Đổi mới tương quan với vạn vật

Ngày Mồng Ba Tết, Giáo hội mời gọi chúng ta thánh hoá công ăn việc làm để tạo ra những vật dụng và dịch vụ đem lại hạnh phúc cho con người. Khí hậu trái đất đang biến đổi gây nên bão tố, lụt lội, cháy rừng, động đất, ô nhiễm không khí, ô nhiễm môi trường ở khắp nơi như muốn nhắc bảo ta: phải đổi mới mối tương quan với vạn vật vì nó đang bị hiểu lầm và suy thoái trầm trọng.

Tương quan giữa con người và vạn vật

Từ thuở sơ khai, cách đây gần 200.000 năm, khi còn ở ăn lông ở lỗ, con người nguyên thuỷ tôn thờ vật chất như hổ báo, rắn rết, gió mưa, sông núi vì chúng mạnh hơn mình. Đó là thời kỳ bái vật. Nhưng cả khi con người nhận thức mình có tinh thần và dùng trí khôn để thắng được các sức mạnh thiên nhiên đó, họ vẫn nhận ra có những sức mạnh vật chất không thể điều khiển được như trái đất, mặt trời, mặt trăng và các ngôi sao. Hơn nữa, hình như chúng còn chi phối vận mệnh con người. Từ đó khoa chiêm tinh học và các khoa tử vi đẩu số ra đời. Tinh thần cũng có những sức mạnh siêu nhiên nên được con người biến thành thần linh như Tình Yêu, Tự Do, Công Lý, Thiện Ác, Sống Chết, Chiến Tranh, Hoà Bình…

Giai đoạn tiếp theo từ 10.000 năm TCN là sự xuất hiện các tôn giáo với những nghi lễ tôn kính thần linh. Người ta khám phá ra các thần linh thuộc đủ loại tốt xấu, quyền năng cao thấp khác nhau, vừa phù hộ nhưng cũng có thể gây hại cho con người. Người ta tôn thờ các thần linh bất tử và xem thường con người với thân xác yếu đuối, tam bợ. Người ta dùng vật chất như các lễ vật dâng cúng thần linh để cầu xin ơn lành hay tránh khỏi tai hoạ. Từ đó, con người cũng tìm ra mối liên lạc với quỷ dữ tà ma, tạo ra đủ loại bùa chú, tà thuật. Nhiều dân tộc có các phong tục như đốt pháo, dựng cây nêu, lì xì tiền mới để xua trừ ma quỷ trong dịp Tết Nguyên Đán như nhiều nước ở châu Á.

Từ thể kỷ XII đến XX, các đại học ở châu Âu phát triển tạo nên một giai đoạn mới: sùng bái các khoa học kỹ thuật và vật chất. Các khám phá mới của khoa học tự nhiên giúp người ta hiểu về cấu trúc của con người và vạn vật gồm những phân tử, nguyên tử, điện tử. Con người từ nay có thể tạo ra các sinh vật mới ngay trong phòng thí nghiệm, chữa lành bệnh tật, thay thế nội tạng, tạo ra mưa gió, làm ra quả trứng nhân tạo không cần con gà, làm ra thịt ăn không cần gia súc. Con người hãnh diện mình có thể thay thế Tạo hoá làm ra muôn loài. Nhất là khi dựa vào giả thuyết vạn vật tiến hoá ngẫu nhiên của C. Darwin công bố năm 1859, nhiều người chối bỏ các thần linh và coi tôn giáo là thứ ma tuý làm tha hoá con người.

