Những chuyến tông du đến vùng ngoại biên

Phần lớn trong số 68 chuyến thăm nước ngoài của Ðức Giáo Hoàng Phanxicô suốt 12 năm qua là các quốc gia mà Kitô hữu chỉ chiếm thiểu số, hoặc là những nơi cho phép ngài có thể tiếp cận những anh chị em ở rìa sự chú ý của thế giới.

Khi đề cập 12 năm tông du của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, ông Andrea Tornielli Trưởng Ban Biên tập của Bộ Truyền thông Tòa Thánh, nhận xét rằng ngài luôn “chọn những nơi nằm ngoài tâm điểm chú ý của thế giới”.

Thăm Canada - 2022

Thắp sáng những góc tối

Chia sẻ với trang tin Catholic News Service, ông Tornielli, người tháp tùng hầu hết 40 chuyến tông du, cho biết Đức Giáo Hoàng đến “những nơi đang mắc phải những vấn đề trầm trọng nhất, mà ngài cho rằng sự hiện diện của mình sẽ thúc đẩy những phát triển tích cực, hoặc nơi ngài có thể ‘thắp lên ánh sáng’ để thế giới có thể thấy được hiện thực của địa phương”.

Vị chủ chăn của Giáo hội hoàn vũ đã đến thăm những quốc gia bị xếp trong nhóm nghèo nhất thế giới, như Mozambique và Madagascar năm 2019, cùng CHDC Congo và Nam Sudan đầu năm nay. Ở những nước trải qua chiến tranh, ngài cầu nguyện và hành động cho hòa bình, như trường hợp CH Trung Phi năm 2015. Còn ở những nước đang khôi phục sau chiến sự và xung đột, ngài thúc đẩy sự hòa giải, như đã làm ở Iraq năm 2021.

Thăm Khu ổ chuột Brazil - 2013

Đức Phanxicô quay lại quê hương Mỹ Latinh rất nhiều lần, nhưng chưa từng về đến quê nhà Argentina, và đặt chân đến mọi lục địa, trừ châu Đại Dương. Trước khi đại dịch Covid-19 bùng nổ, Vatican đã có lịch trình cho chuyến thăm Úc của Đức Phanxicô vào tháng 9.2020, nhưng chưa thể thực hiện vì dịch ập đến. Nếu tính trung bình trong vòng 10 năm, mỗi năm ngài thực hiện 4 chuyến tông du (trừ năm 2020 không có lịch trình vì dịch Covid-19). Tổng cộng ngài đã đến 60 nước (một số chuyến tông du gồm hai hoặc ba quốc gia gần nhau).

Những quốc gia chưa từng đón Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng thu hút sự chú ý không kém những nước ngài đã đến. Trong số này, Tây Ban Nha, Đức và Anh đều vinh hạnh đón các Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II và Bênêđictô XVI, nhưng Đức Phanxicô vẫn chưa đến những nơi này trong 10 năm đầu của triều đại. Dù Đức Thánh Cha từng thăm ngắn ngủi Pháp và Thụy Sĩ (chỉ kéo dài vài giờ), những chuyến thăm này chủ yếu phục vụ cho việc phát biểu lần lượt tại các đại hội đồng của Liên minh châu Âu và Hội đồng Giáo hội Thế giới nên không được xem là tông du chính thức, về mặt ngoại giao cũng không phải là những chuyến thăm cấp nhà nước.

Tháng 12.2022, trả lời phỏng vấn tờ ABC (Tây Ban Nha), vị Giám mục thành Rome tiết lộ lý do ngài vẫn chưa kéo dài các chuyến thăm bất kỳ quốc gia phát triển nào ở châu Âu là vì muốn ưu tiên đến “những nước nhỏ”.

Thăm Myanmar - 2017

Những hành trình liên tôn

Nhiều chuyến tông du của Đức Giáo Hoàng Phanxicô phản ánh tinh thần đối thoại liên tôn. Ngài trở thành vị giáo hoàng đầu tiên thăm một số nước có đạo Hồi chiếm đa số, như Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE), Iraq và Bahrain. Mục đích của những chuyến đi này là thúc đẩy đối thoại với các cộng đồng Hồi giáo và cùng với các nhà lãnh đạo Hồi giáo lên án mọi dạng của chủ nghĩa cực đoan tôn giáo.

Ở Abu Dhabi (UAE) năm 2019, Đức Thánh Cha và Đại giáo chủ Hồi giáo Sunni - Ahmed al-Tayeb, vị đứng đầu Đền thờ và Đại học Hồi giáo Al-Azhar, ký kết Tài liệu về Tình huynh đệ nhân loại nhằm hướng đến Hòa bình Thế giới và cùng chung sống. Đến năm 2022, hai vị tham gia Đại hội Các nhà lãnh đạo Tôn giáo truyền thống và thế giới ở Kazakhstan, bên cạnh 80 nhà lãnh đạo tôn giáo khác và hàng trăm đại biểu.

Tông du cũng là dịp để Đức Giáo Hoàng xây dựng tình hữu nghị với các cộng đồng Kitô giáo khác. Chuyến thăm Jordan, Israel và Vùng lãnh thổ Palestine năm 2014 đã kết thúc với cuộc gặp Đức Thượng phụ Chính Thống giáo Constantinople Bartholomew I.

Năm 2016, tại Havana (Cuba), Đức Giáo Hoàng Phanxicô ký vào tuyên bố chung với Đức Thượng phụ Kirill của Chính Thống giáo Nga, đánh dấu cuộc gặp đầu tiên giữa một vị giáo hoàng và vị đứng đầu Tòa Thượng phụ Moscow. Cùng năm, ngài đến Thụy Điển tham dự dịp kỷ niệm 500 năm Phong trào cải cách Tin Lành ở châu Âu.

Về những địa điểm tông du kế tiếp, Mông Cổ và Ấn Độ nhiều khả năng sẽ xuất hiện trên lịch trình của Đức Thánh Cha. Theo tính toán của hãng tin Rome Reports dựa trên số liệu của Văn phòng Báo chí Tòa Thánh, tổng số chiều dài của toàn bộ 40 chuyến tông du của Đức Phanxicô trong 10 năm là hơn 400.000km, tương đương chuyến hành trình từ Trái đất đến mặt trăng (khoảng cách trung bình 384.400km).