội ngũ do trương tuần đứng đầu kiểm soát.

Mộ phần của linh mục Gioakim Đặng Đức Tuấn

Những tín hữu chỉ còn trông vào ơn Chúa và cam lòng chịu đựng để giữ vững đức tin. Trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn và khắc nghiệt như thế, linh mục Gioankim Đặng Đức Tuấn bị bắt giam với danh nghĩa đạo trưởng, chỉ còn chờ chịu chém đầu… May thay, trong bị của tội đồ Đặng Đức Tuấn có bản điều trần bằng chữ Hán, quan kiểm tra đọc được, thấy hay, tấu lên vua Tự Đức, thế là số phận được thay đổi, vận may tới, đạo trưởng Đặng Đức Tuấn được trọng dụng, được sung vào phái bộ cụ Phan Thanh Giản và Lâm Duy Hiệp tới Gia Định để nghị hòa với Pháp. Linh mục Tuấn chỉ giữ vai trò thông ngôn, nhưng biết tài cao học rộng của ngài, hai cụ Phan - Lâm thường đàm đạo hỏi han như một vị cố vấn. Khi Pháp đòi quá nhiều, hai cụ hỏi: “Phan - Lâm đòi Tuấn hỏi ngay: Tàu Tây xin vậy Tuấn bày làm sao?”, linh mục Tuấn khẳng khái : “Hòa đặng thì ta hòa đi/ Bằng hòa chẳng đặng ta thì về ngay”. (Thuật tích Nước Việt Nam Vãn, câu 913-920).

Trong bàn hội nghị khi Pháp đòi sáu tỉnh Nam Bộ, hai cụ Phan - Lâm lại hỏi linh mục Tuấn: “Phan - Lâm đòi Tuấn hỏi han/ Tây xin nhiều quá tính bàn làm sao/ Tuấn rằng Quan lớn lượng cao/ Đòi bồi thì chịu, đừng giao tỉnh thành/ Ý tôi thời vậy đã đành/ Mặc lượng ông lớn quyền hành chủ trương”. (Thuật tích Nước Việt Nam Vãn : câu 961-968).

Lập trường chung thủy với đất nước của linh mục là không nhường đất, chỉ chịu bồi thường tiền thôi. Rủi cho đất nước ta thời kỳ bấn loạn, giặc giã miền Bắc nổi lên như nấm, ta không thể nào “Lưỡng đầu thọ địch”, quân Pháp xâm lăng thì xảo quyệt, lật lọng… Bí thế, hai cụ Phan - Lâm phải ký vào hòa ước Nhâm Tuất 1862 với phần thiệt hại về phía ta. Các cụ cũng kỳ vọng vào lời hứa của Pháp sẽ cho chuộc lại bằng tiền, nhưng sau phái bộ cụ Phan sang Pháp xin chuộc sáu tỉnh mà bất thành - Đất nước, vua tôi của ta lâm cảnh bi thương.

Tác phẩm “Thuật tích nước Việt Nam Vãn” (Hiện lưu giữ tại viện Hán Nôm Hà Nội) là một sử liệu vừa đạo vừa đời trong giai đoạn bi đát nhất của đất nước ta vào giữa và cuối thế kỷ 19. Sách gồm 55 trang, 1036 câu thơ, đa phần là “song thất lục bát và lục bát, chêm vào những bài “Thất ngôn bát cú”, có đoạn viết “Tứ tự” theo lối vè.

Lm Giuse Nguyễn Hữu Triết

Trưởng ban Mục vụ Văn hóa TGP.TPHCM

Chia sẻ:

Bình luận

có thể bạn quan tâm

Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Bất chấp hoàn cảnh trớ trêu, ông Paul Alexander (1946-2024) không đầu hàng số phận mà nỗ lực để trở thành nhân vật truyền cảm hứng sau 72 năm sống trong phổi sắt.
Ngôi nhà  cân bằng năng lượng ở Mỹ
Ngôi nhà cân bằng năng lượng ở Mỹ
Một ngôi nhà mang tính đột phá, cân bằng năng lượng (phát thải zero) ở bang Wyoming (Mỹ), đang giúp thay đổi phương thức xây dựng của các nhà thầu. Các chủ sở hữu nhà cũng nhìn nhận về thiết kế thân thiện môi trường này.
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024, do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với UBND TPHCM và các bộ, ban ngành tổ chức, đã diễn ra tại TPHCM từ ngày 15.3 đến 17.3.2024.
Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Bất chấp hoàn cảnh trớ trêu, ông Paul Alexander (1946-2024) không đầu hàng số phận mà nỗ lực để trở thành nhân vật truyền cảm hứng sau 72 năm sống trong phổi sắt.
Ngôi nhà  cân bằng năng lượng ở Mỹ
Ngôi nhà cân bằng năng lượng ở Mỹ
Một ngôi nhà mang tính đột phá, cân bằng năng lượng (phát thải zero) ở bang Wyoming (Mỹ), đang giúp thay đổi phương thức xây dựng của các nhà thầu. Các chủ sở hữu nhà cũng nhìn nhận về thiết kế thân thiện môi trường này.
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024, do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với UBND TPHCM và các bộ, ban ngành tổ chức, đã diễn ra tại TPHCM từ ngày 15.3 đến 17.3.2024.
Những cảm xúc khi dõi theo sự Thương Khó của Chúa
Những cảm xúc khi dõi theo sự Thương Khó của Chúa
Trong Tuần Thánh, các tín hữu khắp nơi một lần nữa được nghe lại trình thuật cuộc Thương Khó của Ðức Giêsu dưới nhiều hình thức, trong đó phổ biến nhất là nghe đọc Phúc Âm và đi đàng Thánh Giá.
Hội Báo toàn quốc năm 2024
Hội Báo toàn quốc năm 2024
Sáng ngày 15.3 tại TPHCM, Hội Báo toàn quốc đã khai mạc, quy tụ sự tham dự của 63 chi hội nhà báo các tỉnh, thành cả nước với 120 gian trưng bày các ấn phẩm báo chí đặc sắc.
Hội Báo toàn quốc năm 2024 sắp khai mạc tại TPHCM
Hội Báo toàn quốc năm 2024 sắp khai mạc tại TPHCM
Hội Báo toàn quốc năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 15 - 17.3 tại TPHCM. Các cơ quan báo chí trên cả nước đang chuẩn bị những khâu cuối cùng, sẵn sàng cho ngày khai mạc.
Một điểm đến lý thú để thêm yêu khoa học
Một điểm đến lý thú để thêm yêu khoa học
Ði vào hoạt động tròn hai năm, Trung tâm Khám phá khoa học Qui Nhơn tọa lạc ở con đường mang tên Ðại lộ Khoa học (phường Ghềnh Ráng, TP. Qui Nhơn) trở thành địa chỉ du lịch khám phá mới được chú ý bởi sự “độc lạ” và “hiếm...
Dubai và dự án  “sân bay của tương lai”
Dubai và dự án “sân bay của tương lai”
Giới lãnh đạo UAE có kế hoạch xây dựng sân bay lớn nhất thế giới ở giữa sa mạc, biến nơi này trở thành đô thị sân bay của khu vực.
Những lớp học không cần máy lạnh ở châu Phi
Những lớp học không cần máy lạnh ở châu Phi
Các kiến trúc sư dùng vật liệu địa phương và kết hợp kỹ thuật truyền thống với công nghệ hiện đại để xây dựng những lớp học không cần máy lạnh ở Burkina Faso.