Từ thế kỷ XXI, là giai đoạn đổi mới tương quan giữa con người và vạn vật. Chính những khám phá mới của các ngành khoa học giúp con người hiểu rõ cấu trúc kỳ diệu của mình, của vũ trụ để thấy rằng cần phải đổi mới tương quan giữa con người và vật chất. Tháng 11 năm 2016, Tổ chức Liên minh Khoa học Ứng dụng và Tinh khiết Quốc tế đã công nhận tổng số 118 nguyên tố, trong đó có 94 nguyên tố đầu tiên xuất hiện tự nhiên trên trái đất và 24 nguyên tố còn lại tổng hợp được trong các phản ứng hạt nhân. Chúng là thành phần tạo nên vũ trụ vật chất trong đó có trái đất. Từ đó các nhà khoa học hiểu rằng vũ trụ bao la với hàng trăm ngàn tinh hà không phải là các thần linh chi phối vận mệnh con người. Do đó, các khoa bói toán tử vi, chiêm tinh đẩu số, những việc chọn ngày giờ thuận lợi để khởi công, khai bút, mở hội… đều không còn giá trị và có vẻ mê tín vì vật chất gắn liền với thời gian và không gian, cũng như chỉ được định hình bởi tinh thần của con người.

Đổi mới tương quan

Từ năm 2005, khoa học khám phá ra cấu trúc thể xác con người với 75 ngàn tỉ tế bào, mỗi tế bào có một nhân chứa đựng 23 đôi nhiễm sắc thể với hơn 20.000 gen di truyền của cha mẹ. Các gen này gồm 3 tỉ base của ADN được sắp xếp theo đúng trật tự thì mới hình thành nên giống người. Cấu trúc base của con tinh tinh giống con người tới 95% nhưng trong hàng chục triệu năm, chưa có con tinh tinh nào tự nhiên tiến hoá thành người. Điều này càng giúp cho các nhà nhà khoa học hiểu rằng con người hoàn toàn không thể do vật chất ngẫu nhiên tiến hoá mà thành. Cần phải có Đấng Tạo Hoá tạo ra các chất trong vũ trụ vì chúng không thể bắt nguồn từ hư không, cũng như cần phải có Đấng Tạo Hoá sắp xếp tất cả theo trật tự vô cùng phúc tạp đề hình thành nên muôn loài. Giống như chiếc đồng hồ, dù chỉ có mấy chục chi tiết trong cấu trúc, nó không thể tự nhiên mà thành.

Hơn nữa, bộ não với những hoạt động của các chất hoá học dẫn truyền thần kinh càng giúp cho ta hiểu rằng tinh thần con người, với tư tưởng, tình yêu, niềm vui, hạnh phúc, nhận thức về chân thiện mỹ là những giá trị hoàn toàn không thuộc về vật chất, nên không thể đo lường bởi bất cứ thiết bị khoa học nào. Từ đó con người hiểu mình thật sự là trung tâm của trái đất và của cả vũ trụ này, dù rằng trong thân xác vật chất của con người chỉ có khoảng 20 nguyên tố vật chất. 

Bài sách Sáng thế (x. 2,4-9.15) đã soi sáng cho ta hiểu được rằng Thiên Chúa  đã tạo nên vũ trụ vạn vật và làm nên con người có xác và hồn, đặt con người làm  chủ vạn vật để thay quyền Ngài điều khiển muôn loài, như người anh lớn, chị lớn chăm sóc đàn em nhỏ trong đại gia đình. Con người không thể lạm dụng vật chất, khai thác chúng như một ông chủ ích kỷ và tàn bạo để chúng phải nổi loạn và phản kháng như hiện nay. Con người phải hành động như những người đầy tớ tài giỏi và trung thành, chuyên cần và khôn ngoan biết sử dụng tài năng, thời giờ, tiền bạc như những yến bạc Chúa trao để tạo ra hạnh phúc cho muôn loài như Bài đọc II (x. Cv 20,32-35) và bài Tin Mừng nhắc nhở (x. Mt 25, 14-30). Vật chất và tinh thần còn được hoà giải, được cứu chuộc và được nâng lên địa vị tột đỉnh là con cái Thiên Chúa nhờ Chúa Giêsu là Ngôi Lời Thiên Chúa làm người. Điều này thúc đẩy ta đổi mới mọi tương quan. 

Vì thế, trong ngày Mồng Ba Tết, chúng ta dâng lên Chúa mọi hoạt động trong Năm Mới, xin Chúa chúc lành và thánh hoá để giúp ta đổi mới tương quan với vạn vật quanh mình. Amen.

Lm Antôn Nguyễn Ngọc Sơn