Tín hữu Công giáo là tiên phong về điện từ trường

Ampère (Ampe), đơn vị đo cường độ dòng điện rất quen thuộc với những ai yêu thích môn vật lý, được đặt tên theo nhà vật lý học người Pháp André-Marie Ampère, một trong các “cha đẻ” của điện từ trường và là tín hữu Công giáo thuần thành.

Sinh thời, ông André-Marie Ampère đã thực hiện khám phá đóng vai trò “cách mạng” về vật lý khi phát hiện một dây dẫn mang dòng điện có thể thu hút hoặc đẩy một dây dẫn khác liền kề và cũng mang dòng điện. Hiện tượng này là điện từ, nhưng không cần có bất kỳ nam châm nào để gây ra tác động trên. Ông tiến tới hoàn thành Định luật Ampère về điện từ trường và xây dựng định nghĩa hoàn hảo nhất về dòng điện vào thời của mình.

 hình 1.png (552 KB)

Giai đoạn đầu

Ông Ampère (1775-1836) xuất thân từ một gia đình tư sản giàu có ở Lyon vào thời đỉnh điểm của thời kỳ Khai sáng ở Pháp. Cha ông, tên Jean-Jacques Ampère, là một thương gia thành công và vô cùng ngưỡng mộ triết gia Jean-Jacques Rousseau. Theo triết gia này, các bậc cha mẹ nên tránh cho các bé trai tham gia chương trình giáo dục chính khóa, mà thay vào đó theo đuổi nền giáo dục tự nhiên. Vì thế, người cha quyết định để con trai học ở nhà, bên trong thư viện đầy sách của gia đình.

Người cha mời những tên tuổi học giả nổi tiếng thời đó đến nhà dạy cho con trai. Trong số này có thể kể đến nhà toán học - tự nhiên học Georges-Louis Leclerc, nhà triết học và phê bình nghệ thuật Denis Diderot, nhà toán học Jean Le Rond d’Alembert. Đến năm 12 tuổi, cậu bé Ampère bắt đầu tự học toán cao cấp, dựa vào những nguồn sách mới nhất do người cha tìm về. Do mẹ là tín hữu Công giáo thuần thành, Ampère cũng đồng thời được tiếp xúc với đức tin Công giáo và trở thành tín hữu sùng đạo.

hinh 3.png (1.02 MB)

Trong giai đoạn Cách mạng Pháp nổ ra (1787-1799), cha ông nhận được lệnh vận động từ chính quyền và trở thành quan chức tại một thị trấn nhỏ gần Lyon. Năm 1793, người cha bị chém đầu vì những biến động trong chính trị. Tuy Cách mạng Pháp mang đến những dấu ấn đau thương cho Ampère thời thanh niên, nhưng cũng từ những biến cố này, ông đã đạt được nhiều thành công trên con đường sự nghiệp.

Năm 1802, Ampère được bổ nhiệm làm giáo sư vật lý và hóa học tại École Centrale ở Bourg-en-Bresse. Ông sử dụng thời gian ở Bourg để nghiên cứu toán học. Sau cái chết của người vợ đầu tiên vào năm 1803, Ampère cùng con trai đầu lòng chuyển đến Paris, nơi ông đảm nhiệm vai trò giảng dạy tại Trường Bách Khoa Paris (École Polytechnique, đại học danh giá bậc nhất của Pháp về đào tạo kỹ sư) từ năm 1804. Đến năm 1809, Ampère được bổ nhiệm làm giáo sư toán học ở trường.

Cũng trong thời gian này, ông đồng thời dạy triết học và thiên văn ở Đại học Paris. Đến năm 1814, ông trở thành viện sĩ Hàn lâm viện Pháp.

 

Nhà thời thơ ấu, hiện là bảo tàng Ampère.jpg (816 KB)
 Nhà thời thơ ấu, hiện là bảo tàng Ampère

Nghiên cứu về điện từ trường

Năm 1820, trước hội đồng Hàn lâm viện Pháp, bạn ông là François Arago đã trình bày phát hiện đáng ngạc nhiên của nhà vật lý người Đan Mạch Hans Christian Ørsted về việc một kim nam châm bị đẩy lệch bởi một dòng điện liền kề. Cuộc thí nghiệm thu hút sự quan tâm đặc biệt của nhà khoa học Ampère, và ông bắt đầu dồn sức nghiên cứu lĩnh vực mới. Bằng cách mở rộng cuộc thí nghiệm của Ørsted, Ampère chứng minh được hai dây dẫn song song mang theo dòng điện hút hoặc đẩy nhau, tùy thuộc vào việc dòng điện đi cùng chiều hoặc trái chiều. Ông cũng ứng dụng toán học vào việc khái quát hóa các định luật vật lý rút ra từ những kết quả thí nghiệm đó.

