Những người bảo hộ rừng Ấn Ðộ

Ở bờ biển phía Tây Ấn Ðộ, một đội ngũ “các nữ chiến binh” đang đấu tranh bảo vệ rặng núi Ghat Tây, di sản thế giới được UNESCO công nhận, trước nạn phá rừng và biến đổi khí hậu.

Ghat Tây, hay còn gọi là Sahyadri, là dãy núi có diện tích 140.000 km² chạy dài 1.600km song song với bờ biển phía tây của bán đảo Ấn Ðộ. Ðây là một trong 8 điểm nóng về đa dạng sinh học của thế giới, chứa nhiều động - thực vật bản địa chỉ có tại quốc gia Nam Á này. Hiện có ít nhất 325 loài thực vật, động vật, chim, lưỡng cư, bò sát và cá đang bị đe dọa tại khu vực, và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đang xem dãy núi Ấn Ðộ là mối quan tâm đáng kể về đa dạng sinh học.

Nữ chiến binh bảo vệ rừng

“Trại tị nạn” sinh học

Trong bối cảnh cấp bách, một nhóm gồm 27 phụ nữ hiện đảm nhiệm trọng trách bảo hộ những cây dương xỉ hiếm, các loài rêu bao lấy thân cây và hàng ngàn thực vật khác đang đối mặt nguy cơ tuyệt chủng. Họ làm việc tại Khu bảo tồn Thực vật Gurukula thuộc Ghat Tây. Với diện tích gần 290.000 m², Gurukula là câu chuyện thành công về nỗ lực bảo tồn các loài thực vật hiếm và bị đe dọa của vùng rừng núi Ấn Ðộ.

“Chúng tôi đang cố gắng cứu vãn những gì có thể. Nơi đây chẳng khác nào một trại tị nạn”, Hãng tin AFP dẫn lời bà Suprabha Seshan, một trong những người phụ trách khu bảo tồn. Trên hết, Gurukula còn đóng vai trò như một “bệnh viện” dành cho các loài thực vật đang “hấp hối”. “Chúng tôi tổ chức ‘khu Cấp cứu Hồi sức’, chăm sóc đặc biệt các cây hiếm trong những chậu riêng. Vào thời điểm đưa chúng ra bên ngoài và trồng trong khuôn viên khu bảo tồn, các thân cây tiếp tục được thụ hưởng những dạng chăm sóc khác”, bà Seshan ví von. Bà ước tính hơn 90% khu vực từng phủ rừng đã biến mất, mà theo bà có thể so sánh như “thảm họa diệt chủng”.

Đi khắp các ngọn núi ở Ghat Tây để tìm kiếm những chủng loài cần được mang về khu chăm sóc đặc biệt

Gurukula được sáng lập vào năm 1981, do công của nhà bảo tồn người Ðức Wolfgang Theuerkauf. Ông Theuerkauf, nhập tịch Ấn Ðộ năm 1978 và qua đời cách đây 8 năm, đã khởi đầu với 3 hécta rừng, và hiện diện tích đã tăng lên gấp 10 lần. Gurukula được xem là nơi trú ẩn cho hệ thực vật bản địa đang nỗ lực sống sót trước những thách thức đến từ tình trạng ấm lên toàn cầu và nạn phá rừng. Những người làm việc tại đây hy vọng theo thời gian sẽ sớm đưa thực vật bản địa quay lại Ghat Tây và khôi phục sự đa dạng sinh thái tại đây.

Những thế hệ bảo hộ rừng

Kể từ khi thành lập đến nay, khu bảo tồn lần lượt xuất hiện ba thế hệ những người bảo hộ rừng. Tất cả đều là phụ nữ, đến từ những ngôi làng địa phương của bang Kerala. Họ làm việc với các nhà thực vật học để xây dựng khu bảo tồn. Chân mang ủng cao đề phòng rắn hổ mang và côn trùng có thể tấn công, họ dành cả ngày trong rừng, hoặc làm việc trong nhà kính và vườn ươm của khu bảo tồn. Những người phụ nữ bón phân và gieo hạt, trồng lại hệ thực vật bị tổn thất. “Chúng tôi đã xoay sở trồng được từ 30 đến 40% hệ thực vật của Ghat Tây tại đây”, bà Seshan cho biết.

Trại tị nạn về đa dạng sinh học

Công việc của họ đang ngày càng quan trọng hơn. Năm 2012, Ghat Tây được UNESCO công nhận là di sản thế giới, phần lớn do sự đa dạng sinh học. Tuy nhiên, trong báo cáo về Viễn cảnh Di sản Thế giới năm 2020, IUCN lên tiếng cảnh báo về mối đe dọa đến từ nạn phá rừng và tổn thất môi trường sống của động - thực vật bản địa tại đây. Báo cáo ghi rõ: “Ước tính 50 triệu người đang sinh sống tại vùng Ghat Tây, dẫn đến áp lực nặng nề cho khu vực”.

Làm việc tại khu bảo tồn suốt 28 năm qua, bà Seshan đã tận mắt chứng kiến sự hủy hoại môi trường do tác động của con người ngay từ những ngày đầu tiên. “Khi tôi mới đến đây, nhựa tổng hợp là thứ gì đó vô cùng xa xôi. Tôi còn nhớ thời điểm ông Wolfgang phát hiện túi rác nhựa đầu tiên trên sông. Ông thở dài và nói rằng: Sự văn minh đang lan đến nơi này”, bà nhớ lại.

Những chủng loài thực vật nhỏ bé, như hoa và thảo mộc bám xung quanh những tảng đá và bên dưới bóng mát của các thân cây cao, rất dễ bị hủy hoại trong điều kiện nhiệt độ gia tăng, mưa dao động với tần suất cao, và tình trạng con người khai hoang rừng để mở rộng địa bàn sinh hoạt. “Khí hậu càng thay đổi thì chiến lược sinh sản của thực vật cũng buộc phải thay đổi để thích nghi”, bà Seshan cho biết.

Những hạt giống quý giá

Bà Laly Joseph, một người bảo hộ rừng khác, đã đi khắp các ngọn núi ở Ghat Tây để tìm kiếm những chủng loài cần được mang về khu chăm sóc đặc biệt của Gurukula.Suốt 25 năm công tác tại đây, bà tận tụy làm việc để những loài hoa, thảo mộc được nuôi trồng trong khu bảo tồn trước khi được trồng lại trong tự nhiên. Tuy nhiên, bà cũng lo ngại điều kiện khí hậu thay đổi không đoán trước có thể phá hủy công sức của cả nhóm. Lượng mưa trung bình tại Ghat Tây thường chỉ đạt tối đa 500cm/năm, nhưng gió mùa ngày càng thất thường hơn. Hậu quả là hệ thực vật bị đẩy vào tình trạng chật vật xoay sở.

“Chúng héo đi, mất khả năng thụ phấn, không thể kết hạt. Ðó là cách thức chủng loài bị mất đi”, bà bổ sung. Và để ngăn chặn điều tồi tệ nhất, con người phải khống chế nhiệt độ tăng trên bình diện toàn cầu.

ÐỊNH NGUYỄN