Nguyên Khai, họa sĩ gia đình

Nguyên Khai tên thật là Nguyễn Phước Bửu Khải, sinh ngày 1.9.1940 tại Huế, từ nhỏ rất thích vẽ nhưng không có điều kiện học, mãi năm 17 tuổi, hết trung học phổ thông, mới học 2 năm đầu tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Huế (1960 - 1961), sau đó chuyển vào Sài Gòn học năm thứ ba và thứ tư tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Gia Ðịnh (1962 - 1963).

Chân dung họa sĩ Nguyên Khai

Năm 1963, ông tốt nghiệp trường Cao đẳng Mỹ thuật Gia Ðịnh, cũng trong năm này, họa sĩ Nguyên Khai đoạt huy chương đồng trong cuộc triển lãm Xuân.

Là thành viên và là một trong những nhà sáng lập Hội họa sĩ trẻ Việt Nam (1966) nên Nguyên Khai tham dự tất cả các cuộc triển lãm do Hội họa sĩ trẻ tổ chức và cũng có mặt tại hầu hết các triển lãm do Trung tâm văn hóa Pháp và Ðức thực hiện tại Sài Gòn từ 1968 - 1975. Ðến năm 1981, ông sang định cư bên Hoa Kỳ, tiếp tục sáng tác và tổ chức rất nhiều cuộc triển lãm đó đây, cụ thể là đã có 19 cuộc trưng bày tranh tại Mỹ và 4 triển lãm tại Brazil, Ấn Ðộ, Nhật Bản và Pháp, với nhiều thể loại phong phú như sơn dầu, chất liệu hỗn hợp, sơn mài, men sứ, tượng và phù điêu, thể hiện qua cả tranh biểu hiện và trừu tượng. Ðó cũng là kết quả của sự kiên trì, miệt mài sáng tạo nghệ thuật của Nguyên Khai.

Một bức vẽ về thiếu nữ của họa sĩ Nguyên Khai tại Nhà Truyền thống TGP TPHCM

Nhận xét về họa sĩ này, nhà phê bình hội họa Collette Chattopaddhyay nói: “Những tác phẩm của Nguyên Khai tinh tế và phức tạp, chuyển biến cách nhìn từ nghệ thuật cung đình Á châu qua những hình ảnh hiện đại máy móc... Các tác phẩm ấy như một sự nhìn lại những giá trị văn hóa xã hội cuối thế kỷ 20 với sự trân trọng thành tựu của quá khứ, đồng thời vươn tới lãnh vực khoa học kỹ thuật hiện đại”.

Một số nhà phê bình nghệ thuật Việt Nam cũng đánh giá cao Nguyên Khai, như họa sĩ Ðinh Cường từng nhận định: “Nguyên Khai là họa sĩ đã định hình với thế giới tranh sang trọng và thơ mộng mang âm hưởng Huế... Những thiếu nữ trong tranh của anh rất quý phái, đặc biệt những chân dung hai mặt rất Nguyên Khai”.

Bạn bè cùng trang lứa với Nguyên Khai trong Hội họa sĩ trẻ ngày trước về sau toàn những người đã thành danh: Ðinh Cường, Nguyễn Phước, Nguyễn Lâm, Nguyễn Trung, Hồ Hữu Thủ, Trịnh Cung, Hồ Thành Ðức, Ðỗ Quang Em...

LM Giuse Nguyễn Hữu Triết

Trưởng ban Mục vụ Văn hóa TGP.TPHCM