Nhìn lại khảo cổ học Kinh Thánh năm 2021

Ngành khảo cổ mất nhiều năm, vài thập niên, thậm chí cả nửa thế kỷ để công bố kết quả khám phá, nhưng 12 tháng qua thế giới liên tục chứng kiến các phát hiện mới, làm sâu sắc hơn hiểu biết của nhân loại về Kinh Thánh.

1. Hiểu hơn về hình phạt đóng đinh

Nhiều nguồn tài liệu lịch sử đã phản ảnh chi tiết về hình phạt đóng đinh, phương thức hành hình dã man dưới thời La Mã cổ đại. Chúa Giêsu và một số tông đồ cũng đã chịu khổ hình trên thập tự giá. Tuy nhiên, đến gần đây, các chuyên gia chỉ ghi nhận chứng cứ khảo cổ học duy nhất về sự đóng đinh, tại một hang động chôn cất người chết ở Israel năm 1986. Ðến đầu tháng 12.2021, các nhà khảo cổ học công bố bằng chứng đầu tiên về hình phạt này ở Bắc Âu. Họ tìm thấy phần còn lại của hài cốt của một người đàn ông, tuổi từ 25 đến 35, với cái đinh đóng xuyên gót chân ở vùng Fenstanton (Cambridgeshire, Anh).

Kết quả thẩm định pháp y xác nhận vụ hành hình diễn ra vào khoảng năm 400 sau Công nguyên, thời điểm La Mã chiếm đóng Anh quốc. Các chuyên gia tìm thấy 12 cái đinh xung quanh hài cốt, và cái đinh thứ 13 vẫn còn xuyên xương gót.

2. Khu khảo cổ ven bờ Biển Chết

Cơ quan Quản lý Cổ vật Israel trong năm 2021 công bố các kết quả của dự án khai quật kéo dài 4 năm tại những hang động khó tiếp cận ven bờ Biển Chết. Các chuyên gia tìm thấy những cổ vật như đầu mũi tên, đồng tiền, lược, xác ướp của một bé gái và hàng chục mẩu văn bản Kinh Thánh dưới dạng giấy cói. Nội dung những văn bản này không liên quan các cuộn giấy Biển Chết nổi tiếng lâu nay của cộng đồng Qumran. Tuy nhiên, các bản thảo cổ góp phần làm sáng tỏ sự kiên trì đáng nể của người xưa trong việc dịch và sao chép Kinh Thánh.

Ðối với các nhà khảo cổ học, khám phá tuyệt vời nhất chính là một cái thúng nhỏ có niên đại 10.500 năm. Với nắp đậy hoàn chỉnh, cái thúng (rổ) có từ giai đoạn tiền gốm sứ của thời Ðồ đá mới, giúp nó trở thành cổ vật lâu đời nhất thuộc loại này từng được tìm thấy. Ðội ngũ chuyên gia Israel cho biết cổ vật gợi nhớ những hình ảnh cái thúng trong Kinh Thánh. Vật dụng này xuất hiện nhiều trong Kinh Thánh, như cái rổ (cái thúng nhỏ) mà ông Mosê thuở còn là hài nhi đã được đặt vào bên trong rồi để ở đám lau sậy bên bờ sông Nin; cái thúng chứa thức ăn còn dư khi Chúa Giêsu cho đoàn người ăn; cái thúng giúp thánh tông đồ Phaolô thoát được nạn bức hại ở thành Damascus.

3. Sảnh tiệc ở Núi Ðền

Kế bên Núi Ðền, một tòa nhà công cộng xa hoa được khai quật từ lâu và đã mở cửa đón du khách. Một phần của nơi này lần đầu tiên được phát hiện năm 1867, nhờ công của nhà khảo cổ học người Anh Charles Warren. Ðến nay, các dự án khai quật đã hoàn tất, cho phép các chuyên gia xác định được niên đại của tòa nhà. Theo đó, tòa nhà được khởi công năm 20 sau Công nguyên, tức khi Chúa Giêsu còn tại thế.

Tòa nhà chứa hai sảnh giống nhau, phân cách bằng một đài phun nước. Tính chất xa hoa, tráng lệ và vị trí sát bên Núi Ðền cho thấy nhiều khả năng đây là nơi giới thượng lưu Do Thái, lãnh đạo tôn giáo sử dụng vào thế kỷ thứ nhất. Các nhà khảo cổ học phát hiện dấu vết tổn hại do trận động đất năm 33. Sau đó, tòa nhà được xây lại và biến thành 3 gian. Thời điểm động đất cũng trùng với một ghi chép trong Kinh Thánh về cơn địa chấn làm rung chuyển Giêrusalem khi Chúa Giêsu bị đóng đinh trên thập giá.

4. Giáo đường thứ hai ở Magdala

Tháng 12, Ðại học Haifa công bố phát hiện về giáo đường thứ hai tại Magdala. Có niên đại từ thế kỷ thứ nhất, giáo đường nằm trên bờ tây bắc của Biển Galilee. Cách đó chưa đến 180m là giáo đường đầu tiên, được tìm thấy cách đây hơn 12 năm. Giáo đường thứ nhất thu hút sự chú ý cao độ vì nó được sử dụng trước khi Giêrusalem bị vây hãm và rơi vào tay quân đội La Mã năm 70 sau Công nguyện.

Ðến nay, khoảng 5 giáo đường thế kỷ thứ nhất từng được khai quật ở Israel. Tuy nhiên, chỉ có 2 giáo đường trên nhiều khả năng được Chúa Giêsu đặt chân đến trong quá trình giảng đạo. Theo Phúc Âm thánh Mátthêu, điều này do vị trí của chúng gần con đường từ Nazareth dẫn đến Capernaum. Ðồng thời, Magdala cũng là quê hương của bà Mary Magdalene.

5. Hêrôđê, ông vua mê làm vườn

Vua Hêrôđê là nhân vật khét tiếng trong Kinh Thánh, kẻ ra lệnh tàn sát bất kỳ đứa trẻ nào ở độ tuổi của Chúa Hài Ðồng tại Bêlem. Gần đây, các nhà khoa học đã phân tích những mẫu đất thu thập từ cung điện Jericho khoảng nửa thế kỷ trước. Họ bất ngờ phát hiện dấu vết của hoạt động làm vườn vô cùng phức tạp tại đây. Những cây thông thu nhỏ, cũng như cây bách, tuyết tùng, ô liu được trồng trong các chậu đất sét. Ðây là nhóm thực vật không thuộc những loài bản địa. Ðiều này cho thấy Hêrôđê Ðại đế trước đây là người rất thích làm vườn, trồng kiểng...