Tiết trời mùa Thu ở xứ Phú Yên là mùa nở rộ của cây bông giờ. Cho nên mấy ngày này sau những cơn mưa, người ở quê nhất định sẽ hái bông giờ trong những vườn rau sau nhà chuẩn bị cho một nồi canh chua cá đủ vị.
Canh chua cá có bông giờ sẽ ngậy mùi thơm mà loại bông đậm sắc tím này mang đến. Vậy nên mới chiều qua, khi một người bạn chia sẻ hình tô canh đậm màu quê nhà lên trang cá nhân, đã có rất nhiều người vào bình luận. Có người cùng quê nói thèm, nói nhớ. Cũng có người vào kể chuyện thuở nhỏ gắn bó với nồi canh, nồi cá kho có bông giờ của mẹ. Người không cùng quê lại bày tỏ sự tò mò về loại bông nêm được vào canh này.
Thiệt ra, nói mùa Thu có bông giờ là cách nói cho lãng mạn, bởi đất nắng gió biển như Phú Yên không có bầu khí thu đặc trưng. Người quê chỉ nhận ra Thu về khi thoảng nghe mùi hương bông giờ và sắc tím đẹp mắt của bông trên mặt đất. Có người bảo tên gọi bông giờ vì nó nở rất đúng thời gian, chỉ mọc khi Thu về. Nhưng cũng có lý giải khác về tên gọi đúng của nó là bông giề, tức mọc theo từng giề. Dân Phú Yên nói ê thành ơ nên mới trở thành bông giờ. Bông giờ mọc sát đất thành từng cụm, nhìn rất điệu đà tươi tắn.
Từ 15.7 đến 15.8 Âm lịch hằng năm, người ta dùng hoa để nấu ăn. Cuối tháng 8 đến cuối tháng 10 Âm lịch là ăn lá non, chồi non. Lúc này, từ lòng đất, trong các chùm rễ rộ ra những củ non nhỏ bé. Cho đến đầu tháng 12 Âm lịch, cây bắt đầu trụi lá khô và cho ăn củ.
Thật ra, hoa chỉ dậy mùi thơm đậm đà khi đem nấu. Chính xác là vị tổng hòa của các loại lá thơm gia vị như vị cay, ấm nồng của sả, gừng… Và vì hương thơm rất đậm mùi, một số người có thể không thích mùi này. Nhưng khi đã ăn được sẽ nhớ rất lâu vì ít gặp ở đâu có. Chính cách nấu, chế biến kết hợp các loại nguyên liệu cùng nêm nếm mộc mạc tạo nên vị ngon.
Ở quê, bông giờ thường được nấu chung với các loại canh rau tập tàng, canh chua hay kho nồi cá có thêm vài bông giờ. Đặc biệt, lá bông giờ non rất hợp nấu canh, kho, hấp xào với các loại cá đồng, cá sông. Lá bông giờ làm át đi mùi tanh của cá, làm dậy mùi món ăn. Thậm chí cái bánh xèo nào mà cho ít cánh bông giờ vào, sẽ có vị khác lạ hơn.
Những cánh hoa tim tím tưởng như nêm vào món nào cũng ngon, nhưng khiến người ta ai nấy gật gù chính là canh chua bông giờ, dù cách nấu không có gì cầu kỳ. Cá đồng, cá biển đều được. Nhớ bí quyết trước khi nấu là đem cá ướp với mắm ngon, xíu rượu trắng, ớt đỏ, hành củ tươi băm nhuyễn, cho gia vị để thấm ít phút. Sau đó, cho cà chua cắt múi cau và sả, nấu lên cho riu lửa sôi vài phút. Tiếp đến thả cá vào nấu sôi, hớt bọt, nêm vị vừa ăn. Cá chín, nêm thêm bông giờ, lá é, ngò rí cắt khúc. Khi nồi canh sôi bùng lại thì tắt lửa, múc ra tô dùng với cơm nóng hoặc bún tươi, ăn kèm mắm ngon cùng ớt tươi.
Bông giờ không phải bỏ công vun trồng chăm sóc, chỉ một lần trồng là sau một mùa cứ tự âm thầm len những mầm dưới tầng đất, để đơm hoa, kết củ đúng một vòng đời thuận tự nhiên. Cho nên mỗi năm chỉ có một khoảng thời gian rất ngắn để thưởng thức vị ngon bông giờ.
Hải Hà
Bình luận