Không gì thường tình như cây bình bát, một loài thực vật hoang dại có ở mọi nơi ở miền Tây, và có lẽ không cư dân nào của đồng bằng không biết vì từng được nếm hương vị loài trái cây quê mùa này tự thuở ấu thơ.
Nhưng ở bên ngoài miền Tây, bình bát lại lạ. Vừa rồi chở một người bạn sinh ra ở miền Trung vân du trải nghiệm đồng bằng, ngang qua vạt đất hoang ở rìa thị trấn, bạn chỉ trỏ: “kìa, trái cây gì chín!”. Tôi dừng và nhanh chóng nhận ra: bình bát, trái chín ửng vàng chi chít bên đường. Thế là trổ tài dân bản địa thuyết một hồi cho cô
bạn: bình bát mọc hoang, trái chín dầm đường ngon tuyệt, nếu thêm nước đá làm lạnh càng hay. “Hồi nhỏ ăn hoài!”- tôi khoe. Nhận ra, miền Tây của mình mộc mạc không có nhiều núi đồi, thắng cảnh, đầy muỗi mòng bùn đất, ăn to nói lớn, lại có không ít thức lạ khiến bà con miệt ngoài và dân Tây ồ à ngạc nhiên.
Cũng bữa rồi, muốn gây ngạc nhiên, tôi mang năng từng bó lên thành phố, ngồi tước cho bạn ăn nơi sang trọng, thích thú nhận ra nét mặt bạn và câu cảm: “Chưa biết bao giờ, ngon quá!”.
Tuổi thơ rong chơi trên đê, đường làng, bờ ruộng, về hái đầy bình bát chín thơm lừng, có trái nứt nẻ thấy cả hạt. Bình bát mới ửng vàng còn cưng cứng, cho vào khạp gạo ủ ăn dần. Nhà nghèo, sáng dầm trái bình bát chín trong tô đã là bữa điểm tâm cho ngày mới, miễn phí. Giờ lác đác thấy cô chú mang bình bát chín ra chợ bán kiếm chút tiền, cũng rẻ rề, có điều trẻ con dù là dân miền Tây chính hiệu nhưng ở thế hệ sau có lẽ cũng không biết bình bát ăn ra sao, lạ! Ngang cầu Hộ Phòng của Bạc Liêu, thấy một chú ngồi chồm hổm bán bình bát; bận về vẫn còn nguyên, man mác buồn…
Tập thể dục ở sân bóng, để ý thấy phía hậu bưu điện, người ta để bình bát mọc um tùm không chặt dọn, trái chín ửng vàng, cạnh các tòa nhà, chợt gợi nhớ tuổi thơ dân quê. Có khi nào mấy nhỏ đi đá banh, nhìn lên hỏi nhau: trái gì?
Lại nghĩ: bạn ngoài Trung vào lần nữa nhất định đãi món bình bát này, một chút hơi hướng miền Tây.
Thú vị khi thử hỏi ChatGPT: bình bát - “hắn” liền vanh vách cung cấp thông tin: loài cây hoang dại có nhiều ở vùng Caribe, họ Na, cũng có ở Việt Nam. Dù nhiều người quên lãng, nhưng ChatGPT tận tường, phục quá! Bình bát - một chút của miền Tây, bạn nhé!
Công Nguyên
Bình luận