Ðừng bao bọc con thái quá

Đã từng có nhiều diễn đàn về giáo dục trên các báo, và lúc nào cũng có hai luồng ý kiến. Một theo cổ điển tức không đánh thì không dạy được. Luồng thứ hai theo giáo dục phương Tây tức dùng roi vọt mắng chửi là một hình thức “bạo hành” trẻ, dạy phải dùng lời nói uốn nắn trẻ, đưa trẻ trở về con đường tốt đẹp nếu trẻ không ngoan. Tuy nhiên, có nhiều gia đình dạy con “theo phương Tây”, nhưng chỉ giống được một phần, vì trên thực tế, phụ huynh ở các nước Âu Mỹ rất nghiêm khắc với con chứ không bao giờ chiều con thái quá.

Những “cậu ấm cô chiêu” thời nay

Gia đình chỉ có 1 con và luôn áp dụng phương pháp giáo dục “hiện đại”, tức không dùng roi vọt và lời mắng nhiếc, bà Vũ Thị Lệ Hằng, 40 tuổi (P14, Q3) ngán ngẩm với đứa con gái 15 tuổi: “Tôi nói nó cãi lại. Tôi đã ra sức khuyên giải nó đừng đi chơi, vợ chồng tôi làm phụ hồ mỗi ngày công 200 ngàn/người, nhưng có ngày không được như thế vì thời tiết xấu, không thể làm việc được. Vậy mà con tôi cứ đòi quần áo đẹp. La mắng thì nó nói làm tổn thương nó. Tát nó một cái thì nó hét lên nói tôi dùng bạo lực. Riết rồi tôi cũng mặc, không thích nói tới nó nữa”.

Báo chí thường gọi nhiều em nhỏ bây giờ là “thế hệ gối ôm” vì các em được ba mẹ yêu thương với cách giáo dục vô cùng mềm mỏng. Trường hợp ông Phạm Hạnh, 45 tuổi (P. Nguyễn Cư Trinh, Q1) là điển hình. Ông hầu như “bó tay” với hai đứa con gái chỉ biết đòi hỏi chứ không hề biết quan tâm ba mẹ, huống chi quan tâm người khác. Bà Nguyễn Thị Lân, vợ ông Hạnh kể hai con gái đứa cuối cấp 2, đứa đầu cấp 3 nhưng chưa hề biết cầm cây chổi quét nhà, đừng nói phụ việc bếp núc. Sau giờ học, cả hai chúi mũi vào mạng. Nếu có bị điểm kém bị ba mẹ la rầy là cả hai vùng vằng vào phòng đóng sập cửa lại

Cùng tâm trạng như ông Hạnh, ông bà Lê Văn Thu, 45 tuổi (P14, Q4) than thở: “Con cái bây giờ không chỉ không biết vâng lời mà còn xem thường công ơn sinh thành dưỡng dục của ba mẹ. Hai thằng con tôi đã vào cấp 3 mà vẫn học hành làng nhàng. Vợ chồng tôi dùng lời ngon ngọt thế nào cũng không giáo dục được chúng, học kỳ nào chúng tôi cũng bị giáo viên chủ nhiệm hoặc giám thị mời vì hai cậu con cứ trốn học hoặc không làm bài, học bài trong lớp. Tôi không biết tương lai chúng ra sao”.

Người phương Tây dạy con thế nào?

Bà Therese Daniels, 50 tuổi, người Mỹ, từng công tác trong một chương trình từ thiện của một tổ chức phi chính phủ tại VN chia sẻ: “Người VN cứ nghĩ không đánh đập con là giáo dục theo phương pháp văn minh của phương Tây. Thực sự một đứa trẻ ở Mỹ từ nhỏ đã được tập một cuộc sống độc lập. Ngay khi chỉ vài tháng tuổi đứa trẻ đã ngủ riêng. Ba mẹ có thể theo dõi con bằng máy ghi âm từ phòng con để biết đứa bé đang khóc hay đang ngủ. Sau này, có máy quay an ninh, ba mẹ chỉ theo dõi giấc ngủ con bằng quan sát qua màn hình. Lớn lên đứa bé được giáo dục phải biết dọn dẹp đồ chơi, biết phụ ba mẹ làm việc nhà. Và nhất là người phương Tây không hề chiều con cái quá mức như sẵn sàng làm “người hầu” của con, cung phụng con tất cả những gì chúng muốn. Điều này mặc nhiên con cái nghĩ mình là ông trời con với “cái tôi” quá lớn để có thể giáo dục một cách nhẹ nhàng bằng lời nói được”.