Và thế là Định luật Ampère ra đời, theo đó ghi rõ, khi hai dòng điện đi qua hai dây dẫn song song với nhau, chúng tạo ra một lực từ tương tác, và mức độ tương tác phụ thuộc vào cường độ dòng điện. Ông được người đời sau công nhận đã thiết lập nên nền tảng mới cho khoa học hiện đại về điện từ.

Vị giáo sư cũng mô tả sự tồn tại của một loại hạt giờ đây chúng ta gọi là hạt electron, sớm hơn nửa thế kỷ trước khi nhà khoa học Dmitri Mendeleev xây dựng thành công bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

Mộ phần của ông Ampère và con trai ở nghĩa trang Montmartre - Paris.jpg (274 KB)
Mộ phần của ông Ampère và con trai ở nghĩa trang Montmartre - Paris

 

Tiểu luật triết học khoa học của ông Ampère.jpg (132 KB)Ông André-Marie Ampère là một người sùng đạo và là người hướng dẫn của chân phước Antoine-Frédéric Ozanam. Trong lúc theo học ở Ðại học Sorbonne (Paris, Pháp), ông Ozanam (1813-1853) đã trải qua giai đoạn nhiều hoài nghi. Một ngày, trong lúc đi thơ thẩn, Ozanam bước vào một nhà thờ bên trong khu ổ chuột của Paris. Tại đây, ông bất ngờ nhìn thấy Ampère, một trong những nhà khoa học nổi tiếng nhất thời đó, quỳ gối cầu nguyện. “Chào giáo sư, tôi thấy ông tin vào lời nguyện cầu”, ông Ozanam mở lời. “Ai cũng phải cầu nguyện”, ông Ampère đáp. Cuộc trò chuyện đánh dấu bước ngoặt cho cuộc đời và đức tin của ông Ozanam, một trong những người sáng lập Hiệp hội Bác ái Thánh Vinh Sơn.

Trong tiểu luận về triết học khoa học, Ampère viết: “Chúng ta chỉ thấy được công trình của Ðấng Sáng Tạo, nhưng thông qua đó, chúng ta được bồi đắp thêm kiến thức về chính Ðấng Sáng Tạo”.

HỒNG HOANG

Từ khoá:
Chia sẻ:

