Website quảng bá sự ủng hộ của Giáo hội đối với khoa học

Dù hiện đã có hơn 30 hõm chảo trên mặt trăng được đặt theo tên các tu sĩ dòng Tên, đến nay vẫn có một số người không biết rằng Vatican sở hữu một Ðài Thiên văn, do một Giêsu hữu đứng đầu.

Tại ngôi làng Castel Gandolfo có từ thời Trung Cổ, nằm cách Rome khoảng 25 km, thầy Guy Consolmagno, dòng Tên, Giám đốc Ðài Thiên văn Vatican, cho biết dù đài có nhiều đóng góp cho công cuộc khám phá vũ trụ của loài người, thế giới bên ngoài hầu như chẳng biết gì về nỗ lực đó.

Trước thực tế này và để khẳng định sự ủng hộ của Giáo hội Công giáo đối với khoa học, Ðài Thiên văn Vatican chính thức trình làng website mới (www.vaticanobservatory.org), với nội dung phong phú. Và thầy Giám đốc Consolomagno đã trả lời phỏng vấn trang tin Crux về dự định trong tương lai liên quan đến website này.

Tại sao thầy quyết định cho ra đời website của Ðài Thiên văn Vatican, bao gồm dịch vụ podcast (các tệp âm thanh kỹ thuật số có sẵn trên internet và người dùng có thể tải về để nghe ở các thiết bị như máy tính, điện thoại…), cửa hàng trực tuyến? Những người đăng ký có thể kỳ vọng gì về nội dung mà podcast mang lại?

Tôi luôn ấn tượng khi nhớ lại thời điểm Ðức Giáo Hoàng Lêô XIII sáng lập “phiên bản” hiện đại của Ðài Thiên văn Vatican năm 1891, để chứng tỏ với thế giới rằng Giáo hội ủng hộ khoa học. Chúng tôi đã làm khá tốt về khía cạnh nghiên cứu khoa học; nhưng cũng cần phải làm nhiều hơn thế để lan truyền thành tựu đạt được ra thế giới.

Chúng tôi từng có các website trong quá khứ, nhưng lượng truy cập rất ít. Thậm chí chúng tôi cũng mở blog với cập nhật đầy đủ hằng ngày, và số liệu có khá hơn: khoảng 400 lượt truy cập/ngày. Tuy nhiên, tôi biết vẫn còn nhiều người hơn thế quan tâm điều mà Ðài Thiên văn Vatican đang làm… và chúng tôi cần sự giúp đỡ để kết nối với họ.

Website mới bao gồm một cộng đồng kỹ thuật số gọi là Thiên văn học vũ trụ thiêng liêng, và chúng tôi khuyến khích mọi người đăng ký kèm theo khoản đóng góp khiêm tốn. Còn cửa hàng chủ yếu là phương tiện để gởi lời cảm ơn họ đã gia nhập: Nếu đăng ký, bạn sẽ nhận được thẻ quà tặng có thể đổi ở cửa hàng.

Podcast là một phương thức khác không những để thông báo cho mọi người về những gì mà chúng tôi đang thực hiện, mà còn chia sẻ về những đối tác đang làm việc với chúng tôi, và điều mà chúng tôi đang làm thú vị đến mức nào. Chúng tôi kết nối với nhiều thân hữu và đồng nghiệp trong giới thiên văn, chẳng hạn phi hành gia đã về hưu của Mỹ Nichole Stott, và trao đổi về những đề tài chúng tôi quan tâm, như thiết lập trạm cư ngụ của con người trên Mặt trăng!

Thầy nói rằng mình từng bị “mắc kẹt ở Tucson”. Vậy lúc đó thầy làm gì? Và việc thầy ở đó có liên quan gì đến dịch Covid-19 hay không?

Tôi thường đến TP Tucson (bang Arizona, Mỹ) khoảng 2 - 3 tháng vào mùa Xuân, vì chúng tôi có một kính viễn vọng ở đây. Năm ngoái, tôi có mặt ở Tucson vào thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát. Chuyến bay về Rome bị hủy, và thời điểm đó nước Ý hứng chịu dịch Covid-19 nghiêm trọng hơn Mỹ, nên tôi ở lại. Hóa ra đây là cơ hội tuyệt vời để xây dựng nền tảng cho website mới.

