Theo thống kê mới nhất của Bộ Giáo dục và Ðào tạo về số lượng thí sinh đăng ký dự thi vào Ðại học thì năm 2019 giảm rất mạnh, thấp hơn nhiều so với 2018, 2017 và nhiều năm về trước. Cụ thể, cả nước có hơn 886.000 thí sinh đăng ký dựthi THPT quốc gia 2019, trong đó, có hơn 650.000 thí sinh xét tuyển Ðại học,có 279.001 dự thi chỉ để xét công nhận tốt nghiệp THPT, không thi Ðại học(chiếm 27,8%). Con số này năm 2018 là 25,7% và 2017 là 25%. Các con số đã nói tới một thực tế là nhiều thí sinh không còn mặn mà với đại học. Ðồng thời cũng phản ánh một tư duy mới trong hướng nghiệp rằng, đại học không phải là tấm vé duy nhất để lập nghiệp, tạo dựng cuộc đời.
Tỷ lệ hơn ¼ thí sinh không muốn xét tuyển vào đại học năm nay phản ánh một xu hướng là thị trường lao động hiện nay có tính chất mở và đa lĩnh vực hơn trước, và không nhất thiết cứ phải vào đại học mới có thể tham gia. Xu thế thừa thầy, thiếu thợ đã tồn tại từ nhiều năm nay, do thí sinh chỉ muốn vào đại học, khiến các lĩnh vực nghề nghiệp kỹ thuật thiếu các thợ lành nghề nghiêm trọng. Mặt khác, trong khi các cử nhân đại học thất nghiệp ngày một nhiều thì nhóm đào tạo nghề gắn với nhu cầu xã hội lại dễ dàng tìm được việc sau khi tốt nghiệp. Bởi vậy năm nay, nhiều thí sinh căn cứ vào lực học, điều kiện gia đình, khả năng xin việc sau ra trường mà quyết định không chọn cánh cửa đại học. Thực tế này phản ánh một tín hiệu vui cho việc tư duy hướng nghiệp gắn với thực tế hơn, ít ảo vọng, góp phần giảm chi phí giáo dục đại học của không ít gia đình, bởi nếu vì ham cái mác, cái danh, được chọn lựa thiếu phù hợp, dễ dẫn đến thất nghiệp ra khi ra trường, gây lãng phí nguồn lực của gia đình và xã hội.
Ở một góc độ nào đó, đây cũng là một sự cảnh báo đối với chính các cơ sở giáo dục đại học. Những trường đại học danh tiếng, khẳng định thương hiệu, thí sinh tuyển vào khó, đào tạo xong thường dễ kiếm được việc. Nhưng có những trường thiếu nền tảng, nhiều khoa, nhiều ngành không gắn với nhu cầu thị trường, tìm cách tuyển sinh cho đủ chỉ tiêu, sinh viên học xong khó xin việc, dẫn đến việc phải đóng cửa nhiều khoa, ngành. Vậy việc sụt giảm thí sinh đăng ký thi tuyển đại học năm nay cũng buộc các trường đại học phải cải cách đổi mới để đáp ứng nhu cầu đào tạo và khả năng xin việc của sinh viên sau tốt nghiệp.
Ðại học nay cũng đã bước vào vận hành theo cơ chế thị trường, hết thời chộp giựt, nếu không phù hợp, nhiều ngành, nhiều khoa sẽ bị khai tử. Ðó là quy luật tất yếu cung cầu của thị trường giáo dục và thị trường lao động. Dù vậy, theo một số thống kê thì một khi nền tảng giáo dục đại học nếu đủ tiêu chuẩn, vẫn luôn là một nguồn cung ứng nhân lực có chất lượng cho thị trường lao động.
Thách thức cũng đặt ra với chính các cơ sở đào tạo nghề. Khi nhu cầu tăng mà cách dạy, cách mở ngành vẫn thiếu cập nhật cũng sẽ trở thành lạc hậu trong tương lai. Ðào tạo nghề càng phải gắn với nhu cầu thời đại và những biến đổi của thị trường lao động, việc làm…, trong bối cảnh đa dạng, cạnh tranh nguồn nhân lực hôm nay.
Ngô Quốc Ðông
Bình luận