Theo báo cáo về khám phá các loài mới trong khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng vừa được Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) công bố, có 91 loài mới được phát hiện tại Việt Nam trong năm 2020, bao gồm một loài ếch đầu to, một loài thực vật họ dâu sinh sống tại các dãy núi phía Nam và miền Trung.
 |
|
Loài ếch đầu to Leptobrachium lunatum
|
Báo cáo cũng đã thống kê có tất cả 133 loài mới tại 4 quốc gia khác của Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng bao gồm Lào, Campuchia, Thái Lan và Myanmar. Rất nhiều loài trong số này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do mất sinh cảnh, mất rừng và bị sắn bắt, buôn bán bất hợp pháp, WWF kêu gọi chính phủ các nước trong khu vực tăng cường bảo vệ hơn nữa các loài hoang dã tuyệt đẹp và quý hiếm này. Bản báo cáo tập hợp hàng trăm công trình nghiên cứu của các nhà khoa học từ các trường đại học, các tổ chức bảo tồn, viện nghiên cứu trên thế giới. Trong năm 2020 đã có 155 loài thực vật, 16 loài cá, 17 loài lưỡng cư, 35 loài bò sát và một loài động vật có vú được phát hiện tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng, nâng tổng số loài được phát hiện trong khu vực lên tới 3.007 loài kể từ năm 1997. Việc thu thập dữ liệu từ năm 2020 nhưng quá trình xác định một loài mới tốn nhiều thời gian, do đó, từ lúc phát hiện cho tới công bố một loài mới thường cách xa nhau nên đến đầu năm 2022 mới chính thức có báo cáo.
 |
| Cây dâu tằm sống tại vùng núi phía Nam và miền Trung Việt Nam được phát hiện trong năm 2020 - ảnh: WWF |
Ông Nguyễn Văn Trí Tín, Quản lý Chương trình Bảo tồn Ðộng vật Hoang dã của WWF - Việt Nam cho biết: “Với 91 loài mới được phát hiện, trong đó 85 loài đặc hữu, Việt Nam chắc chắn là một trong những nơi đầy tiềm năng cho việc nghiên cứu và khám phá các loài mới. Các loài này là những tuyệt tác của hàng triệu năm tiến hoá, nhưng hiện đang phải chịu rất nhiều mối đe doạ”. Những khám phá nói trên được xác định và ghi chép một cách cẩn thận bởi các nhà tự nhiên học và phân loại học, chứng tỏ rằng Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng vẫn là tiền tuyến cho các khám phá khoa học và là điểm nóng về đa dạng loài. Nhiều loài đã tuyệt chủng trước khi chúng được phát hiện, do môi trường sống bị phá hủy, dịch bệnh lây lan bởi các hoạt động của con người, sự săn mồi và cạnh tranh từ các loài xâm lấn, và đặc biệt là tác động tàn phá của các hoạt động bất hợp pháp như săn bắt và đặt bẫy trộm trong các khu bảo tồn và các khu vực có độ đa dạng sinh học cao. Ðặc biệt, theo một báo cáo khác được công bố vào đầu năm 2022 của WWF, các loài linh trưởng trong khu vực đang bị suy giảm nghiêm trọng trong những thập niên gần đây. Sinh cảnh của chúng bị mất và suy thoái do các hoạt động con người như khai thác gỗ bất hợp pháp, chuyển đổi sử dụng đất và chăn thả gia súc. Săn bắt và đặt bẫy cũng gây áp lực lớn lên các quần thể linh trưởng, khiến nhiều loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
Trong lời nói đầu của báo cáo về khám phá các loài mới trong khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng, Tiến sĩ Thomas Ziegler, Trưởng khoa Bò sát, Thủy ngư và Ðộng vật không xương sống của vườn thú Cologne, nhấn mạnh về những mối đe doạ nghiêm trọng mà các loài này đang phải đối mặt và cho rằng “cần phải ghi lại kho tàng đa dạng sinh học trước khi nó biến mất hoàn toàn, chúng ta phải đẩy nhanh công việc khám phá và tăng cường hợp tác quốc tế”. Ông nhận định: “Cuộc khủng hoảng Covid-19 đã cho thấy rõ con người không thể can thiệp vào mạng lưới thức ăn và sự đa dạng sinh học của tự nhiên. Chúng ta phải học cách cẩn thận hơn và chung sống một cách có trách nhiệm với tất cả các loài vật khác trên hành tinh này, thay vì chỉ khai thác và tận diệt”.
Công bố mới của WWF tiếp tục cung cấp thêm dữ liệu về sự đa dạng của môi trường hoang dã tại Việt Nam, nhưng đồng thời cũng là lời nhắc nhở về sự cấp bách trong việc triển khai các chiến lược bảo tồn.
Những điểm đáng chú ý trong báo cáo về khám phá các loài mới trong khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng: Leptobrachium lunatum, loài ếch đầu to được tìm thấy tại Việt Nam và Campuchia, đang bị đe doạ bởi mất rừng và suy thoái rừng diễn ra liên tiếp và việc bắt nòng nọc của loài này để làm thức ăn. Artocarpus montanus, một loài dâu tằm sống tại vùng núi phía Nam và miền Trung Việt Nam, có họ hàng với cây mít và sa kê. Loài cây này lần đầu tiên được phát hiện trong các mẫu vật 70 tuổi tại Vườn bách thảo Missouri, Mỹ. Phân tích ADN đã xác nhận đây là một loài mới vào năm 2020. Một loài sa giông màu nâu cam được phát hiện tại Thái Lan - Tylototriton phukhaensis - có sừng và hoạ tiết sọc chạy nối tiếp nhau. Khi tình cờ nhìn thấy nó trong một tạp chí du lịch phát hành 20 năm trước, các nhà nghiên cứu đã tò mò tìm kiếm để xem nó còn tồn tại hay không. Voọc Trachypithecus popa là một loài linh trưởng được đặt tên theo núi Popa tôn kính của Myanmar. Nó được biết lần đầu tiên dưới dạng mẫu vật 100 năm tuổi trong Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên của Anh. Với số lượng ước tính khoảng 200 - 250 cá thể trong thiên nhiên, loài này đang bị đe dọa bởi nạn săn bắn và mất môi trường sống, do các hoạt động nông nghiệp và khai thác gỗ. Amomum foetidum, một loại cây thuộc họ gừng, có mùi hăng được phát hiện ở một cửa hàng thực vật ở miền đông Thái Lan. Nó thường được sử dụng để thay thế hương vị hăng nồng có trong một loại tương ớt phổ biến. Tắc kè đá San Phueng của Thái Lan - Cnemaspis selenolagus - hình thái bên ngoài trông như thể đang được tô vẽ dang dở. Loài này có màu vàng cam ở phần trên cơ thể, và đột ngột chuyển sang màu xám ở phần lưng trở xuống. Ðiều này cho phép nó ngụy trang, hoà mình với địa y và rêu khô trên đá và cây để trốn tránh các loài thiên địch. Một loài tre mới được phát hiện tại Lào - Laobambos calcareus - là loài tre mọng nước đầu tiên được ghi nhận. Thân của chúng có thể phồng lên và xẹp xuống trong mùa khô và mùa mưa, yếu tố rất quan trọng để có thể tồn tại trong các điều kiện khô hạn khác nhau. |
Lan Chi
Bình luận