Như bạn có thể biết, tôi đang đảm nhận hai nhiệm vụ, Giám đốc Ðài Thiên văn và Chủ tịch Tổ chức Ðài Thiên văn Vatican. Ðài thiên văn thường thu hút sự chú ý của tôi hơn; nghiên cứu thiên văn học tất nhiên phải thú vị hơn là gây quỹ! Thế nhưng nếu không có sự đóng góp của những người thiện nguyện ở Mỹ và những nơi khác, chúng tôi không thể tiếp tục vận hành đài.

Tất nhiên, tôi cũng thích nói về thiên văn học, vì thế tôi biến nỗ lực của tổ chức trong việc tiếp cận thế giới bên ngoài thành cơ hội để “rỉ rả” về thiên văn học. Ðiều này giúp website mới trở thành điều tuyệt nhất cho cả hai thế giới. Tôi có thể nói về thiên văn học bao nhiêu tùy thích, và đồng thời thu hút mọi người truy cập. Nếu muốn, họ có thể ủng hộ chúng tôi thông qua hành động đóng góp cho đài thiên văn.

Thế nhưng, trên thực tế, việc tôi bị mắc kẹt tại Mỹ trong thời gian qua chẳng gây khốn khó gì cho bản thân tôi. Gần đây, tôi mới xuất bản một báo cáo khoa học với một đồng nghiệp cũ ở bang Florida và hai nhà khoa học dòng Tên khác về đặc tính của một dạng thiên thạch mà sứ mệnh “Osiris Rex” của Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) vừa thu thập từ tiểu hành tinh Bennu, thật sự là những thứ thú vị cho cả chục nhà khoa học đang quan tâm! Do chúng tôi ở 4 nơi khác nhau (bao gồm thầy Bob Macke của đài quan sát ở Rome), chuyện làm việc và phối hợp từ xa không phải là điều gì mới mẻ đối với chúng tôi; và tôi vô cùng biết ơn vì có thời gian làm việc.

À, và tôi cũng vừa hoàn thành một quyển sách ngắn về đức tin và thiên văn học, chuẩn bị được ra mắt tại Ý!

Thầy nghĩ gì về vai trò của Vatican, đặc biệt là đài thiên văn, trong cuộc chạy đua vào không gian, giữa một bên là chính phủ và bên còn lại tư nhân?

Trên thực tế, tôi đã viết một bài báo về một số khía cạnh đạo đức liên quan đến thám hiểm vũ trụ và các nguồn tài nguyên không gian; bài báo được phát hành trong ấn bản Civilta Cattolicacủa dòng Tên năm ngoái. Ðây thực là một vấn đề quan trọng, hơn xa một số người vẫn tưởng.

Tuy nhiên, đài thiên văn không đóng vai trò “quở trách hay phán xét” phần còn lại của cộng đồng thiên văn học. Cũng như mọi người, chúng tôi vô cùng hào hứng trước những khám phá mới về Hệ Mặt trời. Tôi đề cập đến thầy Bob Macke, chuyên gia về thiên thạch của Castel Gandolfo; thầy là thành viên của sứ mệnh Lucy do NASA khởi động. Ðây là tàu thăm dò lên đường thám hiểm 7 tiểu hành tinh khác nhau trong vòng 12 năm. Thầy Macke sẽ đo đạc một số mẫu từ tiểu hành tinh Bennu. Thế nhưng, cùng lúc đó, chúng tôi cũng hoàn toàn nhận thức một thực tế: thật sự rất dễ sa đà vào những đam mê của cá nhân và đánh mất tầm nhìn rộng lớn hơn.

Một vai trò quan trọng của Ðài Thiên văn Vatican là duy trì thế trung lập khi các cộng đồng khác cần đến nền tảng tiếp xúc và đối thoại. Hồi năm 2018, chúng tôi tổ chức một hội nghị quy tụ các nhà khoa học về tiểu hành tinh, các nhà công nghiệp vũ trụ, giới học giả và đại sứ các nước dưới sự bảo trợ của Văn phòng Liên Hiệp Quốc về các vấn đề không gian. Ðây là sự kiện trù bị cho cuộc hội thảo vào mùa hè nhằm hướng đến mục tiêu sử dụng không gian một cách hòa bình và dành cho tất cả mọi người, do Liên Hiệp Quốc tổ chức tại Vienna (Áo). Tôi đại diện Tòa Thánh tham gia sự kiện này.

BẠCH LINH