Gặp lại thời hoa niên qua những trang sách

NXB Phương Đông và Phương Nam book vừa liên kết tái bản 8 tựa sách nằm trong Tủ sách Tuổi Hoa - một tủ sách dành cho lứa tuổi hoa niên ở miền Nam cách đây 50 năm...

1.

Tuổi thơ của chúng tôi (lứa tuổi thuộc thế hệ 5X, 6X) ở miền Nam cách đây gần nửa thế kỷ, dù sống trong khói lửa chiến tranh nhưng những món ăn tinh thần trong sáng, hồn nhiên, phù hợp với lứa tuổi lại rất phong phú... Bản thân tôi, tuy sống ở một vùng quê hẻo lánh nhưng để có những ấn phẩm này cũng không khó. Tôi nhớ dạo còn học tiểu học, truyện vẫn là phần thưởng được cô giáo dành cho học sinh giỏi nhất lớp (đứng hạng nhất/tháng). Đó là những cuốn truyện mỏng, be bé xinh xinh như Sách hồng Khái Hưng (Cây tre trăm đốt, Cái ấm đất, Ông đồ bể...); Tuyển tập 15 (15 truyện biển, 15 rừng, 15 truyện băng tuyết...); rồi các nguyệt san (hoặc bán nguyệt san) Thiếu Nhi, Thằng Bờm, Tuổi Ngọc... Trong đó, tôi đặc biệt yêu thích bán nguyệt san Tuổi Hoa. Đây là báo dành cho lứa tuổi thiếu nhi, được thành lập từ tháng 6.1962 do linh mục Chân Tín làm chủ nhiệm và nhà văn Nguyễn Trường Sơn làm chủ bút. Lúc đầu ra mỗi tháng một số, sau đó thì nửa tháng/số, nội dung là thơ văn viết về (và viết cho) lứa tuổi thiếu nhi. Vẽ bìa, minh họa cho các bài viết là họa sĩ “độc quyền” ViVi... Tờ Tuổi Hoa có mục “Đồng cỏ non” chuyên điểm những bài viết của bạn đọc gởi cộng tác, bài tuy không được đăng nhưng trong đó có những câu thơ, đoạn văn xuất sắc vẫn được chọn đưa vào mục này.

Nửa thế kỷ qua rồi mà tôi vẫn còn nhớ truyện dài Thung lũng rắn của Nguyễn Trường Sơn đăng nhiều kỳ trên Tuổi Hoa (phải đợi đến nửa tháng mới được đọc tiếp). Truyện này họa sĩ ViVi vẽ minh họa hai, ba người cưỡi ngựa đi trong một hẻm núi mà vách núi đá có những vết rạn hình da rắn; rồi truyện đi hun khói bắt chuột đồng ở miền Tây Nam bộ; truyện sau cơn lũ có con thuyền độc mộc chở theo những con nai, mễn xuôi về đồng bằng...

2.

Năm 1967, có lẽ thấy được trách nhiệm của người làm báo, người cầm bút là không chỉ giáo dục cho thiếu nhi mà còn phải định hướng cả cho lứa tuổi ô mai, tuổi mới lớn, bởi tuổi này thường có những “bất ổn” về tâm sinh lý thời kỳ “chuyển giao”, nên nhà văn Nguyễn Trường Sơn đã thành lập Tủ sách Tuổi Hoa. Các ấn phẩm (truyện vừa) trong tủ sách này được phân thành 3 loại: Hoa Xanh (viết về tình cảm gia đình, tình bạn, sinh hoạt học đường với những nhân vật hồn nhiên trong sáng), Hoa Đỏ (truyện phiêu lưu mạo hiểm đáp ứng nhu cầu hiếu động của tuổi thiếu niên), Hoa Tím (viết về những tình cảm xao xuyến, rung động đầu đời của tuổi mới lớn nhiều mơ mộng)... Từ đó, quây quần dưới mái nhà Tuổi Hoa là một đội ngũ sáng tác hùng hậu. Họ không chỉ có văn tài mà còn có cái tâm thật trong sáng, tươi đẹp - quyết đem ngòi bút của mình hun đúc nên một thế hệ đàn em biết yêu thương đồng loại, yêu Tổ quốc, thiên nhiên, gia đình, học đường, xã hội, sống chan hòa với mọi người chung quanh…

