Mùa đông ảm đạm cho châu Âu

Nhiều người dân châu Âu đang trữ củi, lau chùi ống khói nhà, tồn trữ những dạng chất đốt khác như phân ngựa, mua viên nén gỗ từ Việt Nam để chuẩn bị cho một mùa đông thiếu khí đốt vì ảnh hưởng từ chiến sự Ukraine.

Củi… cháy hàng

Không xa sân bay Tempelhof của Berlin (thủ đô Đức), ông Peter Engelke đang dựng thêm hàng rào xung quanh nhà kho vì lo ngại xảy ra tình trạng mất cắp khi mùa đông đến. Tài sản quý giá mà ông cố gắng bảo vệ là... củi, theo báo Fortune.

Hành động của ông Engelke phản ánh quan ngại ngày càng gia tăng khắp châu Âu trong bối cảnh châu lục đối mặt nguy cơ thiếu hụt năng lượng và thậm chí có thể phải trải qua mùa đông mất điện. Sự cố xảy ra cho đường ống khí đốt Nord Stream, hệ thống vận chuyển khí đốt tự nhiên từ Nga đến Đức thông qua Biển Baltic, là dấu hiệu mới nhất phản ánh nguy cơ mà châu lục đối mặt trong những tháng tới đây.

Tại hội nghị thượng đỉnh ở Prague (CH Czech) hồi tháng 10, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) vẫn chưa đạt được nhất trí về mức giá trần áp đặt cho khí đốt Nga vì lo ngại bất kỳ động thái nào của khối có thể đe dọa nguồn cung cho khu vực. EU muốn áp giá trần khí đốt Nga như một động thái để phản đối cuộc chiến ở Ukraine. Tuy nhiên, Điện Kremlin cảnh báo hành động này sẽ buộc Nga phải cắt hoàn toàn nguồn cung khí đốt cho EU, trong lúc mùa đông đang đến gần.

Trước khi chiến sự Ukraine nổ ra, có đến 70% hoạt động sưởi của châu Âu phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên và điện năng. Khi nguồn cung từ Nga giảm dần và giá cả tăng cao, củi đã trở thành thứ được nhà nhà hướng đến. Tính đến thời điểm hiện tại, khoảng 40 triệu người ở châu Âu đang dùng củi cho mục đích sưởi ấm.

Giá viên nén gỗ đã tăng gần gấp đôi lên 600 euro/tấn ở Pháp, và có những dấu hiệu cho thấy nguồn cung đang trở nên khan hiếm hơn ở nhiều nơi. Thậm chí Hungary còn đi xa hơn khi cấm xuất khẩu viên nén, và Romania ấn định giá trần cho củi trước 6 tháng. Trong khi đó, các đơn đặt hàng lò sưởi bằng củi phải mất vài tháng mới đến tay khách hàng.

Cuộc khủng hoảng năng lượng tệ đến mức nào?

Bên cạnh những lo ngại về thiếu hụt nguồn cung, cuộc khủng hoảng năng lượng đang làm gia tăng chi phí sinh hoạt, với tỷ lệ lạm phát ở khu vực đồng euro tăng lên 2 con số lần đầu tiên vào tháng 9. Ngày càng có nhiều hộ gia đình đang phải đối mặt với sự lựa chọn là sưởi ấm hay những nhu yếu phẩm khác. Nhiều gia đình nếu trước đây chỉnh mức sưởi trung bình trong nhà là 21, 22 độ C, thì năm nay đã giảm xuống còn 18, 19 độ C.

“Đã quay lại thời xưa, khi mà con người không thể sưởi toàn bộ ngôi nhà”, Fortune dẫn lời ông Nic Snell, Tổng Giám đốc điều hành (CEO) công ty phân phối gỗ Certainly Wood của Anh. “Họ ngồi quanh đống lửa, tận dụng nhiệt độ tỏa ra từ bếp hoặc lò sưởi để đi ngủ. Tình trạng này sẽ xảy ra thường xuyên hơn trong mùa đông năm nay”, ông Snell cảnh báo.