Bình luận

có thể bạn quan tâm

Ðức Giáo Hoàng bổ nhiệm tân Tổng Giám mục Washington
Ðức Giáo Hoàng bổ nhiệm tân Tổng Giám mục Washington
Ðức Phanxicô đã chọn Ðức Hồng y Robert McElroy, nhà ủng hộ nhiệt thành đối với dân nhập cư và di dân, cho vai trò tân Tổng Giám mục Tổng Giáo phận thủ đô Mỹ.
Ðức Giáo Hoàng chuẩn bị tài liệu Tông huấn về quyền trẻ em
Ðức Giáo Hoàng chuẩn bị tài liệu Tông huấn về quyền trẻ em
Tại Hội nghị Thế giới về Quyền Trẻ em diễn ra trong hai ngày 3 - 4.2 tại Vatican, Đức Giáo Hoàng Phanxicô thông báo sẽ xuất bản tài liệu Tông huấn dành cho thiếu nhi với mục tiêu nối dài nỗ lực của các cam kết đạt được tại...
Những cuộc gọi bất ngờ: Dấu ấn của triều đại  Ðức Phanxicô
Những cuộc gọi bất ngờ: Dấu ấn của triều đại Ðức Phanxicô
Cha mẹ bị nỗi đau mất con, dân thường đối mặt những thăng trầm của đời sống, các nguyên thủ quốc gia..., đó là những người từng nhận được điện thoại từ Ðức Giáo Hoàng Phanxicô trong hơn 10 năm qua.
Ðức Giáo Hoàng bổ nhiệm tân Tổng Giám mục Washington
Ðức Giáo Hoàng bổ nhiệm tân Tổng Giám mục Washington
Ðức Phanxicô đã chọn Ðức Hồng y Robert McElroy, nhà ủng hộ nhiệt thành đối với dân nhập cư và di dân, cho vai trò tân Tổng Giám mục Tổng Giáo phận thủ đô Mỹ.
Ðức Giáo Hoàng chuẩn bị tài liệu Tông huấn về quyền trẻ em
Ðức Giáo Hoàng chuẩn bị tài liệu Tông huấn về quyền trẻ em
Tại Hội nghị Thế giới về Quyền Trẻ em diễn ra trong hai ngày 3 - 4.2 tại Vatican, Đức Giáo Hoàng Phanxicô thông báo sẽ xuất bản tài liệu Tông huấn dành cho thiếu nhi với mục tiêu nối dài nỗ lực của các cam kết đạt được tại...
Những cuộc gọi bất ngờ: Dấu ấn của triều đại  Ðức Phanxicô
Những cuộc gọi bất ngờ: Dấu ấn của triều đại Ðức Phanxicô
Cha mẹ bị nỗi đau mất con, dân thường đối mặt những thăng trầm của đời sống, các nguyên thủ quốc gia..., đó là những người từng nhận được điện thoại từ Ðức Giáo Hoàng Phanxicô trong hơn 10 năm qua.
Đức Giáo Hoàng họp trực tuyến với giới trẻ Ukraine
Đức Giáo Hoàng họp trực tuyến với giới trẻ Ukraine
Tại cuộc gặp trực tuyến hôm 1.2, Đức Giáo Hoàng Phanxicô kêu gọi giới trẻ Ukraine hãy kiên trì con đường đối thoại và yêu nước, dù biết rằng luôn tồn tại những thách thức đầy khó khăn để có thể tha thứ trong lúc chiến sự vẫn diễn ra
Các giám mục Thái Lan tái khẳng định hôn nhân nam nữ
Các giám mục Thái Lan tái khẳng định hôn nhân nam nữ
Hội đồng Giám mục Thái Lan bày tỏ sự gần gũi với những cặp đồng phái, nhưng tái khẳng định hôn nhân giữa một người nam và một người nữ trong thư mục vụ vào ngày 23.1.2025, cùng ngày luật về hôn nhân đồng phái bắt đầu có hiệu lực...
Đức Phanxicô sẽ cùng kỷ niệm 1.700 năm Công đồng chung Nicea
Đức Phanxicô sẽ cùng kỷ niệm 1.700 năm Công đồng chung Nicea
Ðức Thượng phụ Bartolomeo, Giáo chủ Chính thống Constantinople ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết vào tháng 5.2025, ngài sẽ cùng Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đến cổ thành Nicea, nay là Iznik, tại Thổ Nhĩ Kỳ, để cử hành các buổi kỷ niệm 1.700 năm Công đồng chung Nicea...
Sắp bầu niên trưởng mới của hồng y đoàn 
Sắp bầu niên trưởng mới của hồng y đoàn 
Các hồng y thuộc đẳng giám mục sẽ tiến hành bầu chọn hồng y niên trưởng mới của hồng y đoàn, kế nhiệm Ðức Hồng y Giovanni Battista Re 91 tuổi, sắp mãn nhiệm kỳ 5 năm vào ngày 19.3.2025.
Tổng Giáo phận Bombay đón vị chủ chăn mới
Tổng Giáo phận Bombay đón vị chủ chăn mới
Đức cha John Rodrigues, 58 tuổi, chính thức trở thành Tổng Giám mục mới của Tổng Giáo phận Bombay, kế nhiệm Đức Hồng y Oswald Gracias, 80 tuổi, được Đức Thánh Cha Phanxicô chấp nhận đơn từ nhiệm hôm 25.1.2025.
Đức Thánh Cha bổ nhiệm Hồng y người Ấn Độ làm Tổng trưởng Bộ Đối thoại Liên tôn
Đức Thánh Cha bổ nhiệm Hồng y người Ấn Độ làm Tổng trưởng Bộ Đối thoại Liên tôn
Ngày 24.1.2025, Đức Thánh Cha Phanxicô đã bổ nhiệm Đức Hồng y George Jacob Koovakad, người Ấn Độ, đảm nhận vị trí Tổng trưởng Bộ Đối thoại Liên tôn. Ngài kế nhiệm Đức Hồng y Miguel Ángel Ayuso Guixot, người đã qua đời vào ngày 25.11.2024.