Dạo ấy, mỗi tháng một lần, mẹ tôi vẫn thường đi Sài Gòn lo công chuyện ở đường Yên Đổ (bây giờ là Lý Chính Thắng, Q3), tôi thường xin đi theo. Đến nơi, việc đầu tiên của tôi là tranh thủ đi bộ đến số 38 Kỳ Đồng - tòa soạn Tuổi Hoa. Ở đó, tôi mê mẩn với những cuốn truyện khổ nhỏ. Mới 12 tuổi mà tôi đã thuộc làu làu từ tên tác phẩm lẫn tác giả Tuổi Hoa: Tơ trời (Tỉ Tỉ), Bên đường biên giới, Bóng người dưới trăng, Con tàu bí mật (Nguyễn Trường Sơn), Đường vào hang cọp (Hà Châu), Hoa nắng, Mây trên đỉnh núi , Vườn cau nước dâng (Thùy An), Mật lệnh U đỏ, Pho tượng rồng vàng (Hoàng Đăng Cấp), Đồng tiền giả (Nam Quân), Bí mật dầu lửa (Nguyễn Hiến Lê), Cao như đỉnh Thái, Phương nào bình yên, Người dưng khác họ (Kim Hài), Tiếng hát vành khuyên, Ngoài cửa sổ (Nguyễn Thái Hải), Mưa nguồn (Bích Thủy), Vượt đêm dài, Máu đào nước lã (Minh Quân), Bức tranh màu xám (Ý Yên), Thoáng mây bay (Quyên Di), Tiếng sấm Dương Châu (Vũ Thiên Lý), Thái tử u sầu (Võ Toàn), Lá khô mùa mưa (Nguyễn Thị Mỹ Thanh), Về với mẹ (Thụy Ý)...

3.

Sau năm 1975, hầu như “Tuổi Hoa” chìm dần vào dĩ vãng, đến khoảng đầu thập niên 1990, NXB Đồng Nai có một đợt in lại vài đầu sách Tuổi Hoa rồi không hiểu sao lại im luôn. Cũng trong thời gian này, tôi liên lạc được với tác giả Thùy An (một thành viên của Tuổi Hoa) và cộng tác rất thân thiết với chị, qua đó biết thêm chị Kim Hài, rồi anh Nguyễn Thái Hải (nhà văn Khôi Vũ). Đi làm báo, một hôm anh bạn đồng nghiệp giới thiệu: “Đây là anh Nguyễn Tri Chính, Phó Tổng biên tập báo Giáo dục TPHCM, ngày xưa ảnh có viết văn, bút danh là Trinh Chí”. Mới nghe đến đây, tôi hỏi liền: “Phải Trinh Chí, Tuổi Hoa, Dòng sữa mẹ không ?”. Anh ôm chầm lấy tôi, giọt lệ ngân ngấn dưới cặp chân mày thật rậm: “Không ngờ, mới nghe Trinh Chí là chú biết ngay tác giả Dòng sữa mẹ, hơn 20 năm qua, không ai nói với tôi như thế cả!”. Tôi cũng vẫn thường gặp chị Minh Quân ở trụ sở Hội Âm nhạc TPHCM (81 Trần Quốc Thảo, Q3), mái tóc của chị đã bạc trắng nhưng dáng dấp vẫn quý phái, lịch lãm...

Bây giờ, anh Trinh Chí, chị Minh Quân đã khuất bóng, “người anh cả” của Tuổi Hoa - Nguyễn Trường Sơn cũng đã qua đời (2015). Có lẽ, nơi chín suối, các anh chị cũng sẽ mỉm cười, thấy ấm hồn khi biết những đầu sách trong tủ sách Tuổi Hoa thân yêu của mình được in lại.

Nhà văn Nguyễn Thái Hải cho biết: “Trong tủ sách Tuổi Hoa trước đây, tôi có 8 cuốn (6 cuốn Hoa Xanh, 2 cuốn Hoa Tím). Việc tái bản tủ sách này nghe nói đã mấy năm rồi, nay mới thành hiện thực. Tất nhiên phải chọn lọc những cuốn phù hợp. Cảm giác là vui và lo khi có sách in lại đợt này. Vui vì sách của mình được chọn, còn lo là không biết các bạn đọc nhỏ tuổi ngày nay tiếp nhận ra sao, ở mức độ nào? Bạn đọc của hơn 40 năm trước và bây giờ khác nhau nhiều lắm. Ngoài ra, vẫn còn nhiều tác giả Tuổi Hoa xứng đáng được chọn, hy vọng sẽ có mặt trong đợt sách tái bản lần sau”.

Một nữ độc giả bày tỏ trên trang cá nhân của mình rằng trước đây, chị cứ mơ ước những cuốn truyện Hoa Đỏ, Hoa Xanh, Hoa Tím của Tủ sách Tuổi Hoa được xuất bản trở lại, rồi cứ tiếc vì sao nền văn học thiếu nhi và tuổi mới lớn phong phú, đa dạng, có tính giáo dục cao của lứa tuổi học trò ở miền Nam trước 1975 bị mai một và mất mát dần... “Lứa tuổi 5X, 6X ai mà không mê Tuổi Hoa, đọc rồi chuyền tay nhau đọc. Những câu chuyện nhẹ nhàng, trong sáng đã đi vào lòng bọn trẻ chúng tôi ngày ấy để rồi dần dần trở thành những bài học về đạo làm người như lòng nhân ái, lòng can đảm, biết ơn, sự tự trọng, trung thực, biết yêu thương đồng bào, yêu Tổ quốc…” - chị chia sẻ và cho biết sẽ mua các đầu sách tái bản này để đọc lại, sống lại thuở ô mai trong trẻo ngày xưa.

HÀ ĐÌNH NGUYÊN