Ðức Giêsu bị đóng đinh vào thập giá trên núi Sọ và trút hơi thở cuối cùng. Sau ba ngày, Chúa phục sinh. Vốn đa nghi, tông đồ Tôma chỉ tin Chúa sống lại sau khi đã chạm tay vào dấu đinh trên người Chúa. Phúc Âm theo Thánh Gioan, chương 20, câu 19, chép lời Ðức Giêsu dạy tông đồ Tôma như sau: “Tôma, vì đã thấy Thầy, nên anh tin. Phúc thay những người không thấy mà lại tin. / Thomas, because thou hast seen Me, thou hast believed. Blessed are they that have not seen and yet have believed”. (bản King James thế kỷ 21).
 |
Thánh Tôma có thấy mới chịu tin, nhưng bây giờ thiên hạ lại khuyên rằng đừng tin những gì mắt nhìn thấy. Không phải vô lý đâu. Thật vậy, vào thời nay, với công cụ Photoshop, một tay thiện nghệ dễ dàng ghép ảnh ai đó vào một khung cảnh ăn chơi trụy lạc rồi “quăng” lên Facebook chẳng hạn, thì lập tức nạn nhân ấy sẽ phải chịu tai tiếng oan uổng lan rộng đồn xa.
Người Việt bảo: “Trăm nghe không bằng một thấy”. Tuy vậy, thiên hạ vẫn khuyên chớ tin vào mắt thấy. Dưới đây là mấy bằng chứng:
1.
Ở vương quốc Anh, công ty trách nhiệm hữu hạn “Keep Calm Network Ltd” có trụ sở chánh ở tầng thứ bảy trong tòa nhà tại số 11, đường Old Jewry, kinh đô Luân Ðôn. Công ty quảng cáo áo thun (T-shirts) nam nữ đủ màu, dài tay hay ngắn tay đều có, bán với giá 19,95 Mỹ kim (áo nữ ngắn tay) hay 21,95 Mỹ kim (áo nam dài tay). Trên ngực mỗi áo, ngoài tên công ty (Keep Calm: Hãy bình tĩnh) và biểu tượng vương miện, có in hai dòng chữ trắng: DON’T BELIEVE WHAT YOU’VE SEEN (Ðừng tin những gì bạn đã thấy). Họ còn in câu này trên nhiều món hàng khác như móc khóa (giá 9,95 Mỹ kim), hoặc bình trà, ca uống nước, v.v…
 |
2.
Cũng bên nước Anh, công ty trách nhiệm hữu hạn “The Culture Trip Ltd” (Du lịch văn hóa) trụ sở tại số 11-13 đường Weston, thủ đô Luân Ðôn, cho đăng một quảng cáo với tiêu đề lớn: “12 Things to Know Before Traveling to East Africa / 12 điều cần biết trước khi du lịch sang Ðông Phi”. Quảng cáo này in bài viết (ngày 5-1-2018) kèm hình ảnh của chị Leah Feiger.
Chị người Mỹ này gốc ở Chicago, lớn lên ở Hong Kong và London, có bằng cử nhân ở trường Dartmouth College (Mỹ) và lấy bằng thạc sĩ ở Viện đại học Cape Town (Nam Phi). Chị được coi là một “travel bug” (rệp du lịch), ý nói là người rất máu me đi đây đi đó; hễ bị “rệp” này cắn thì máu du lịch ngứa ngáy, phải quảy ba lô lên đường tức thì, không cần kế hoạch gì cả. Như thế, rõ ra chị Feiger rất có thẩm quyền để mời mọc bá tánh hãy mạnh dạn ghé chơi Ðông Phi. Chị viết như sau:
“Ðừng tin những gì bạn thấy trong phim. Ðông Phi không thường xuyên mắc phải nạn đói, tranh chấp, hay nội chiến, mà thật sự là một miền đất rất đỗi đa dạng sắc màu với rất nhiều sắc dân. / Don’t believe what you’ve seen in the movies. East Africa is not constantly embroiled in famine, dispute, or civil war, and is actually a highly diverse region with a multitude of different people”.
