Trong dòng lịch sử GHCGVN, vào hậu bán thế kỷ 19, hàng ngàn giáo hữu đã bị bách hại, phần lớn bởi phong trào Văn thân; số ít còn lại do triều đình hoặc các quan lại, hương chức địa phương và quân Cờ đen.

Trường hợp của Đức cố TGM Oscar Romero gợi mở suy tư về tính chất “tử vì đạo” trong thời hiện đại. Ngày xưa, thời Giáo hội sơ khai và thời truyền giảng Tin Mừng nơi các châu lục trong suốt thời Trung Cổ