Người đầu tiên ghi nhận công trình của linh mục Ðặng Ðức Tuấn

Đó là học giả Petrus Trương Vĩnh Ký, sinh năm 1837 tại Cái Mơn, tỉnh Vĩnh Long, kém linh mục Gioakim Đặng Đức Tuấn 31 tuổi. Không cùng thế hệ, khác nơi sinh (cha Gioakim quê ở Bình Định), song cả hai vị đều là những người con lớn lên trong gia đình Công giáo đạo hạnh, có tư chất thông minh, được hưởng thụ một nền đạo đức sốt sắng và nền văn hóa Khổng-Mạnh vững vàng; đều được các thừa sai tận tình nâng đỡ, tạo điều kiện để du học tại trường dòng Pênăng (Mã Lai). Vì cách xa nhau nhiều tuổi nên có thể khi Petrus Ký sang Pênăng thì thầy phó tế Gioakim Đặng Đức Tuấn đã về nước để chuẩn bị thụ phong linh mục và làm công tác mục vụ tại quê hương dưới thời Đức Giám mục Cuénot.

Học giả Petrus Trương Vĩnh Ký

Hai người đi trên hai con đường nhưng cùng một điểm gặp gỡ, đó là lòng kính Chúa yêu nước. Thầy Sáu Gioakim thì trở thành đạo trưởng, lo việc mở mang Nước Chúa nhưng vẫn không quên thể hiện lòng yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, bất kể lương giáo, qua những tác phẩm văn học, nhất là 6 bản Điều trần.

Petrus Ký vì chữ hiếu nên đã từ khước sang Rôma học tiếp để trở về chịu tang mẹ, rồi vì thời cuộc đưa đẩy nên đã chọn con đường hoạt động văn hóa với hai mục đích: Trước hết, nói về đất nước, con người và văn hóa Việt Nam cho toàn thế giới (những sách ông viết bằng tiếng Pháp là có ý đó). Kế đến là đem nền văn minh, văn hóa Âu-Mỹ mà ông đã tiếp cận để giới thiệu cho đồng bào với ước vọng xã hội Việt Nam cũng tiến bộ như các nước này. Dựa vào những định luật ngôn ngữ của tiếng Pháp, ông đã soạn thảo sách về mẹo luật tiếng Việt, làm cho chữ Quốc ngữ càng ngày càng hoàn thiện hơn.

Tạp chíMiscellanées số 9 tháng giêng/1889

Petrus Ký đã dùng báo chí như một lực đẩy mạnh mẽ để phổ biến chữ Quốc ngữ. Chính ông đã dùng nguyệt san tư nhân đầu tiên của nền báo chí Việt Nam là Tạp chí Miscellanées (Thông Loại Khóa Trình) để lan tỏa văn hóa phẩm đông tây, trong đó có tác phẩm của linh mục Gioakim Đặng Đức Tuấn - là thơ hay những câu đối đáp, mỗi câu hai vế, được viết ngăn ngắn theo kiểu tục ngữ, châm ngôn hay huấn ca, tỷ như:

Thiên võng khôi khôi, sơ nhi bất lậu;

Chưởng đậu đắc đậu, chưởng qua đắc qua;

Tích thiện phùng thiện, tích ác phùng ác;

Kiến cơ nhi tác, dục tốc bất đạt…”

(Trích “Nói vần những câu chữ người ta quen dùng”, Tạp chí Miscellanées số 9 tháng giêng năm 1889).

Rất tiếc là do hoàn cảnh đất nước chiến tranh, Trung - Nam cách biệt, nên Trương Vĩnh Ký không có trong tay các tác phẩm khác của linh mục Gioakim Đặng Đức Tuấn. Đó là lý do người đời sau ít được biết tới cuộc đời và các tác phẩm của ngài như “6 Bản Điều Trần” và “Thuật tích nước Việt Nam vãn”…

Lm Giuse Nguyễn Hữu Triết

Trưởng ban Mục vụ Văn hóa TGP.TPHCM

Chia sẻ:

