Học hỏi Phúc Âm Chúa nhật XXVII thường niên - năm C

Lc 17,5-10

Lm Antôn Nguyễn Cao Siêu, SJ, phụ trách

1. Theo bạn, tại sao các tông đồ lại xin Chúa “gia tăng lòng tin của họ” ? Đọc Lc 17,1-4.

- Chỉ trong Tin Mừng Luca mới có chuyện các tông đồ bất ngờ xin Thầy Giêsu gia tăng lòng tin cho họ. Chúng ta không rõ tại sao các ông lại xin như thế. Trước đó Thầy Giêsu đã nói về hình phạt kinh khủng dành cho bất cứ ai làm gương xấu (Lc 17,1-3a), và việc phải tha thứ bảy lần trong một ngày cho người biết hối cải (Lc 17,3b-4). Phải chăng vì thấy những đòi hỏi này quá khó, cần có một đức tin lớn lao, nên các tông đồ mới xin Thầy gia tăng đức tin cho họ (Lc 17,5).

2. Theo bạn, các tông đồ đã có đức tin chưa? Đức tin của họ có như hạt cải?

- Đức Giêsu có vẻ không đáp lại lời yêu cầu của các tông đồ xin làm cho đức tin của họ thêm lớn hơn. Nhưng Ngài lại nói đến đến sức mạnh của đức tin. Dù đức tin của họ chỉ nhỏ bằng cỡ một hạt cải, các tông đồ có thể ra lệnh cho một cây dâu bật rễ lên và mọc dưới biển (Lc 17,6). Hạt cải được coi là loại hạt nhỏ nhất (Mt 13,32), còn cây dâu là loại cây có bộ rễ ăn sâu và lan rộng, không hề dễ bật rễ chút nào. Ra lệnh cho cây dâu xuống trồng dưới biển cũng khó như bảo núi nhào xuống biển (x. Mt 21,21). Các tông đồ hẳn đã có đức tin rồi, nhưng chắc đức tin của họ chưa đủ mạnh, vì còn nhỏ hơn hạt cải, nên họ chưa làm được những việc phi thường.

3. Chúa Giêsu trong Luca có hay dùng lối nói “ai trong anh em” không? Các câu hỏi này thường chờ một câu trả lời như thế nào?

- Trong Tin Mừng Luca, khi đặt câu hỏi với người đối diện, Chúa Giêsu hay dùng lối nói: “Ai trong anh em…” (Lc 11,5.11; 12,25; 14,5.28; 15,4; 17,7). Các câu hỏi này luôn chờ một câu trả lời như nhau: “Không ai làm như thế cả”. Không ai nói với anh nô lệ đi làm ngoài đồng về: Anh mau ngồi vào bàn ăn đi (Lc 17,7). Không ai lại không để 99 con chiên ngoài đồng để đi tìm con chiên lạc (Lc 15,4). Không ai trong anh em cho con mình rắn thay vì cá (Lc 11,11)…

4. Bạn nghĩ ông chủ của người nô lệ này có độc ác không? Đọc sách Huấn Ca 33,25-30.

- Ở thời đại hôm nay, chúng ta không hiểu được thái độ của ông chủ đối với anh nô lệ (doulos) trong Lc 17,7-8 (thường được dịch là “người đầy tớ”, tuy lối dịch này không chính xác nhưng ít gây sốc cho người thời nay). Nô lệ là người được chủ mua về, khác với đầy tớ ở chỗ anh ta không được chủ trả lương khi làm việc cho chủ. Anh không có quyền đòi hỏi bất cứ điều gì, và phải phục tùng mọi mệnh lệnh của chủ. Anh nô lệ trong bài Tin Mừng này là người phải làm việc cho ông chủ cả ngoài đồng lẫn trong nhà. Trong bối cảnh xã hội ngày xưa, khi làm đồng trở về, dĩ nhiên anh nô lệ phải đi dọn cơm cho chủ, phải đứng hầu, và chỉ được ăn khi chủ đã ăn xong. Đó là bổn phận bình thường hằng ngày của anh. Cần đọc Huấn Ca 33,25-30, để thấy khoảng cách lớn giữa chủ và nô lệ. Ông chủ trong bài Tin Mừng này không hề là người độc ác hay cay nghiệt.

5. Thái độ của ông chủ ở Lc 17,7-8 có ngược với Lc 12,35-38 không?

- Trong Tin Mừng, khi ông chủ đi ăn cưới về khuya mà thấy anh nô lệ còn thức chờ mình, thì ông đã phục vụ anh tại bàn ăn như thể chính mình là nô lệ. Thái độ của ông chủ trong hai dụ ngôn Lc 12,35-38 và Lc 17,7-8 có vẻ ngược nhau, vì hai dụ ngôn cho hai bài học có nội dung khác nhau. Tuy nhiên, điểm tương đồng là không nô lệ nào có quyền đòi chủ phải hầu hạ mình (Lc 12,35-38), hay đòi chủ phải biết ơn mình (Lc 17,9), chỉ vì mình đã làm tròn bổn phận được giao.

6. Ông chủ có phải biết ơn hay ban cho anh nô lệ một đặc ân nào vì anh đã làm theo lệnh truyền không? Khi làm tròn bổn phận của một thụ tạo đối với Thiên Chúa, chúng ta có quyền đòi hỏi Thiên Chúa phải ban ơn mình muốn không?

- Ông chủ không cần biết ơn hay ban một đặc ân nào cho người nô lệ vì anh đã phục vụ ông, từ việc ngoài đồng đến việc trong nhà. Câu hỏi của Đức Giêsu ở Lc 17,9 đòi một câu trả lời “không”. Ông chủ không hề phải chịu ơn anh nô lệ, dù anh đã làm đúng lệnh truyền của ông. Khi làm tròn bổn phận của thụ tạo đối với Thiên Chúa, chúng ta cũng không có quyền đòi hỏi Ngài phải ban những gì chúng ta cần. Ơn cứu độ của mỗi người là “ơn” Chúa ban, chứ không phải là “công” mà chúng ta có quyền đòi Chúa phải trả.

7. Bạn nghĩ gì về lời Chúa Giêsu khuyên chúng ta ở đây? “Người nô lệ vô dụng” ở Mt 25,30 là ai? Còn trong Lc 17,10, “người nô lệ vô dụng” là người nào?

- Đức Giêsu đưa ra một lời khuyên cho các tông đồ, những người có thể có lòng tin mạnh mẽ và làm được những việc phi thường (x. Lc 17,6). Sau khi họ đã “làm tất cả những gì theo lệnh phải làm”, Ngài khuyên họ nên nhận mình là “nô lệ (= đầy tớ) vô dụng”, “chỉ làm điều phải làm thôi”. Lời khuyên này thường làm chúng ta ngạc nhiên, vì một người đã làm mọi việc được giao đâu phải là người “vô dụng” (achreios)! Còn trong Mt 25,30, anh nô lệ chôn giấu nén bạc của chủ mà không đầu tư sinh lợi mới thật là “nô lệ vô dụng”. Dù sao thái độ mà Đức Giêsu đòi các nhà lãnh đạo Giáo hội phải có là không nghĩ mình có quyền đòi phần thưởng hay đặc ân nào, chỉ vì mình đã làm tròn trách nhiệm.