Những biểu hiện cụ thể của hội nhập nghi lễ Công giáo trong văn hóa Việt Nam (P7)

Cấu trúc một buổi dâng hoa

Tác giả Lê Ðình Bảng trong bài viết “Ði tìm một bản văn vãn dâng hoa”1 dựa trên bản vãn Nghinh hoa tụng kỳ chương đã dựng nên cấu trúc một buổi dâng hoa gồm 3 phần. Xin được trích nguyên văn.

Gx Giáp Nam - GP Bùi Chu

PHẦN I GIÁO ÐẦU: THĂNG ÐƯỜNG VÀ BÁI VỊNH (từ câu 1 đến câu 24).

Thăng đường: (1 - 4) Con hoa theo dâu, giáp của mình, rước kiệu Ðức Mẹ vào nhà thờ - Ðặt tượng lên tòa và hát rằng:

Chúng tôi mọn mạy, phàm hèn

Dám đâu ghé mắt trông lên bàn thờ

Ngửa xin tràn xuống ơn thừa

Rộng ban giải tấm lòng thơ trước tòa.

Bái vịnh: Bái quỳ năm lần (ngũ bái) thờ lạy Ba ngôi Thiên Chúa, tôn kính Ðức Mẹ, Thiên Thần và các Thánh (từ câu 5 - 24).

Chúng tôi lạy Chúa Cha nhân thứ / Ðã giữ lời phán hứa dủ thương / Dựng lên rất thánh Nữ Vương / Gây nên mọi phúc theo gương muôn đời.

Chúng tôi lạy Ngôi Hai xuống thế / Cứu loài người chẳng để cho hư / Lại thương giối mẹ nhân từ / Ðể loài con mọn được nhờ mọi ơn.

Chúng tôi lạy Thánh Thần Chúa cả / Cho Ðức Bà phúc lạ ơn đầy / Cùng lòng rộng rãi nhân thay / Ðể con mọn được ăn mày phần thương.

Chúng tôi lạy Nữ Vương Thánh Mẫu / Chúa Ba ngôi yêu dấu cách riêng / Trên trời dưới đất cầm quyền / Mọi loài đáng phải khong khen bội phần.

Chúng tôi lạy Thiên Thần, các Thánh / Ðang vui mừng trong tính Chúa Dêu / Ðẹp lòng Ðức Mẹ thương yêu / Vốn hằng chầu chực xin đều ngợi khen.

GX Tương Nam - GP Bùi Chu

PHẦN II: DÂNG HOA - CÔNG ƠN ÐỨC MẸ

Ý nghĩa mỗi sắc hoa (25 - 96)

A - Tiến hoa ngũ sắc (25 - 62). Từng đôi con hoa đỏ, trắng, vàng, tím, xanh.

Chúng con bồ liễu phận hèn / Ơn thương đã được bước lên gọi mừng / Ðóa hoa khóm nóm tay bưng / Tấc niềm cần bộc xin đừng bỏ ra / Ðèn vàng quỳ trước dâng hoa / Trông lên tháp báu thấy tòa Ba Ngôi / Mười hai nhân đức gương soi / Kính thân Ðức Mẹ đời đời ngửa trông.

Vì xưa Thiên Chúa rủ lòng / Chọn làm Thánh Mẫu bởi dòng Thánh quân / Ngành vàng lá ngọc khác trần / Sinh Ngôi Thánh Tử đồng thân trọn đời, Giúp công cứu chuộc đền bồi / Ơn trên thông xuống cho loài sinh linh / Tràng châu mở cánh tràng sinh / Trồng cây cực tốt cực lành Rosa / Ðượm nhuần vũ lộ thi a / Bốn mùa hoa nở rum ra lạ lùng

Nhiệm thay, hoa đỏ hồng hồng / Nhuộm riêng Máu Thánh thơm chung lòng người / Vì thương con gánh tội đời / Chịu như dao sắc thâu nơi lòng mình

Xinh thay, hoa trắng tốt lành / Vì cùng nhân đức đồng trinh Ðức Bà / Nguyên tuyền hơn ngọc hơn ngà / Sánh trong hơn tuyết cùng là hơn gương.

