Mục vụ đạo đức: Suy nghĩ và hành động

Dẫn nhập

Ngày nay, người ta ít suy nghĩ. Vì, muốn tìm hiểu vấn đề gì, cứ hỏi thầy Google, sẽ có câu trả lời tương đối. Ngược lại, với nền kinh tế trí thức, tất cả, từ nghệ, mỹ, kỹ thuật, đều mang dấu ấn trí tuệ. Ðặc điểm cao quý nhất nơi các tạo vật mà chỉ con người mới có, đó là biết suy nghĩ. Pascal nói: “Con người là cây sậy biết suy nghĩ”. Descartes: “Tôi suy tư, tôi hiện hữu”. Trong gia đình, giáo dục thành công là dạy con làm người biết suy nghĩ. Thế giới rất sợ người khùng, vì chúng không làm chủ được lý trí. Chúng có thể vác súng, xả đạn vào các trường học, gây kinh hoàng và chết chóc hàng loạt. Nhà mục vụ cho rằng: “Nơi chính người có chức năng hình thành tương lai và những người lãnh đạo các cộng đoàn, cần ơn khôn ngoan biết bao! Họ luôn có tầm nhìn xa và đi trước người khác gấp ba lần. Họ rất cần khả năng suy nghĩ và hành động chuẩn mực”. Suy nghĩ đúng, thì hành động đúng. Sau đây, tôi xin ơn khôn ngoan của Chúa Thánh Thần, chia sẻ ít kinh nghiệm về mục vụ đạo đức: “Suy nghĩ chín chắn và hành động kiên quyết” của Phúc Âm.

“Nhà Cha Ta là nhà cầu nguyện, đừng biến thành hang trộm cướp”

Nhận thức

Suy nghĩ là xem xét vấn đề, trong mọi mối tương quan. Ví dụ, tôi nhìn ngón tay, tôi thấy nó, trong mối tương quan với bàn tay, với các ngón tay khác, với cổ tay, cánh tay. Rồi đàng trước, đằng sau. Tôi tự hỏi: “Chức năng để làm gì? Phải sử dụng ra sao? Câu hỏi: “Mục đích, mục đích, mục đích của mục đích”. Hệ quả sau cùng là gì?

Kinh Thánh cho thấy Ðức Mẹ trở thành mẫu gương về suy nghĩ. Ðức Mẹ: “Suy đi nghĩ lại trong lòng” là Ðức Mẹ cảm nghiệm Ngôi Hai nhập thể, Giêsu Ðấng Cứu độ, con mình, trong mối tương giao với Thiên Chúa, với thánh ý cứu độ của Ngài. Bên cạnh là Giuse, người cha nuôi. Tất cả là mầu nhiệm. Rồi đây sẽ ra thế nào?...

Công đồng Vatican II, trong thư gởi cho giới trí thức, có đoạn viết: “Xin đừng quên, suy nghĩ là một việc cao cả. Nhưng trước hết suy nghĩ là trách nhiệm. Thật là bất hạnh cho những người làm việc tinh thần mà mờ tối, chán nản, kiêu căng, suy nghĩ sai lạc. Ðiều quan trọng “Phải suy nghĩ đúng”. Ðể giúp suy nghĩ đúng, cần ngọn đèn Ðức Tin. Ðức Tin là người bạn thân của trí tuệ”^[1]. Chúa Giêsu đã từng khẳng định: “Ta là Ánh sáng thế gian. Ta là Ðường là Sự Thật và là Sự Sống”. Muốn suy nghĩ đúng, luôn đặt “vấn đề” trong mối tương quan với Ðức Tin. Tin Thiên Chúa hằng sống, cụ thể là Chúa Giêsu đang sống, và Phúc âm của Người; cùng với giáo huấn của Giáo hội, cụ thể là các nghị quyết của Công đồng Vatican II và các giáo huấn của các vị lãnh đạo hợp pháp của Giáo hội; cùng với từng nền văn hóa, cụ thể là bản sắc văn hóa Việt Nam. Suy nghĩ đúng, sẽ hành động đúng. Tuy nhiên, muốn hành động, đòi hỏi dấn thân phục vụ, một cách can đảm và kiên trì. Kinh nghiệm cho thấy trong thế chiến lần thứ hai, người Mỹ coi “Tiền vàng, bom nguyên tử và truyền thông” là ba thứ vũ khí quan trọng, cạnh tranh chiến thắng. Thời nay, khoa học thay thế cho hai thứ trên, chỉ còn lại trí tuệ, tư duy, suy nghĩ, phương tiện truyền thông, giữ địa vị bá chủ.

Ðào luyện

Sau đây, tôi chia sẻ một chút kinh nghiệm bản thân về vấn đề: “Suy nghĩ chín chắn và hành động kiên quyết”.

