Nhiều người phải thốt lên nỗi lo lắng vì những kiến thức trang bị kỹ năng sống cho con trẻ vừa thiếu lại vừa yếu, khi chứng kiến những tai nạn xảy đến với những hậu quả nặng nề. Mỗi lứa tuổi phát triển của các con đều cần nằm lòng những bài học về kỹ năng sống, khả năng ứng biến trước tình huống nguy hiểm khác nhau.
Phụ huynh và giáo viên ngày càng nhận ra tầm quan trọng của việc dạy kỹ năng sống cho học sinh ngay khi còn nhỏ. Những kỹ năng này giúp các trẻ xây dựng nền tảng vững chắc cho cuộc sống sau này.
Nếu gõ cụm từ giáo dục kỹ năng sống trên Google, sẽ có vô vàn gợi ý. Như vậy, lượng thông tin và quan tâm về kỹ năng sống là rất lớn. Tuy nhiên, không phải thông tin nào cũng thiết thực và phù hợp. Việc chọn lọc và áp dụng các kỹ năng phù hợp với độ tuổi, môi trường sống và nhận thức của trẻ là điều cần thiết.
Với trẻ dưới cấp 1, việc đảm bảo an toàn là ưu tiên hàng đầu. Phụ huynh cần chủ động tạo môi trường an toàn bằng cách che chắn ổ điện, buộc gọn dây điện, cất giữ các thiết bị nguy hiểm như dao kéo, bếp gas ngoài tầm với của trẻ. Các góc cạnh sắc nhọn trong nhà cũng nên được bọc bằng vật liệu an toàn.
Khi bước vào tiểu học, trẻ bắt đầu tiếp xúc với môi trường rộng hơn và cần nhiều kỹ năng hơn để tự bảo vệ. Cha mẹ nên dạy con những nguyên tắc khi ở nhà một mình như: không mở cửa cho người lạ; luôn khóa tất cả các cửa; không ra khỏi nhà; chỉ trả lời điện thoại của người nhà; học thuộc số điện thoại của cha mẹ, người thân và số điện thoại khẩn cấp… Bên cạnh đó, trẻ cần được dạy cách xử lý các tình huống thường gặp khi tham gia giao thông, gặp người lạ, hay những trường hợp nguy cấp như lạc đường, hỏa hoạn, hoặc bị bắt cóc. Việc lặp lại các bài học này thông qua trò chuyện hoặc trò chơi giả định sẽ giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn.
Chị Nguyễn Hoàng Oanh (Thủ Dầu Một) chia sẻ suy nghĩ từ thực tế gia đình: “Ở lứa tuổi mầm non, tôi dạy con phụ giúp ba mẹ, ông bà, tự rửa chén, xếp đồ đạc gọn gàng, bỏ rác vào thùng rác… Khi con lớn hơn tôi dạy bé không vứt rác bừa bãi nơi công cộng, tuân thủ luật giao thông ngay cả khi đi bộ… Tóm lại, luôn phải để tâm và nâng cấp các bài học phù hợp với sự phát triển nhận thức của con cũng như môi trường sống của bé”.
Cùng quan điểm, anh Trần Quang Vinh (Thủ Đức) cho rằng: “Dạy kỹ năng sống cần có phương pháp phù hợp với từng độ tuổi. Chẳng hạn, với việc phòng cháy chữa cháy, trẻ nhỏ chỉ cần biết cách tránh ngạt khói là đủ, thay vì hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy hay các kiến thức phức tạp. Nếu dạy sai cách, hậu quả có thể rất nghiêm trọng”.
Ở một góc nhìn khác chị Lê Hương Thảo (phường Bình Thạnh, TPHCM) nói: “Bây giờ nhiều trường đã đưa rước học sinh bằng xe hơi, nên rất cần trang bị cho trẻ những kiến thức mềm có liên quan đến ô tô. Ngoài ra, dạy cho trẻ biết bơi cũng rất cần thiết, cần được lưu tâm. Mấy lần có sự cố thương tâm về đuối nước, ngạt khí khi kẹt trong xe khiến tôi không thôi ám ảnh”.
Quả là nhìn đâu cũng thấy các vấn đề nảy sinh và sự cần thiết của việc trang bị kỹ năng ứng phó trên nhiều mặt. Trong đó, việc ứng phó với chuyện có thể bị “ông kẹ” bắt cóc lại là kỹ năng luôn cần cập nhật. Với trẻ mầm non và tiểu học, kẻ xấu thường lợi dụng sự ngây thơ và thói quen sinh hoạt của trẻ để tiếp cận. Trong khi đó, với trẻ vị thành niên, các chiêu thức có thể tinh vi hơn, từ dụ dỗ bằng quà tặng đến sử dụng bạo lực. Các chiêu trò lừa gạt đánh vào tâm lý ngày càng tinh vi hơn. Cho nên, cha mẹ, người lớn nên dạy trẻ bằng cách cập nhật thường hơn các khả năng có thể xảy ra. Cách nhận diện các chiêu thức lừa gạt mới. Các bé tuổi thiếu niên đã thành thạo sử dụng máy vi tính, dễ dàng giao lưu trò chuyện với người lạ trên mạng, vì thế phụ huynh càng cần hướng dẫn, lưu ý con khi tham gia hội nhóm, giao lưu bạn mới. Khuyên trẻ không tùy tiện gởi ảnh, video hay các thông tin cá nhân cho người lạ. Khi có người chủ động nói về những vấn đề nhạy cảm, tiêu cực trên mạng xã hội, trẻ nên hủy kết bạn hoặc chặn những đối tượng này ngay lập tức để tránh bị làm phiền, quấy rối… Nếu trường hợp đã rơi vào lưới bắt cóc thì tìm cách liên hệ ra sao, phát tín hiệu cầu cứu thế nào.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho con có thể khiến nhiều phụ huynh hoang mang trước vô vàn lựa chọn. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là cha mẹ phải chủ động tìm hiểu và truyền đạt những kinh nghiệm cá nhân. Gia đình chính là nền tảng đầu tiên gieo mầm những kỹ năng này. Dù nhà trường cũng đã lồng ghép giáo dục kỹ năng vào các môn học, cha mẹ cần tạo điều kiện để con được rèn luyện thường xuyên, biến kỹ năng sống thành phản xạ tự nhiên thay vì chỉ học lý thuyết. Ngoài ra, việc chọn các lớp hoặc khóa học phù hợp sẽ giúp con được trang bị và bảo vệ tốt hơn, đặc biệt phòng ngừa quan trọng hơn xử lý hậu quả. Cha mẹ cần dạy con biết đề cao cảnh giác, chẳng hạn như không đi một mình ở nơi vắng vẻ, không về khuya hoặc không nhận quà từ người lạ. Việc phát triển kỹ năng mềm, tham gia các hoạt động ngoại khóa và giáo dục xã hội cần được xem trọng ngang với việc học kiến thức văn hóa.
Hải Đăng
Bình luận