Theo sau cuộc gặp ở bang Alaska (Mỹ) chỉ cách nhau vài ngày, có vẻ như cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đang tiến gần ngưỡng đột phá.
Ngày 18.8, tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump lần lượt gặp người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky trước khi bước vào cuộc họp với 7 nhà lãnh đạo châu Âu. Trong số những đề xuất được nhóm 9 người thảo luận là 2 chủ đề mà cách đó 1 tuần vẫn còn quá xa vời: kế hoạch đảm bảo an ninh cho Ukraine do Mỹ điều phối, và khả năng tổ chức cuộc gặp giữa 2 lãnh đạo Nga - Ukraine. Vậy thì điều gì đã dẫn đến những khả năng đó?
Từ bang Alaska…
Ngày 15.8, tại tiểu bang từng được Nga bán cho Mỹ dưới thời Sa hoàng, Tổng thống Trump đã gặp người đồng cấp Putin trong cuộc hội đàm trực tiếp đầu tiên giữa nguyên thủ hai nước kể từ lúc xung đột bùng nổ ở Ukraine vào tháng 2.2022. Nhà lãnh đạo Mỹ đã đến Alaska với hy vọng thuyết phục Nga đồng ý với lệnh ngừng bắn ở Ukraine. Tuy nhiên, sau buổi đón tiếp với dàn khí tài B-2, F-22 “làm nền” và trải qua gần 3 giờ hội đàm, ông Trump phải thừa nhận: “Chúng tôi đã không đạt được thỏa thuận ngừng bắn”.
Cuối cuộc họp báo, cả hai tổng thống đều cho rằng có thể gặp lại vào lần tới, có lẽ ở Moscow, nhưng không đưa ra cam kết cụ thể về khả năng này. Theo giới quan sát, Tổng thống Putin đã quay về nước sau khi đạt được mục tiêu là tránh được “những hậu quả nghiêm trọng” từ Mỹ nếu ông từ chối ngừng bắn ở Ukraine. Trước đó, Tổng thống Trump ấn định hạn chót là vào ngày 8.8 ông Putin ra lệnh cho các lực lượng ở tiền tuyến phải ngừng tiếng súng. Thế nhưng, sau cuộc gặp giữa Tổng thống Nga và Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff ở Moscow vào ngày 6.8, ông Trump đổi ý và gặp người đồng cấp Nga, và thế là hạn chót 8.8 cũng sụp đổ.
Ông Putin được cho là thành công trong cuộc gặp ở Alaska. Phía Mỹ đã trải thảm đỏ trên đường băng đón Tổng thống Nga và Tổng thống Trump đã thể hiện sự đón tiếp nồng ấm, phá vỡ tình trạng Moscow bị cô lập chính trị trên trường quốc tế kể từ năm 2022 đến nay, và một lần nữa trì hoãn nguy cơ hứng đòn cấm vận tiếp theo từ Mỹ. Chủ nhân Điện Kremlin đồng thời cũng tỏ ra không nhượng bộ về chủ đề quan trọng nhất của cuộc gặp: xung đột ở Ukraine.
… Đến thủ đô Washington
Cuộc gặp ở Alaska có thể tệ hơn thế. Tổng thống Putin và Tổng thống Trump có thể đã ký kết thỏa thuận bất lợi cho Ukraine, chẳng hạn như buộc chính quyền Kyiv phải nhượng bộ lãnh thổ cho Nga, và ông Trump có thể tìm cách thuyết phục ông Zelensky phải đồng ý. Nếu nhìn theo hướng này, việc không có thỏa thuận, không đạt được lệnh ngừng bắn, chưa hẳn đã là tồi tệ, nhất là khi không có sự hiện diện của Ukraine tại cuộc gặp.
Diễn biến ở Alaska buộc Tổng thống Zelensky phải tức tốc quay lại Nhà Trắng. Sau cuộc gặp “thảm họa” hồi tháng hai ở Phòng Bầu dục, lần này nhà lãnh đạo Ukraine đến nơi với tâm thế đã rút kinh nghiệm. Ông ăn mặc trang trọng, và những lời đầu tiên phát biểu chính là long trọng cảm ơn Tổng thống Trump, Đệ nhất phu nhân Melania Trump và nước Mỹ về sự ủng hộ lâu nay dành cho Ukraine. Trong khi ông Trump và ông Zelensky gặp nhau ở Phòng Bầu dục, nhóm 7 nhà lãnh đạo châu Âu ngồi chờ ở một phòng khác của Nhà Trắng. Họ là Tổng thư ký NATO Mark Rutte, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron.
Trong khi cuộc gặp ở Alaska thuyết phục ông Trump để sang một bên yêu cầu phải ngừng bắn lập tức ở Ukraine, sự kiện tại Nhà Trắng lại chứng kiến nhà lãnh đạo tập trung vào vấn đề đảm bảo an ninh cho quốc gia này, điều mà ông Zelensky đã tìm kiếm từ lâu nhưng vẫn chưa thành công. Nếu nỗ lực của châu Âu và Ukraine nhằm kiểm soát thiệt hại sau Alaska hầu như thất bại, vì ông Trump vẫn cho rằng “có thể vừa đánh vừa đàm”, họ lại làm được điều mà lâu nay vẫn ngoài tầm với là thực sự bàn về an ninh cho Ukraine. Tổng tư lệnh quân đội Mỹ không loại trừ khả năng sẽ tham gia cơ chế bảo vệ Ukraine, nếu hiệp định hòa bình được ký kết giữa Ukraine và Nga.
Giữa các cuộc họp trong ngày 18.8, Tổng thống Trump đã gọi điện cho ông Putin, và ông đề nghị sắp xếp cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Ukraine, trước khi cuộc gặp ba bên có ông. Tuy nhiên, ông Trump vẫn chưa công bố ngày tổ chức cuộc họp của hai người đồng cấp, và Nga cũng chưa xác nhận nguyên thủ nước này sẽ gặp Tổng thống Ukraine. Cần chờ thêm vài ngày nữa trước khi kết quả của hai cuộc gặp tại Alaska và thủ đô Washington thể hiện rõ ràng hơn. Không loại trừ khả năng ông Putin tiếp tục từ chối không gặp ông Zelensky, và ông Trump quay lại sử dụng con bài “cấm vận”.
Bình luận