Suy nghĩ “chín”, có nghĩa là suy nghĩ kỹ và chín mùi; “chắn” có nghĩa là chắc chắn và kín kẽ, có cả những dự phòng phương án B, C. Hành động kiên quyết có nghĩa là kiên trì, kiên định, kiên cường, quyết đoán và quyết tâm. Cụ thể, khi suy nghĩ, trước tiên, tôi nghĩ: “Thiên Chúa là tình yêu”. Bản chất của Tình yêu Thiên Chúa là chỉ muốn và làm điều tốt cho con người. Ý tưởng đó thanh luyện tôi. Mỗi khi nghĩ khác, tôi uốn nắn lại. Chúa muốn tôi, trở nên giống bản tính của Ngài, nên tôi nghĩ, muốn và làm điều tốt cho mọi người, một cách vô tư, vô vị lợi, dù người đó tốt hay xấu, cảm tình hay không, thậm chí họ là người tôi không ưa, không thích. Ðôi khi có những người mà tôi nghĩ là kẻ thù của mình, tự nhiên, tôi khó chịu, nhưng kiên quyết không cho tôi nghĩ và làm khác. Trước hết, tôi cầu nguyện: “Xin Chúa Giêsu giải quyết” cho họ và sau đó, tôi vẫn nghĩ, muốn và hành động, thực lòng, cụ thể, giúp ích gì cho họ, khi tôi có thể. Thứ đến, tôi liên tưởng tới Chúa Giêsu. Ngài muốn tôi nên giống Ngài “Hiền lành và khiêm nhường”. Tôi cần hành động “liên đới trách nhiệm và yêu thương phục vụ” và truyền giáo qua con đường “đối thoại và hòa giải”. Ðặc biệt, có hai trường hợp cảnh giác tôi. Thứ nhất, trường hợp Chúa khiển trách Phêrô: “Satan lui ra đằng sau thầy”. Nhiều khi chúng ta cho mình là nghĩ đúng, khuyên đúng, nhưng lại sai, vì không hợp ý Chúa. Thứ đến, Chúa khiển trách và lệnh cho Phêrô: “Hãy xỏ gươm vào vỏ”. Có khi chúng ta suy nghĩ và hành động rất đúng, rất hợp lý, nhưng đối với Chúa thì lại sai. Vậy, những trường hợp liên quan trực tiếp tới sự nghiệp cứu độ, cần tự chế, tỉnh táo, kẻo sai lầm. Và trường hợp của chính Chúa. Khi Ngài vào đền thờ, xô đổ bàn đổi tiền và bện roi, xua đuổi bọn buôn bán trong đền thờ và tuyên bố: “Nhà Cha Ta là nhà cầu nguyện, đừng biến thành hang trộm cướp”. Quả là hành động kiên quyết, khi phải bênh vực Thiên Chúa. Có những trường hợp liên quan tới bản thân Chúa Giêsu, Ngài hành động hết sức bình tĩnh, khi ngài bị người ta sỉ nhục: “Nếu ta nói sai, sai chỗ nào? Nếu ta nói phải, thì tại sao các ngươi lại vả ta”? Liên quan tới bản thân, thì tuyệt đối, hiền lành, khiêm nhường. Như Ngài đã từng bưng nước, cúi xuống rửa chân cho các môn đệ và dạy họ theo gương hành động như Ngài. Từ suy nghĩ đó, từ lời nói tới hành động, tôi thường quy chiếu về Chúa Giêsu: “Trong trường hợp này, Chúa hành động thế nào? Hầu đem lại cho vinh danh Thiên Chúa và mưu cầu ơn cứu độ cho con người”.

Kết luận

Học đi đôi với hành; nói đi đôi với làm. Thời đại hôm nay, thời đại kinh tế trí thức và dịch vụ, tất cả đều mang dấu ấn trí tuệ, nên phải tích cực phát huy: “Suy nghĩ chín chắn đi đôi với hành động kiên quyết”. Rồi can đảm dấn thân phục vụ. Tất cả bắt đầu từ con người biết suy nghĩ. Suy nghĩ đúng sẽ hành động đúng. Hành động đúng sẽ trở thành thói quen thành đạt. Thói quen thành đạt sẽ trở thành đạo đức. Ðạo đức là thói quen hành thiện. Ðạo đức trở thành số mệnh.

Cần cảnh giác trước văn hóa tiêu cực với thói ỷ lại: “Ai sao tôi vậy, nước lên thuyền lên”; sống, ngại suy nghĩ. Suy nghĩ sai dẫn đến hành động sai. Việt Nam đang cần trí thức nhân tài, nguyên khí dựng và bảo vệ tổ quốc. Nhiệm vụ của họ là suy nghĩ cùng với đức tin để tìm ra chân lý, chân lý sẽ đem lại cho con người hạnh phúc thật.

Lm. Gioan Kim Khẩu Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)

____________________________________

1 Công đồng Vatican II,Gởi giới trí thức, số 15-16, Học viện thánh Pio X Ðà Lạt, p. 882