Nỗ lực tăng tốc số hóa trong khu vực hành chính, các giao dịch thương mại, và cả đời sống xã hội… có thể là chuyện thường với người trẻ, nhưng lại mang đến thử thách thực sự với nông dân và người có tuổi.
Những năm gần đây, mật khẩu các loại tràn ngập trong đời sống, nào là thẻ ATM, tài khoản ngân hàng trực tuyến, bảo mật điện thoại, các trang mạng xã hội, định danh điện tử công dân VNeID..., tất tật đòi mã bảo vệ, khiến không ít người “rối nùi”. Bà Phan Thu Tư, 55 tuổi, một tiểu thương ở Bình Chánh - TPHCM thừa nhận: “Thiệt nhớ không xiết, vì đâu phải chỉ có một mật khẩu. Có mật khẩu đơn giản vài chữ số, nhưng cũng có đòi hỏi nhiều số kết hợp ký hiệu, chữ cái, in thường in hoa…”. Đó là tại đô thị, còn ở Bến Lức - Long An, ông Nguyễn Danh, 66 tuổi, một nông dân nòi, than: “Mới đầu chỉ có mật khẩu ATM phải nhớ kỹ vì xài thường do nhận tiền của con gởi về, lần hồi thêm mật khẩu VNeID, điện thoại… Mà cũng đâu phải chỉ chuyện này, còn phải nhớ trăm thứ khác, thời công nghệ hiện đại cứ như thách đố người già chúng tôi…”.
Khi trí nhớ không tốt bởi tuổi tác, lại có yêu cầu nhiêu khê xác minh, thay mật khẩu, rồi lại phải nhớ mật khẩu mới, nhiều người không khỏi rối. Bây giờ những tương tác của mạng xã hội phổ biến vượt ra ngoài tuổi teen, giới trẻ, các chị bán tạp hóa ở quê, hay anh nông dân cũng làm quen, rồi có hẳn tài khoản facebook hay kênh youtube. Chuyện sử dụng zalo để liên lạc với nhau nay đã trở nên phổ biến, không chỉ “khoanh vùng” một giới hay thành phần nào. Ông Bùi Văn Lượm, một cư dân U60 ở ngoại thành TPHCM, khi nói chuyện mật khẩu, kêu trời: “Tui nghe tụi nhỏ cài mật khẩu màn hình điện thoại, rồi quên, lúng túng không biết làm sao để mở được!...”.
Bảo mật là yêu cầu của thời đại số hóa không thể khác được, dữ liệu, thông tin cá nhân, cả tài chính nữa sẽ bị đe dọa nếu bị lộ mật khẩu... Trước đòi hỏi này, những người có tuổi thường chỉ lập mật khẩu đơn giản theo mô típ như 1234, ABCD, ngày tháng năm sinh, số nhà… thành ra độ bảo mật không cao. Ông Lượm kể trên được con gái làm mật khẩu cho thật dễ nhớ, vậy mà cũng quên hoài. Ông Danh cũng vậy, hết mật khẩu này tới mã số kia, riết ông thấy cứ lung tung những con số, ký hiệu trong đầu. “Già rồi, trí nhớ có hạn…”, là câu cảm thán chung của các ông các bà khi buộc phải tương tác với những ứng dụng của thời số hóa.
Số hóa không phải chỉ có chuyện các mật khẩu, mã bảo vệ mà còn những cái phức tạp khác đòi hỏi phải được chỉ dẫn hay học tập hẳn hòi. Riêng chuyện mật khẩu thôi cũng đã đuối với nhiều nông dân và bậc có tuổi, họ cần được người thân trẻ tuổi, con cháu thấu hiểu, hỗ trợ.
Để sử dụng được các ứng dụng, có người nhớ theo cách “thủ công” hay ghi chép mật khẩu ra giấy. Sao bao nhiêu phiền toái, con gái ông Lượm nghĩ “kế” giúp ba: “Kệ, ghi các mật khẩu lên… tường nhà!”. Nhờ vậy ông đỡ phải nhớ nhiều, nhưng đúng là không còn gì bảo mật. Còn cháu của ông Danh lại linh hoạt hơn: chỉ viết lên chiếc bảng treo trên tường những mật khẩu không quan trọng như tài khoản mạng xã hội, còn mật khẩu ATM là ngoại lệ.
Khi “số hóa” thử thách người có tuổi và một bộ phận nông dân, hẳn cũng sẽ lại có cách để con người vượt qua thách đố…
CÔNG NGUYÊN
Bình luận