Viêm gan siêu vi B

Hỏi:

Cách đây 1 năm em có đi tiêm phòng viêm gan B loại Hepavax B đủ 3 mũi theo lịch 0 -1 -6 tháng (mũi cuối cùng cách nay 6 tháng). Tuy nhiên vừa rồi em có đi xét nghiệm máu thì bác sĩ cho biết là nồng độ kháng thể anti-HBs trong máu em còn ở mức thấp 12 UI/ml. Xin hỏi bác sĩ tại sao em tiêm phòng đúng lịch mà kháng thể không đủ ? Em có cần phải tiêm phòng lại từ đầu không? Sau tiêm chủng có cần xét nghiệm định kỳ để theo dõi nồng độ kháng thể không? Em xin chân thành cảm ơn bác sĩ.

Lê Thị Hoài Thư – 22 tuổi – Bình Thạnh - TpHCM

Trả lời:

Sự đáp ứng miễn dịch với vắc xin viêm gan siêu vi B được quyết định bởi rất nhiều yếu tố tạo miễn dịch và yếu tố ký chủ. Yếu tố tạo miễn dịch bao gồm liều của vắc xin sử dụng, lịch tiêm chủng, vị trí và đường tạo miễn dịch và các điều kiện bảo quản vắc xin. Các yếu tố liên quan đến ký chủ ảnh hưởng đến ký chủ ảnh hưởng đến đáp ứng với sự chủng ngừa viêm gan bao gồm tuổi tác, giới tính, thể trọng, thói quen hút thuốc và tình trạng bệnh.

Có khoảng 1 đến 3% trẻ sơ sinh và có đến khoảng 10% người lớn khỏe mạnh không đáp ứng một chút nào với 3 liều của vaccin sẵn có hiện nay, và họ có thể được xem là người không đáp ứng. Nguyên nhân thường gặp là bệnh nhân lớn tuổi, nghiện rượu, nghiện thuốc lá , béo phì, bệnh gan tiến triển, bệnh đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, đang dùng thuốc ức chế miễn dịch…

Sau khi tiêm đủ 3 liều vắc xin viêm gan B, xét nghiệm máu đo nồng độ kháng thể (anti-HBs) không được khuyến cáo thực hiện một cách thường quy. Tuy nhiên ở những đối tượng có nguy cơ phơi nhiễm cao đối với viêm gan B (đặc biệt là nhân viên y tế và những người làm ở phòng xét nghiệm), để đánh giá hiệu quả đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin thì có thể thực hiện xét nghiệm này 1-4 tháng sau khi hoàn thành liệu trình tiêm ngừa vắc xin.

Khi xét nghiệm đo nồng độ kháng thể viêm gan B (anti-HBs) trong máu sẽ có 3 khả năng xảy ra:

- Nồng độ anti-HBs > 100 mIU/ml: đáp ứng miễn dịch tốt, có khả năng bảo vệ tốt. Những người này không cần tiêm thêm liều vắc xin viêm gan B ở thời điểm hiện tại, không cần xét nghiệm kiểm tra nồng độ kháng thể ở những lần tiếp theo. Tuy nhiên sau 5 năm cần tiêm nhắc 1 liều vắc xin để cũng cố miễn dịch.

- Nồng độ anti-HBs từ 10 - 100 mIU/ml: có đáp ứng miễn dịch nhưng kém. Những người này cần tiêm củng cố 1 liều vắc xin viêm gan B ở thời điểm hiện tại nhưng không cần xét nghiệm theo dõi nông độ kháng thể ở lần tiếp theo. Sau 5 năm cần tiêm nhắc 1 liều vắc xin để cũng cố miễn dịch.

- Nồng độ anti-HBs < 10 mIU/ml: không có đáp ứng miễn dịch, không có khả năng bảo vệ viêm gan B. Trường hợp này cần xét nghiệm máu để loại trừ khả năng đang bị nhiễm virus viêm gan B. Sau đó tiêm chủng lại từ đầu đủ 3 mũi vắc xin viêm gan B. Xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ kháng thể sau tiêm 1-4 tháng để đánh giá đáp ứng miễn dịch sau đợt tiêm vắc xin lần 2. Nếu vẫn không đáp ứng miễn dịch sau tiêm lần 2 cần đánh giá lại nguyên nhân thất bại. Có thể xem xét thay đổi loại vắc xin viêm gan B, thay đổi đường tiêm (tiêm trong da), tăng liều vắc xin…Nếu vẫn thất bại thì xem xét tiêmimmunoglobulinngừa viêm gan B (HBIG) cho các đối tượng phơi nhiễm viêm gan B.

Trường hợp của bạn, nồng độ kháng thể (anti-HBs) (12 mIU/ml) sau tiêm đủ 3 mũi vắc xin Hepavax B như vậy là còn thấp, chưa đủ để bảo vệ chống lại viêm gan B. Nếu bạn là đối tượng phơi nhiễm viêm gan B như nhân viên y tế hoặc có người trong gia đình như chồng bị viêm gan B …thì bạn nên tiêm củng cố thêm 1 mũi ở thời điểm hiện tại và không cần xét nghiệm kiểm tra nồng độ kháng thể định kỳ. Sau 5 năm, bạn cần tiêm nhắc lại để để cũng cố miễn dịch.

Ths.Bs Trung Phan