3. Bên Mỹ, có một người hùng là Eliot Ness (1903 - 1957), viên chức Sở Cấm Rượu (The Bureau of Prohibition). Sở này có nhiệm vụ ngăn chặn các hành vi sản xuất và mua bán rượu lậu. Ness lãnh đạo một tổ công tác rất liêm khiết ở thành phố Chicago, bang Illinois. Bấy giờ Al Capone (1899 - 1947) là ông trùm Mafia ở Chicago, là trọng phạm số một mà chiến dịch chống rượu lậu (1920 - 1933) rất tốn công đeo đuổi. Nhờ Ness và nhóm viên chức trong sạch được mệnh danh là “The Untouchables” (Những người không thể đụng tới, không thể mua chuộc), Al Capone bị xộ khám năm ba mươi ba tuổi (1932). Năm 2014, nhà văn Mỹ Douglas Perry giao cho Nxb Penguin Random House in quyển sách nhan đề “Eliot Ness: The Rise and Fall of an American Hero” (Eliot Ness: thăng trầm của một người hùng nước Mỹ).
Nhà văn Jonathan Eig vốn nổi tiếng với một quyển sách cũng viết về Al Capone (in năm 2011), khi khen sách của Perry cũng khuyên:
“Ðừng tin những gì bạn thấy trong phim. Cuộc đời thật của Eliot Ness tốt đẹp hơn phiên bản của Hollywood, và Douglas Perry kể lại cuộc đời ấy một cách tài tình (…) / “Don’t believe what you’ve seen in the movies. The true story of Eliot Ness is better than the Hollywood version, and Douglas Perry tells it brilliantly (…).”
 |
4. Con mắt nó lừa nhận thức của con người ghê lắm. Vì vậy, các vị sư phụ luôn luôn khuyên mấy anh đệ tử độc thân tu hành phải cẩn thận khi thấy gái đẹp (xem Dũ Lan: “Bài thơ Xuống núi”, nguyệt san Công giáo và Dân tộc, số 269, tháng 5-2017, tr. 47-57). Các cô nương có là hoa hậu hoàn vũ chăng nữa thì Ðức Phật vẫn bảo họ là “túi da thúi tha” (xú bì nang 醜皮囊); vậy, quý thầy tu đừng mê muội mà uổng đời trai.
Nói chi đám phàm phu tục tử, ngày xưa bậc thánh triết hiền nhân có ba ngàn đồ đệ như Ðức Khổng Tử vẫn còn bị con mắt đánh lừa kia mà.
Danh tác Trung Quốc đời nhà Tần là Lã Thị Xuân Thu 呂氏春秋 (soạn xong vào năm 239 trước Công Nguyên), gồm 160 bài, chia làm 26 chủ đề. Chủ đề 17 là “Thẩm phân lãm” 審分覽 gồm 8 bài (93-100), trong đó bài thứ 95 nhan đề “Nhậm số” 任數 gồm 4 tiểu mục, và tiểu mục thứ tư dài 146 chữ kể lại tường tận sự kiện Ðức Khổng Thánh bị con mắt đánh lừa, tóm tắt như sau:
Trong lúc đang khốn cùng ở nước Trần, nước Thái, thầy trò Ðức Khổng lắm khi cả tuần chẳng có gì bỏ bụng. Hôm nọ xin được chút gạo, Nhan Hồi bèn nấu cơm. Tình cờ bắt gặp học trò cưng nhất của mình giở nắp vung bốc trộm cơm cho vào mồm, nên Ðức Khổng thầm chê trách. Khi cơm dọn ra, Ðức Khổng giả vờ muốn dâng cơm cúng tiên đế thì Nhan Hồi cản lại, nói rằng lúc nãy tro bếp bay vào nồi, bỏ chỗ cơm bẩn thì phí phạm, nên Hồi đã ăn trước rồi, vậy không thể dâng cơm cúng được. Hiểu rõ cớ sự, và hối hận đã nghĩ xấu cho đệ tử ruột, Ðức Khổng than:
“Ta tin vào mắt mình, nhưng mắt vẫn không thể tin; ta nương cậy vào tâm mình, mà tâm vẫn không đủ nương cậy. Các trò nhớ cho: Biết người vốn chẳng dễ thay. / Sở tín giả mục dã, nhi mục do bất khả tín; sở thị giả tâm dã, nhi tâm do bất túc thị. Ðệ tử ký chi, tri nhân cố bất dịch hỹ. 所信者目也, 而目猶不可信; 所恃者心也, 而心猶不足恃. 弟子記之, 知人固不易矣”.
Câu chuyện của Ðức Khổng khiến chúng ta nhớ lời khuyên của người Việt: “Mắt thấy tai nghe còn e lầm lẫn”. Và đó phải chăng cũng là lời nhắc nhở chúng ta hãy luôn luôn tỉnh táo trước nạn tin giả (fake news) đang lan tràn trên Internet trong thời đại @.
Nhiêu Lộc, 23-6-2020
Bình luận