Quý thay: này sắc hoa vàng / Sánh nhân đức mến Bà càng trọng hơn / Một niềm tin kính nhơn nhơn / Vững vàng cậy mến trong cơn vui sầu

Dịu thay: hoa tím càng màu / Ý trên Bà những cúi đầu vâng theo / Bằng lòng chịu khổ trăm chiều / Khiêm nhường nhịn nhục hằng yêu hãm mình

Lạ thay: là sắc hoa xanh / Mừng Bà nhân đức trọng lành cực cao / Dờn dờn sau trước một màu / Quản chi sương nắng giãi dầu ngày đêm.

B - Dâng hoa cổ điển (63 - 96), mượn điển tích và hương thơm của 7 loài hoa quý (quỳ, sen, lê, cúc, mai, mẫu đơn, lan) để ngợi ca các nhân đức cao cả của Ðức Mẹ.

Hoa năm sắc đã giãi niềm / Lại trưng cổ điển dâng thêm kim đề / Ðức Bà thờ Chúa một bề / Hoa quỳ chăm chắm hướng về thái dương / Tội nguyên không nhiễm khác thường / Hoa sen trên nước chẳng vương bùn lầm / Lòng đầy Thánh sủng giáng lâm / Hoa lê tuyết đượm màu thơm khác vời / Tuổi cao phúc đức càng đầy / Lạ lùng hoa cúc nở ngày vãn thâu / Tòa cao Thần Thánh kính chầu / Hoa mai đỉnh núi nở đầu trăm hoa / Muôn loài cảm mến âu ca. / Hoa đơn phú quý gần xa vui vầy / Các ơn Chúa phó trong tay / Hoa lan vương giả hương bay ngạt ngào / Bảy hoa mượn chỉ nghĩa màu / Hình dong ơn phúc kính tâu ngợi mừng.

Hợp cùng năm sắc đều dâng / Dường mười hai ngọc kết tầng triều thiên / Còn muôn phúc cả ơn riêng / Trăm hoa khôn khá sánh khen được nào / Chúng con đang chốn phong đào / Mong reo hạt giống e vào bụi gai.

Cậy trong Ðức Mẹ nhân thay / Rủ thương vì chúc tụng này cùng hoa / Lòng thốn thảo đóa linh pha / Xin đều dâng tiến trước tòa Ba Ngôi / Diện tiền cầu khẩn thay lời / Ðàm đằm mưa móc trên trời tưới liên / Thêm ơn vui xới cách riêng / Ruộng thiêng sạch cỏ mọc lên giống lành / Hoa nhân trái phúc rủ ngành / Ðời này dùng đủ lại dành đời sau.

PHẦN III: CẢM TẠ - TẠ ƠN CHÚA

Giãi bày lòng con thảo với Mẹ hiền (97 - 112)

Tấc thành đã được giãi tâu / Dám xin hợp ý khấu đầu tạ ơn / Ðội ơn Chúa rất khoan nhân / Ðã cho con mọn kính dâng hoa này / Ðội ơn Thánh tử Ngôi Hai / Ðã cho con mọn được thay thảo thờ / Ðội ơn Ðức Mẹ nhân từ / Ðã cho con mọn ngây thơ ngợi mừng.

Tấm lòng xin với hoa dâng / Giãi niềm thảo kính vốn từng thần hôn / Chúng con dâng cả xác hồn / Xin thương chịu lấy chúng con đừng từ / Ban ơn cho chúng con nhờ / Ðược lòng sốt sắng phượng thờ cho liên / Ðời này được sự bằng yên / Ðời sau lại được ngợi khen hát mừng. Amen.

PGS.TS Nguyễn Hồng Dương

_______________________________________

¹ Nguyệt san Công giáo và Dân tộc, số 41, tháng 5-1998