Xu hướng trên đồng thời đánh dấu giai đoạn kinh doanh khởi sắc của Gabriel Kakelugnar AB, nhà sản xuất bếp lát gạch cao cấp, với mức giá trung bình 86.000 kronor Thụy Điển (195 triệu đồng). Bếp lò của hãng này có thể duy trì độ ấm cho căn phòng suốt 24 giờ nhờ vào cơ chế sử dụng nhiều kênh khác nhau để giữ và phân bổ nhiệt lượng.

“Trong giai đoạn đại dịch Covid-19, con người bắt đầu chi tiêu nhiều hơn cho gia đình. Và xu hướng này đang trên đà tăng tốc”, ông Jesper Svensson, giám đốc điều hành công ty Gabriel Kakelugnar AB, cách nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Thụy Điển chưa đến một giờ lái xe. Các đơn đặt hàng tăng hơn gấp 4 lần, và khách hàng đặt hàng vào đầu tháng 11 phải đợi đến tháng 3.2023 mới nhận được sản phẩm, so với 4 tuần như cách đây một năm.

Đối với nhiều người châu Âu, lo lắng lớn nhất của họ là phải làm mọi biện pháp có thể để giữ ấm trong những tháng sắp tới. Nỗi lo ngại này đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết vì mùa đông đang đến gần, và giới quan sát cảnh báo con người có thể đốt mọi thứ trong tầm tay để giữ ấm, dẫn đến những hậu quả về sức khỏe và môi trường.

Ông Roger Sedin, người đứng đầu bộ phận theo dõi chất lượng không khí của Cơ quan Bảo vệ  Môi trường Thụy Điển, cảnh báo tình trạng thông gió kém và hành động cố gắng đốt củi đang ẩm ướt: “Chúng ta có thể chứng kiến mức độ ô nhiễm tăng cực cao khi nhiều người cứ đốt củi mà không biết làm sao cho đúng”. Những vật chất ô nhiễm tỏa ra từ việc đốt sưởi vô tội vạ có thể ăn sâu vào phổi, gây ngừng tim, đột quỵ và hen suyễn. Ông dự báo nguy cơ đặc biệt cao ở khu vực thành thị.

Mua củi từ tháng 6

Tại Pháp, ông Frederic Coirier, Giám đốc điều hành Poujoulat SA (sản xuất ống khói và nhiên liệu gỗ), cho biết một số khách hàng mua đến 2 tấn viên nén gỗ, trong khi chỉ cần chưa đến 1 tấn là đủ sưởi ấm cho một hộ gia đình trong cả năm. “Nhiều người trữ củi trong khi đang lo lắng, và họ mua nhiều hơn bình thường”, theo ông Trond Fjortoft, nhà sáng lập và CEO của hãng củi Kortreist Ved (Na Uy). Thông thường, khi trời lạnh, người dân mới nghĩ đến chuyện mua củi. Thế nhưng năm nay đơn đặt hàng đã đến tới tấp từ tháng 6 - đầu mùa hè, thời điểm Nga cắt giảm sản lượng khí đốt cho châu Âu.

Tại Berlin, cuộc khủng hoảng năng lượng gần như làm tái diễn những cảnh tượng lẽ ra chỉ xuất hiện theo sau thế chiến thứ hai. Khi ấy, do thiếu nguồn cung, người dân suýt nữa thì chặt trụi toàn bộ các cây ở công viên trung tâm Tiergarten để có củi đốt. Dù tình hình hiện tại chưa đến mức như trước đây, những người như ông Peter Engelke vẫn tìm mọi cách để bảo vệ củi. Mục tiêu lớn nhất là phải làm sao vượt qua mùa đông đang ập đến.

GIANG VÔ YÊN