Hiệp thông trong lời cầu nguyện

Hiệp Thông - Tham gia - Sứ vụ, trên bình diện suy lý, đây là ba tiêu đề của một bài khảo luận giáo hội học về Hiệp hành, ba yếu tố cơ bản trong cấu trúc hiệp hành của Hội Thánh; còn trên bình diện thực hành, nếu nói theo hình ảnh biểu tượng, đây là ba thuật ngữ có dấu gạch nối không khoảng cách, ba vạch phân làn trên cùng một tuyến đường, ba đường dẫn cho cùng một điểm đến, ba tư thế trong cùng một động tác, và nếu nói theo hành động thực tế, đây là ba phương cách sống hiệp hành của các Kitô hữu trong cộng đoàn Dân Chúa; và trên bình diện mục vụ, đây sẽ là ba tiêu điểm cho mối quan tâm của các “linh hoạt viên” gồm các giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân, trong tiến trình hiệp hành nơi từng giáo xứ, giáo hạt, giáo phận, châu lục và toàn cầu.

“Hiệp thông trong lời cầu nguyện”sẽ được trình bày dướiđây theo những suy tư ngắn, mang tính “tản mạn” trên bình diện thực hành và mục vụ về một hành động thực tế, dĩ nhiên là của từng cá nhân, nhưng được đặt trong khung cảnh của một cộng đoàn muốn“củng cố sự hiệp thông”trong nếp sống hiệp hành, theo định hướng mục vụ của Hội đồng Giám mục Việt Nam cho năm 2023.

Ở đây chúng ta không nói về “cầu nguyện” nhưng về “tâm thế cầu nguyện”, không là cách cầu nguyện theo những hướng dẫn tu đức, nhưng là ý hướngcầu nguyện trong tinh thần hiệp thông mang phong cách hiệp hành.

Cầu nguyện trong tình hiệp thông

“NơiđâucóhaihaybangườihọpnhaunhândanhThầy,thìThầyhiện diện nơiđógiữahọ”(Mt 18,20)

Trong bố cục của Tin Mừng theo Matthêô, chương 18 mang đề mục“Lời giảng về đời sống Hội Thánh”, về cách cư xử trong cộng đoàn các môn đệ. Ðọc những lời Chúa dạy từ góc nhìn hiệp hành, chúng ta có thể nhận ra sứ vụ của Hội Thánh liên quan đến Nước Trời (câu 1.4.23), thái độ tham gia qua việc góp ý sửa lỗi, tha thứ, thương xót, để giúp nhau thăng tiến, tình hiệp thông trong thái độ khiêm nhu, tôn trọng những người bé nhỏ yếu đuối, nêu gương sáng, và đặc biệt trong các câu 18-20, Ðức Giêsu đã đưa chúng ta bước vào khung cảnh cộng đoàn cùng cầu nguyện trong tình hiệp thông.

Khi nói đến hợp lời cầu xin, chúng ta nghĩ ngay đến một thực trạng không vui về giờ kinh chung trong gia đình, đây là những giờ phút quý báu để củng cố tình hiệp thông trong gia đình Kitô hữu, nhưng hiện nay đã dần bị xóa khỏi lịch sinh hoạt hàng ngày. Vẫn biết rõ những khó khăn thực tế và những thách đố ngày càng nghiệt ngã đến từ cuộc sống, đối với các gia đình nơi vùng đô thị, đặc biệt đối với các gia đình trẻ, và rất đặc biệt đối với anh chị em di dân…, nhưng vẫn còn đó những cảm nhận của bậc cha mẹ về sự cần thiết của ánh sáng Lời Chúa và sự nâng đỡ của ơn Chúa, đồng thời cũng vẫn còn đó những nhắc nhở, khích lệ của Ðức Thánh Cha, của Hội Ðồng Giám Mục, của các mục tử đang thao thức quan tâm đến đời sống thiêng liêng của đoàn chiên.

