Miễn phí giao thông công cộng ở Luxembourg

Sau 3 năm Luxembourg áp dụng dịch vụ giao thông công cộng miễn phí, người dân nước này dành lời khen ngợi hết lời cho sáng kiến giảm kẹt xe và giúp hoàn thành những mục tiêu về khí hậu.

Kể từ tháng 3.2020, toàn bộ dịch vụ giao thông công cộng ở đại công quốc Luxembourg đều miễn phí sử dụng. Trong khi một số nơi khác ở châu Âu, các tuyến xe buýt vùng nông thôn đang dần biến mất, còn vé xe lửa thậm chí có thể đắt đỏ hơn việc tự lái xe và cả đi bằng máy bay, Luxembourg quyết định đi theo chiều ngược lại: cải thiện dịch vụ vận chuyển, miễn phí toàn bộ giá vé, với mục tiêu giảm tắc nghẽn giao thông, kéo gần sự bình đẳng và hoàn thành các mục tiêu về khí hậu.

Là một đất nước nhỏ bé, dân số chỉ nhỉnh hơn 640.000 người, Luxembourg là quốc gia giàu bậc nhất thế giới tính theo thu nhập bình quân trên đầu người (hơn 128.000 USD năm 2023). Vì thế có người mặc nhiên cho rằng điều mà Luxembourg đang thực hiện với hệ thống giao thông công cộng là điều dễ thực hiện. Thế nhưng, liệu sáng kiến đó có thật sự chứng tỏ hiệu quả ở Luxembourg hay không?

Tại sao Luxembourg lại miễn phí giao thông công cộng?

Sáng kiến được được vào áp dụng một phần nhằm giải quyết vấn đề xe cộ đông đúc của nước này. Năm 2020, Luxembourg có mật độ xe hơi cao nhất Liên minh châu Âu (EU), 696 xe cho mỗi 1.000 người, trong khi trung bình toàn EU là 560. Hậu quả là đại công quốc xảy ra tình trạng kẹt xe nghiêm trọng, trong khi lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ hoạt động giao thông ngày càng tồi tệ hơn.

Người dân Luxembourg nói rằng giao thông công cộng miễn phí đã khuyến khích họ để xe ở nhà và đi làm bằng phương tiện chung. “Do đi lại miễn phí, chúng tôi có thể nhanh chóng đưa ra quyết định là đi xe công cộng hoặc xe riêng”, trang euronews.green dẫn lời một kế toán viên tên Edgar Bisenius. “Điều này mang đến sự tích cực lớn lao cho môi trường, và lại tiện dụng nữa”, ông cho biết.

Do sáng kiến được đưa vào thực hiện trong lúc đại dịch Covid-19 hoành hành, việc đo đạc và phân tích tác động không hề dễ dàng. Tuy nhiên, tác động về xã hội liên quan đến giảm chi phí đi lại được cho ở mức đáng kể trong trường hợp của Luxembourg.

Một giáo viên tên Ben Dratwicki nhận xét “đây là sáng kiến tốt, ủng hộ và tăng cường năng lực của dịch vụ công cộng”. Ông cho rằng sau 3 năm thực thi, giao thông công cộng miễn phí được xem là một quyền lợi của người dân: “Giao thông là quyền cơ bản của công dân. Nếu bạn có quyền đi làm, bạn cũng có quyền đến nơi làm việc mà không phải tiêu tốn quá nhiều tiền”.

Cơ chế thực hiện ở Luxembourg

Kể từ ngày 29.2.2020, toàn bộ các hình thức giao thông công cộng, bao gồm xe buýt, xe lửa, xe điện, đều được miễn phí cho công dân cũng như du khách. Cơ chế được áp dụng xuyên suốt Luxembourg và hành khách chỉ mua vé nếu họ muốn ngồi ghế/khoang hạng nhất. Để sử dụng, người dân và du khách tải ứng dụng Mobilitiéits Zentral vào điện thoại và có thể tự do đi lại miễn phí.

Trước năm 2020, doanh thu từ khâu bán vé giao thông công cộng ở Luxembourg là 41 triệu euro/năm, chỉ bằng một phần nhỏ so với chi phí vận hành hơn 500 triệu euro cho toàn bộ các hệ thống trên toàn quốc. Phần chênh lệch chủ yếu được bù đắp bằng tiền người dân nộp thuế. “Đó là phí tổn đáng kể, nhưng mọi người dân đều tham gia chi trả qua việc đóng thuế. Mọi thứ trở nên công bằng hơn vì rõ ràng những người thu nhập thấp, nộp thuế ít thì kể như không phải trả tiền hoặc trả rất ít để sử dụng hệ thống giao thông công cộng. Còn đối với những người thu nhập cao, nộp thuế nhiều hơn, mức ‘giá’ đối với họ cao hơn một chút”, Phó thủ tướng François Bausch giải thích.

Vì thế, hoạt động đầu tư cho hệ thống giao thông của Luxembourg cứ thế tiếp diễn và không bị trì hoãn. Hệ thống xe điện mới chạy đều đặn và thường xuyên hơn, không bị cản trở bởi tình trạng kẹt xe. Luxembourg cũng đầu tư mạnh nhằm cải thiện mạng lưới đường sắt.

Sự kết nối giữa Luxembourg và phần còn lại của châu Âu

Như các nước EU khác, Luxembourg được kết nối tốt với phần còn lại của EU bằng phương tiện giao thông công cộng. Nước này kết nối với Pháp thông qua tuyến TGV (tàu cao tốc) và nhờ thế, thủ đô Paris của Pháp chỉ cách 2 giờ đi tàu. Luxembourg cũng kết nối với Đức thông qua hệ thống tàu lửa tốc hành ICE. Tương tự, với Bỉ, mỗi giờ lại có các chuyến tàu khởi hành từ Luxembourg đến thủ đô Brussels và đến Liège thì 2 giờ/chuyến.

Cư dân ở vùng biên giới cũng được hưởng lợi từ dịch vụ giao thông công cộng miễn phí. Điều này cho phép mọi người, đặc biệt là người từ Bỉ, Đức và Pháp, đi lại dễ dàng hơn trước. Một công nhân tên Gauthier Moumkama cảm thấy đây là một hình thức tự do tốt đẹp, “với ít người soát vé và rắc rối cũng ít hơn”.

HỒNG HOANG