Bình luận

có thể bạn quan tâm

Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Bất chấp hoàn cảnh trớ trêu, ông Paul Alexander (1946-2024) không đầu hàng số phận mà nỗ lực để trở thành nhân vật truyền cảm hứng sau 72 năm sống trong phổi sắt.
Ngôi nhà  cân bằng năng lượng ở Mỹ
Ngôi nhà cân bằng năng lượng ở Mỹ
Một ngôi nhà mang tính đột phá, cân bằng năng lượng (phát thải zero) ở bang Wyoming (Mỹ), đang giúp thay đổi phương thức xây dựng của các nhà thầu. Các chủ sở hữu nhà cũng nhìn nhận về thiết kế thân thiện môi trường này.
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024, do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với UBND TPHCM và các bộ, ban ngành tổ chức, đã diễn ra tại TPHCM từ ngày 15.3 đến 17.3.2024.
Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Cuộc sống 72 năm trong “phổi sắt” của luật sư, tác giả kiêm ngôi sao TikTok
Bất chấp hoàn cảnh trớ trêu, ông Paul Alexander (1946-2024) không đầu hàng số phận mà nỗ lực để trở thành nhân vật truyền cảm hứng sau 72 năm sống trong phổi sắt.
Ngôi nhà  cân bằng năng lượng ở Mỹ
Ngôi nhà cân bằng năng lượng ở Mỹ
Một ngôi nhà mang tính đột phá, cân bằng năng lượng (phát thải zero) ở bang Wyoming (Mỹ), đang giúp thay đổi phương thức xây dựng của các nhà thầu. Các chủ sở hữu nhà cũng nhìn nhận về thiết kế thân thiện môi trường này.
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024 lan tỏa tinh thần đổi mới và gia tăng sự kết nối...
Hội Báo toàn quốc 2024, do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với UBND TPHCM và các bộ, ban ngành tổ chức, đã diễn ra tại TPHCM từ ngày 15.3 đến 17.3.2024.
Những cảm xúc khi dõi theo sự Thương Khó của Chúa
Những cảm xúc khi dõi theo sự Thương Khó của Chúa
Trong Tuần Thánh, các tín hữu khắp nơi một lần nữa được nghe lại trình thuật cuộc Thương Khó của Ðức Giêsu dưới nhiều hình thức, trong đó phổ biến nhất là nghe đọc Phúc Âm và đi đàng Thánh Giá.
Hội Báo toàn quốc năm 2024
Hội Báo toàn quốc năm 2024
Sáng ngày 15.3 tại TPHCM, Hội Báo toàn quốc đã khai mạc, quy tụ sự tham dự của 63 chi hội nhà báo các tỉnh, thành cả nước với 120 gian trưng bày các ấn phẩm báo chí đặc sắc.
Hội Báo toàn quốc năm 2024 sắp khai mạc tại TPHCM
Hội Báo toàn quốc năm 2024 sắp khai mạc tại TPHCM
Hội Báo toàn quốc năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 15 - 17.3 tại TPHCM. Các cơ quan báo chí trên cả nước đang chuẩn bị những khâu cuối cùng, sẵn sàng cho ngày khai mạc.
Một điểm đến lý thú để thêm yêu khoa học
Một điểm đến lý thú để thêm yêu khoa học
Ði vào hoạt động tròn hai năm, Trung tâm Khám phá khoa học Qui Nhơn tọa lạc ở con đường mang tên Ðại lộ Khoa học (phường Ghềnh Ráng, TP. Qui Nhơn) trở thành địa chỉ du lịch khám phá mới được chú ý bởi sự “độc lạ” và “hiếm...
Dubai và dự án  “sân bay của tương lai”
Dubai và dự án “sân bay của tương lai”
Giới lãnh đạo UAE có kế hoạch xây dựng sân bay lớn nhất thế giới ở giữa sa mạc, biến nơi này trở thành đô thị sân bay của khu vực.
Những lớp học không cần máy lạnh ở châu Phi
Những lớp học không cần máy lạnh ở châu Phi
Các kiến trúc sư dùng vật liệu địa phương và kết hợp kỹ thuật truyền thống với công nghệ hiện đại để xây dựng những lớp học không cần máy lạnh ở Burkina Faso.