Ông Timothy Bishop, 45 tuổi, người Mỹ, hiện dạy tiếng Anh tại thủ đô Bangkok (Thái Lan), trong lần ghé VN, ông kể với chúng tôi lúc nhỏ đã được ba mẹ dạy tính tự lập bằng cách phải tự vệ sinh, tự lau dọn phòng riêng, tự giác phụ giúp ba mẹ việc nhà. Ông không hề được ba mẹ nuông chiều theo kiểu đòi gì được nấy. Thậm chí có chơi với bạn bị té cũng phải tự đứng lên chứ không ngồi vạ mà khóc chờ ba hoặc mẹ đến dỗ dành. Ông nhận thấy ba mẹ VN thường thương con theo kiểu bảo bọc con thái quá và thiếu sự nghiêm khắc. Khi con chơi với bạn, đánh bạn, ba mẹ VN can ngăn. Nếu con mình bị đánh ba mẹ VN lại cứ đổ lỗi cho bạn mà không tập con tính “có chơi có chịu”.

Còn bà Sharon Leah, 50 tuổi là công dân Anh từng là giáo viên tiếng Anh tại VN kể lúc nhỏ bà đánh bạn và bị mẹ bạn phát nhẹ vào tay rồi hỏi: “Con có đau không?”. Bà nói đau và mẹ bạn hỏi lại: “Thế sao con lại đánh bạn con?”.

Bà Leah thêm rằng: “Chúng tôi không được ba mẹ cung phụng như ba mẹ VN với con cái họ. Muốn có đồ chơi mới hoặc bất cứ thứ gì mình muốn, chúng tôi phải làm việc kiếm tiền. Thí dụ sơn hàng rào cho ba mẹ hoặc cho hàng xóm, để lấy tiền công mà mua những gì mình thích. Thậm chí chúng tôi còn tự làm đồ chơi hoặc làm bánh bán cho hàng xóm hoặc cộng đồng ở nhà thờ để lấy tiền mua sắm hoặc muốn giúp đỡ ai đó. Nhờ vậy, chúng tôi biết giá trị đồng tiền để không đòi hỏi ba mẹ những điều vô lý. Hơn hết chúng tôi biết thế nào trách nhiệm với bản thân để sống tốt hơn”.

Ông Thomas Tanners, 43 tuổi, người Mỹ cho biết thêm nếu cần mua một món gì, ông được ba mẹ khuyến khích mang đồ chơi hoặc đồ dùng của cá nhân tham gia vào Garage Sales, tức bán ở ga ra tại nhà để ai cần đến mua, hoặc tại khu chợ trời (Flea market) trong cộng đồng, tự ông cho giá và bán để kiếm tiền. Nhờ vậy ông được rèn luyện tính cẩn thận, gìn giữ vật dụng kỹ lưỡng bên cạnh kỹ năng kinh doanh tính toán cho sự tiêu xài của mình.

Chính nhờ được rèn luyện sự tự lập, tinh thần trách nhiệm và sự tự giác trong cuộc sống từ nhỏ, phụ huynh phương Tây không cần dùng roi vọt, đứa trẻ vẫn phát triển với nhân cách tốt. Đó là cách giáo dục khác với phụ huynh VN, ôm ấp chăm chút con rất kỹ, nuông chiều con rất mực để rồi không dám đụng đến con. Đến khi Cái Tôi của con quá lớn để xem thường mọi người mới giật mình tự hỏi sao mình dạy con lại thất bại.

NGUYỄN NGỌC HÀ