Khi nhắc đến hiệp thông, chúng ta lại nghĩ đến những giờ đọc kinh chung của cộng đoàn giáo xứ, phần lớn đúng là chỉ “đọc kinh” chứ chưa hẳn là cầu nguyện, chỉ mang hình thức cộng đoàn chứ khó nhận ra tính cách hiệp thông. Hiểu được lối “cám dỗ ngọt ngào” của những thực hành đạo đức dễ dãi không cần cố gắng, trong đó những lời kinh quen thuộc nhanh chóng trở thành những lời đọc máy móc, những giờ giấc cố định sớm tạo thành thói quen vô thức, tuy nhiên chúng ta vẫn hy vọng những người siêng năng đến với Chúa vẫn còn có khả năng nêu cao gương sáng và làm tăng thêm giá trị của những giờ đạo đức chung trong cộng đoàn.

Khi nói đến Hội Thánh hiệp hành, Tông thư Desiderio Desideravi của Ðức Phanxicô lại gợi lên những suy nghĩ về cộng đoàn phụng vụ, một cộng đoàn được quy tụ cách đặc biệt vào những thời điểm Hội Thánh cử hành các Bí tích, nhất là Bí tích Thánh Thể. Hơn bất cứ lúc nào khác, cộng đoàn đang dâng Thánh lễ“được liên kết với nhau trong tình hợp nhất nhờthông hiệp với Mình Máu Chúa Kitô”(Quy chế tổng quát Sách lễ Rôma, số 5).Tuy nhiên, trong thực tế, tại nơi này nơi khác, cộng đoàn phụng vụ vẫn chưa thể hiện rõ nét sự hiệp thông của một Hội Thánh đang cầu nguyện, vì thế Ðức Thánh Cha gởi thư nói về sự cần thiết của việc đào tạo phụng vụ cho mọi thành phần Dân Chúa, và Hội đồng Giám mục Việt Nam cũng ân cần nhắc nhở“Bí tích Thánh Thể là nguồn suối hiệp thông. Khi chúng ta rước Mình và Máu Chúa Kitô, chúng ta được hiệp thông với Chúa và được liên kết với nhau (x. 1 Cr 10,16-17). Vì thế, các tín hữu cần tham dự thánh lễ cách tích cực và sống động, nhờ đó ngày càng củng cố mối hiệp thông với Chúa và với nhau trong Chúa”(Thư chung 2022, số 5b).

Việc họp nhau cầu nguyện cần được cổ vũ để củng cố sự hiệp thông, nâng đỡ đức tin và thể hiện đức ái

Hiệp thông trong lời cầu nguyện

“Nếuhaingườitrongcácconởdướiđấthợplờicầuxinbấtcứđiềugì,thìChaThầy, Ðấngngựtrêntrờisẽbancho”(Mt 18,19)

Trong đôi phút suy tư, khi đọc lại bài giảng của Chúa, sẽ nhận ra một chi tiết là trong tất cả các vấn đề được nêu lên, chủ thể hành động đều ở số ít, và đặc biệt trong việc hợp lời cầu nguyện, “cộng đoàn” cũng chỉcó hai người,điều này cho phép hiểu rằng, trước tiên,hiệp thông phải là tâm thếchủđộng của mỗi cá nhân tín hữu, và hệluận là nếu chỉmột người không hiệp thông thìđộng tác cầu nguyện chung của cộngđoàn sẽbịphá vỡvà mấtđi hiệu quả.Nhưthế,ngoài mầu nhiệm liên quanđến tình yêu quan phòng của Cha trên trời trong việc ban lúc nào và cách nào nhữngđiều con cái cầu xin, tháiđộthiếu hiệp thông sẽlà một trong những lý do giải thích tại sao Chúa chưa banđiều cộngđoànđang cùng nài xin.

Chữ “chúng con” trong Lời kinh Lạy Cha và động từ “hợp lời cầu xin” ở số nhiều rõ ràng hướng đến chiều kích cộng đoàn và hiệp thông trong việc cầu nguyện. Những việc đạo đức cá nhân rất cần thiết để làm tăng trưởng đời sống nội tâm và lãnh nhận dồi dào ơn phúc thiêng liêng, nhưng những giờ cộng đoàn họp nhau cầu nguyện cũng thật đáng quan tâm và cần được cổ vũ để củng cố sự hiệp thông, nâng đỡ đức tin và thể hiện đức ái giữa những môn đệ của Chúa Giêsu.

