Một nhà thờ bí mật là nơi trú ẩn cho những người theo Đức Giêsu thoát sự truy lùng của quân La Mã cách đây 2.000 năm vừa được tìm thấy tại nơi từng bị lực lượng Hồi giáo cực đoan chiếm đóng ở Syria.
Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) khét tiếng vì hành động phá hủy đồ tạo tác của các tôn giáo khác, và trong giai đoạn chiếm đóng các vùng đất của Iraq và Syria, lực lượng này đã tàn phá nhiều cổ vật và di tích được truyền lại qua nhiều thế hệ ở Trung Đông. Trong số những di tích bị xóa sổ gây tổn thất nghiêm trọng cho thế hệ mai sau có thể kể đến vụ phá hoại mộ phần tiên tri Jonah và Daniel ở thánh đường Mosul (Iraq) vào năm 2014. Tuy nhiên, một nhà thờ cổ đã thoát được vận rủi, cho phép người đời sau tiếp tục khám phá về những hoạt động và thói quen của thế hệ Kitô hữu thời kỳ đầu.
 |
Ðịa điểm may mắn bị lãng quên
Trong hơn 2 năm dài, lực lượng IS chiếm đóng thành phố miền bắc Syria là Manbij không hề phát hiện dấu vết của một cánh cổng cũ kỹ tại gò đất trống mà bọn khủng bố dùng để vứt rác. Cánh cổng này sâu khoảng 1m, dẫn xuống một nơi mà ắt hẳn các tay súng IS đã phá hủy nếu biết được sự tồn tại của nó: đây là tàn tích một địa điểm trú ẩn của người theo đạo Kitô, hoặc một nhà thờ nhiều khả năng được xây dựng từ thời Chúa Giêsu.
“Tôi vô cùng hưng phấn. Tôi không thể mô tả cảm giác ấy, giống như thể đang nắm trong tay mọi thứ”, đài Fox News dẫn lời ông Abdulwahab Sheko, người đứng đầu Ủy ban Khám phá thuộc Hội đồng Di tích ở Manbij, trong lúc dẫn phóng viên tham quan nơi này. Trong số những đồ tạo tác được phát hiện cho thấy đây là nơi tôn nghiêm của các Kitô hữu, bao gồm một số hình ảnh thập giá được khắc lên những cây cột và bức tường, cũng như chữ viết chạm trổ vào tảng đá. Ông Sheko giải thích: “Cấu trúc này thật sự đặc biệt. Đây là nơi tôi cho là vị trí dành cho người gác cổng, cho phép họ quan sát được nhất cử nhất động từ bên ngoài. Họ có thể cảnh báo những người khác nhanh chóng sơ tán khỏi nhà thờ một khi có biến”.
 |
Nhà thờ cổ đại được đục khoét thành những đường hầm hẹp trong lòng đất, với thiết kế có thể cung cấp ánh sáng mờ nhạt cho những người bên trong. Tất nhiên, người xây dựng nơi này thời đó cũng xây dựng những con đường thoát hiểm, được che giấu đằng sau các tảng đá lớn đóng vai trò là cửa ngầm. Một số bậc thang dẫn lên nơi mà ông Sheko cho rằng là một dạng bàn thờ đơn giản cổ xưa. Việc phát hiện nhà thờ bí mật, có niên đại từ thế kỷ thứ ba hoặc thứ tư, được xem là một khám phá trọng đại, theo nhận định của nhà khảo cổ học hàng đầu người Mỹ John Wineland, đang công tác tại Đại học Đông Nam. “Nó cho thấy có sự tồn tại đáng kể của cộng đồng Kitô hữu tại khu vực, và họ cảm thấy cần phải che giấu tín ngưỡng của chính mình để tránh bị truy đuổi”, theo giáo sư Wineland. Điều này có lẽ là manh mối tiết lộ tình trạng bức hại tôn giáo vào thời La Mã cai trị.
 |
Trung tâm tôn giáo cổ xưa
Syria từng là một tỉnh vào thời đế quốc La Mã, được sáp nhập vào Cộng hòa La Mã. Cho đến khi được hoàng đế Constantine công nhận vào năm 313, mọi hoạt động của người theo đạo Kitô đều bị liệt vào dạng bất hợp pháp. Và sự tồn tại của nhà thờ này cho thấy thực tế vào thời đó, khi mà những người theo Chúa phải “gặp gỡ trong bí mật, dưới lòng đất để tránh rắc rối”. Giáo sư người Mỹ nói thêm: “Người La Mã hiểu nhầm về những nghi thức của Kitô giáo, đánh đồng các nghi lễ như những hành vi tội phạm, chẳng hạn nhà cầm quyền La Mã có suy nghĩ sai lệch về bí tích Thánh Thể, dựa trên những dòng mô tả như ăn mình và máu Chúa”.
 |
Có thể nói, di tích cổ này đã vô cùng may mắn khi thoát được nạn tàn phá của IS. Ông Sheko cho biết đang nghiên cứu khu vực khi tổ chức khủng bố tràn vào Manbij và chiếm đóng từ năm 2014. Nhóm chuyên gia cũng đã tìm được hài cốt trong các đường hầm, và hy vọng có thể kêu gọi được các nhà khảo cổ học và tổ chức quốc tế hỗ trợ nỗ lực khám phá nhà thờ cổ. Hiện khu vực vẫn còn quá nguy hiểm để đón các đoàn chuyên gia đến tận nơi thu thập và giám định mẫu vật. Cho đến tháng 8 năm ngoái, công tác nghiên cứu mới được nối lại sau thời gian dọn dẹp mìn, bẫy các loại.
 |
Ông Sheko hy vọng Vatican sẽ biết đến dự án tại Manbij và nhanh chóng cử người đến tận nơi để nghiên cứu tàn tích hiếm. Manbij, thuộc tỉnh Aleppo gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, từ lâu được xem là một trong những thị trấn cổ nhất tại Syria. Các nhà khảo cổ học cho rằng sẽ có thêm nhiều địa điểm thuộc về Kitô giáo được tìm thấy trong tương lai, sau khi những nơi này được giải phóng khỏi IS.
LING LANG
Bình luận