Mỗi Mùa Chay, khi tiếng trống và cung điệu ngân nga vang lên, Ngắm 15 sự Thương Khó lại đưa giáo dân trở về với cuộc khổ nạn của Ðức Giêsu. Không kể đến ngắm Lễ Ðèn của các giáo xứ Nam bộ diễn ra trong ba sáng thứ 5, thứ 6 và thứ 7 Tuần Thánh, các xứ gốc Bắc ở TGP TPHCM vẫn đang giữ gìn truyền thống đặc trưng quê mình, nhiều người đã tự học qua truyền khẩu, ký âm, ghi âm, hay tìm kiếm bài ngắm trên YouTube, không chỉ bảo tồn một nét đẹp đức tin mà còn mở lối cho thế hệ sau tiếp nối.
Tự học - tự hành
Tại giáo xứ Thái Hòa, hạt Chí Hòa, một buổi chiều Mùa Chay, chương trình Ngắm 15 sự Thương Khó diễn ra trước thánh lễ. Tham gia là đại diện các hội đoàn, giáo khu, tuổi từ 60 đến 92. Bà Phạm Thị Nga, một trong những người trẻ nhất trong nhóm, vừa hoàn thành bài ngắm với giọng thanh thoát, trầm bổng nhịp nhàng. Để đạt được điều đó, bà đã tự mày mò bằng cách nghe ngắm, mượn sách giáo xứ về học, rồi đóng cửa phòng vừa ngắm vừa ghi âm, nghe lại nhiều lần. Bà giới thiệu cuốn sách “Ngắm 15 sự Thương Khó trong Mùa Chay Thánh, cung giọng theo nghi thức truyền thống”, do ông cố Đaminh Maria Vũ Xuân Hoan, thân phụ linh mục Vinh Sơn Vũ Ðức Toàn, ký âm, được Đức Giám mục Giuse Vũ Duy Thống phê chuẩn. “Sách có nốt nhạc giúp tôi ngân nga, giữ nhịp, ngắt câu đúng cách”, bà Nga nhận xét.
Tương tự, ở giáo xứ Tân Việt, hạt Tân Sơn Nhì, đội ngắm 15 sự Thương Khó gồm những người từ 50 đến gần 80 tuổi, tự học qua truyền khẩu hoặc sách có nốt nhạc, chọn cung giọng Thái Bình. Bà Bùi Thị Cúc, 74 tuổi, kể rằng vợ chồng bà tự học từ thời ở giáo xứ Xây Dựng, ngắm cho nhau nghe và sửa cho nhau. Khi thành thục, cả hai tham gia ngắm ở các giáo xứ lân cận. Khi nhập cư vào giáo xứ Tân Việt, hai ông bà tiếp tục góp mặt nhiệt thành, mong truyền lại cách ngắm cho người trẻ.
Ở giáo xứ Tân Sa Châu, hạt Chí Hòa, truyền thống ngắm 15 sự Thương Khó chủ yếu dựa vào người lớn tuổi theo lối truyền khẩu. Ông Trịnh Công Hải, Phó Chủ tịch Nội vụ HĐMV, cho biết người kế thừa nay ở độ tuổi 50-60 thường nghe ngắm nhiều, ghi âm, tự học, rồi nhờ người có kinh nghiệm góp ý. Mùa Chay năm nay đội ngũ ngắm đông hơn, nhờ có một số giáo dân gốc Sa Châu (giáo phận Bùi Chu) vừa vào định cư tại đây tham gia, mang theo kinh nghiệm từ quê nhà.
Kế thừa, tiếp nối
Tại giáo xứ Bà Điểm, hạt Hóc Môn, nơi quy tụ giáo dân cả ba miền Bắc, Trung, Nam, ban đầu chỉ người Bắc thực hiện Ngắm 15 sự Thương Khó, nhưng dần dần người các miền khác cũng tham gia. Mỗi buổi ngắm đều đông người dự. Qua việc nghe, thu âm và góp ý lẫn nhau, số người biết ngắm tăng lên, dần trẻ hóa. Bà Phạm Thị Minh, gốc giáo phận Bùi Chu, gắn bó hơn 10 năm với sinh hoạt này, tự hào: “Xứ tôi giờ có hơn 50 người biết ngắm, từ 40 đến 60 tuổi. Ngày thường Mùa Chay, ai đến sớm thì đăng ký; vào Tuần Thánh mới phân công người ngắm”. Tuy nhiên, bà trăn trở: “Khi giới trẻ mê Rap, Hip-hop, đào tạo ngắm để giữ truyền thống là điều cần thiết”.
Như nhiều nơi, ở giáo xứ Từ Đức, hạt Thủ Đức, thời các cụ ông cao niên chuyên ngắm nguyện đã qua, nay những người ở độ tuổi trên 50 là chủ lực. Điều thú vị là nữ giới nhiều hơn nam giới, hiện có trên dưới 50 người. Ông Nguyễn Thành Danh, 51 tuổi, một thành viên trong đội ngắm nói rằng mỗi năm giáo xứ đều có thêm người mới, nhờ các anh chị em cũ hướng dẫn, gởi bài ngắm trên YouTube để tham khảo. Với nhân sự đông đảo, các ngày thứ Hai, Tư, Sáu hằng tuần trong Mùa Chay, giáo xứ đều có ngắm trước thánh lễ. Vào thứ Sáu Tuần Thánh, người ngắm mặc áo dài trắng giúp cho nghi thức cử hành thêm sốt sắng.
Khác với nhiều nơi chủ yếu tự học, giáo xứ Tân Chí Linh, hạt Chí Hòa lập ban thẩm định để hướng dẫn người ngắm sao cho đúng và hay. Truyền thống ở đây thêm phần long trọng, mỗi lượt ngắm đều có tiếng trống và hai em lễ sinh rước người thực hiện lên nơi ngắm. Những người tham gia ngắm diện áo dài trắng, toát lên vẻ nghiêm cẩn. Sau mỗi năm ngắm là nghi thức dâng hạt của thiếu nhi người lớn. Từ nỗ lực này của giáo xứ, chị Nguyễn Phạm Thảo Ngân, giáo lý viên, nghĩ tới việc tổ chức lớp đào tạo cho trẻ em và giới trẻ, giống như một số xứ đạo miền Bắc đã làm với các cuộc thi ngắm cho thiếu nhi, giới trẻ.
Niềm mong mỏi ấy cũng là trăn trở của ông Nguyễn Văn Đoán, 92 tuổi, giáo xứ Thái Hòa, người gắn bó hơn 30 năm với sinh hoạt này. Ông tiếc nuối khi một số xứ đạo không còn duy trì truyền thống do thiếu người kế thừa. Ông nhấn mạnh: “Học ngắm qua truyền khẩu, nốt nhạc, thu âm, YouTube hay lớp đào tạo đều cần, tùy điều kiện từng nơi. Cứ nghe nhiều, tập nhiều là quen. Dấu phẩy ngân nhẹ, dấu chấm lên cao, thống thiết”. Với ông, ngắm là “suy niệm cuộc khổ nạn Chúa Giêsu bằng âm điệu, giúp người nghe thống hối, chuẩn bị tâm hồn cho mùa Chay”.
Bích Vân
Bình luận