Trong thực hành, người viết cũng như người đọc, chúng ta chỉ muốn cùng nhau cảm nhận được niềm hạnh phúc của những người vẫn thường xuyên được gặp và ở cận kề bên Chúa khi siêng năng tham dự các giờ cầu nguyện chung, “vì nơi đâu có hai hay ba người họp nhau nhân danh Thầy, thì Thầy hiện diện nơi đó giữa họ” (Mt 18,20).

Các cộng đoàn, dù nhỏ như một gia đình, hay lớn như một giáo xứ hoặc giáo phận, đều muốn trở thành những cộng đoàn cầu nguyện giữa lòng một Hội Thánh không ngừng cầu nguyện. Khi họp nhau nhân danh Chúa để cầu nguyện, mỗi người sẽ thêm ý thức về tình hiệp thông của Hội Thánh, và nhất là, sẽ không ai muốn mình lại là người phá vỡ lời hứa của Chúa:“Nếuhaingườitrongcácconởdướiđấthợplờicầuxinbấtcứđiềugì,thìChaThầy, Ðấngngựtrêntrờisẽbancho”(Mt 18,19).

Khi cùng nhau dâng Thánh lễ, cộng đoàn được liên kết trong tình hợp nhất nhờ thông hiệp với Mình Máu Chúa Kitô

Cầu nguyện với nhau và cho nhau

“Hiệp thông trong lời cầu nguyện”, vừa chung lời cầu nguyện vừa hợp ý cầu xin, đây chính là lúc cùng nhau xây dựng mối hiệp thông trong đức tin và đức mến, giữa những anh chị em con cùng một Cha trên trời và đều là môn đệ của Ðức Kitô, vì ở đây chúng ta đang cầu nguyện với nhau và cho nhau.

Một lần, tại một trung tâm hành hương, trong lời dẫn vào Thánh lễ, vị chủ tế mời gọi cộng đoàn:“Trong Thánh lễ và ngày hành hương hôm nay, mỗi người không chỉ cầu xin ơn cho riêng bản thân hay cho gia đình, nhưng tất cả sẽ hợp ý với những người đang đứng bên cạnh, trước mặt hoặc sau lưng, dù không hề biết đó là ai, dù không biết ai đang xin ơn gì, mỗi người cứ cầu xin theo ý người khác. Và khi đi ngang các tượng đài, nếu thấy có người đang cầu nguyện, dù không quen cũng chẳng biết họ đang kêu khấn gì với Chúa hay Ðức Mẹ, chúng ta cứ dành cho họ một lời cầu như ý”.Sau đó có người nhắc lại và nói hôm nay vui, vì điều mình xin Chúa được bao nhiêu người cùng cầu giúp, chắc là Chúa sẽ nhậm lời.

Như thế, trong tiến trình hướng đến một Hội Thánh hiệp hành, phương thức cùng cầu nguyện trong tình hiệp thông sẽ mở rộng lối cho dòng chảy ân sủng, không đọng lại trong từng cá nhân, nhưng sẽ trào tràn trên khắp cộng đoàn. Tình yêu của Chúa Cha đã khơi nguồn cho những dòng mạch ân sủng tuôn chảy qua Chúa Con tụ về trong lòng giếng hiệp thông của Chúa Thánh Thần, nơi Hội Thánh và các cộng đoàn tín hữu cùng nhau tìm đến để kín múc mọi ơn phúc xác hồn, và trong Hội Thánh hiệp hành, những chiếc gầu đầy ắp ơn thiêng được cả cộng đoàn kéo lên, không để giữ lại trong các bình chứa riêng tư cá nhân, nhưng được đổ vào cũng đầy ắp tâm hồn mọi người qua những chiếc cốc nhiều kích cỡ lớn nhỏ trong những giờ cầu nguyện thấm đượm tình thân ái hiệp thông.

Như thế, giữa lòng Hội Thánh hiệp hành, “Hiệp thôngtrong lời cầu nguyện” là phương thứcđểcác Kitô hữu, từnhững giáo dânđơn sơtầm thường nhấtđến các tu sĩcũng nhưhàng giáo sĩ,có thểTham giacách hữu hiệu vào tiến trình tăng trưởng của sức sống và sức mạnh trong từng cộngđoàn,giúp cho toàn thểDân Chúa ngày càng kiên vững và thêm nhiệt thành chu toànSứ vụgiữa thế giới ngày nay.

Giám mục Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn - GP Bà Rịa