Con đường dài gần nửa cây số nối Quốc lộ 13 với nhà thờ Fatima Bình Triệu từ lâu đã hình thành một phố chuyên doanh hàng tượng ảnh, đồ lễ Công giáo. Không chỉ bán lẻ, các cửa hàng còn là đầu mối phân bổ về các tỉnh thành khắp nước mặt hàng này. Nhà sách Ðức Mẹ La Vang là một trong số đó, nằm trong nhóm những cái tên hiện diện đầu tiên và lâu đời nơi đây. Nhà sách từng có đến ba thế hệ cùng vun đắp, nối tiếp...
1. Nằm ngay cổng chính của nhà thờ Fatima Bình Triệu, nhà sách - hay gọi chính xác hơn là cửa hàng chuyên doanh tượng ảnh Công giáo - mang tên Đức Mẹ La Vang từng ít nhiều gây tò mò cho khách thập phương. Lý do bởi ở trong khu vực dẫn vào trung tâm hành hương Đức Mẹ Fatima, người ta hay đặt tên cửa hàng của mình bằng những danh từ đọc lên dễ liên tưởng đến địa danh Fatima hoặc là những cái tên mang ngôn ngữ nhà đạo, từ ngữ Công giáo... Ngoài ra, còn một lẽ khác khiến khách nhớ lâu và dễ chú ý đến nhà sách vừa kể, là vì được tọa lạc ở vị trí đẹp, rộng lớn, kinh doanh đa dạng hàng thờ Công giáo…
Diện tích của toàn bộ của nhà sách - gồm cả phần nhà ở và khu nhà kho, xưởng tượng - lên đến gần 700 mét vuông. Phía trên cao, ở vị trí mặt tiền tầng 2, khách hành hương khi đến Fatima, trước lúc bước vô thánh đường, vẫn nhìn thấy bức tượng Đức Mẹ Chiến Thắng cao 2 mét, rất thân quen với những ai từng đến Thánh địa La Vang hơn nửa thế kỷ trước, hoặc có dịp nghiên cứu các thánh tượng Đức Mẹ La Vang qua nhiều thời kỳ. Bức tượng này cũng là khởi nguyên của câu chuyện khai sinh cái tên nhà sách và tồn tại cho đến hôm nay: nhà sách Đức Mẹ La Vang, sẽ đề cập ở phần sau.
2. Theo lời vợ chồng bà Nguyễn Thị Thanh và ông Phạm Công Viễn - chủ nhà sách - thì từ những năm 1980, nhà bà đã đến vùng đất này lập nghiệp. Nếu nói về nghề nghiệp thì trong gia đình, thế hệ thứ nhất thuộc về ba của bà Thanh, từ khi còn sinh sống ngoài miền Bắc đã kinh doanh cửa hàng ảnh tượng Công giáo. Sau khi vào Sài Gòn, ông vẫn tiếp tục phát triển, bỏ mối cho nhiều người bán hàng nhỏ lẻ ở các nhà thờ. Hơn 20 năm sau kể từ ngày di cư, khi nhận ra nhu cầu của khách hành hương Fatima, gia đình đã nhanh chóng mua đất ở ngay vị trí nhà sách Đức Mẹ La Vang hiện tại và lập một cửa hàng ảnh tượng. Thời đó nhà thờ Fatima còn nhỏ bé, nằm nép bên bờ sông Sài Gòn. Giáo xứ cũng mới được chính thức thành lập chưa lâu. Được vài năm, nhờ được truyền cảm hứng từ người cha, các con của ông - trong đó có bà Nguyễn Thị Thanh - cũng dần gắn bó, chọn nghề khá đặc thù liên quan ảnh tượng Công giáo làm cơ nghiệp.
Trong số con cái thì vợ chồng bà Nguyễn Thị Thanh và ông Phạm Công Viễn phát triển cửa hàng mạnh mẽ nhất. Đặc biệt, ông Viễn đã sáng tạo ra loại tranh đạo bằng kính màu có khảm xà cừ rất được ưa chuộng thời điểm đó. Các mẫu tranh xoay quanh chủ đề Công giáo như Chúa Giêsu, Đức Mẹ, Thánh Giuse… với màu sắc tươi tắn, trang phục được cẩn xà cừ óng ánh… liên tục ra đời, giúp gia đình có cuộc sống ổn định và mở rộng phạm vi mua bán. Ông Viễn là người vẽ chính và năm người con của ông bà Thanh - Viễn cũng phụ việc, làm quen với việc phủ sơn, khảm ốc… Họ chính là thế hệ thứ 3 của gia đình gắn bó với nghiệp tượng ảnh.
Tên xưởng - nhà sách - cửa hàng tranh ảnh tượng Đức Mẹ La Vang ở Fatima ngày càng được nhiều người biết đến, trở thành một thương hiệu uy tín cho đến ngày nay.
3.Trở lại câu chuyện vì sao nhà sách - cửa hàng của gia đình này mang tên Đức Mẹ La Vang giữa miền… Đức Mẹ Fatima.
Bà Thanh kể, từ thời còn rất trẻ, ba bà đã có lòng sùng kính cách đặc biệt với Đức Mẹ La Vang. Thậm chí năm 1965, sau nhiều lần viếng La Vang và dâng lời nguyện cầu, khi ông nhận được đơn hàng làm tượng theo mẫu Đức Mẹ Chiến Thắng đặt ở Linh đài La Vang, lập tức ông đặt làm 2 bức: một gởi ra thánh địa theo yêu cầu của khách và một bức gia đình lưu giữ, tôn kính đặt ở cửa hàng. Sau này, từ mẫu tượng ông ngoại đặt làm ngày xưa mà người con cả của ông bà Thanh là anh Phạm Công Thiên Vũ đã đúc lại khuôn và đổ thành chục pho tượng tương tự, tặng cho nhiều nơi. Anh Vũ cũng giữ lại một bức và đặt ở vị trí trên lầu cao của nhà sách như đã nói ở phần trên, trở thành điểm nhấn dễ nhận diện của nhà sách khi đến Fatima Bình Triệu.
Cũng xin nói thêm, anh này được đặt nhiều kỳ vọng nối nghiệp truyền thống gia tộc, cũng như tiếp tục có những sáng tạo mới trong nghề. Bởi vậy mà sau khi học nâng cao nghề tạc tượng, đúc tượng, cùng sự mày mò trên nền tảng có sẵn của cha mẹ, xưởng tượng gia đình anh đã được mở rộng. Khoảng năm 2004, khi Vũ chỉ mới 22 tuổi, với năng lượng tuổi trẻ, xưởng đã liên tục trình làng các mẫu mới, và triển vọng xuất khẩu tượng đi nước ngoài cũng được mở ra. Tất cả các thành viên trong gia đình cùng phụ giúp cho công việc đang ngày một trôi chảy, kể cả 4 người em còn ít tuổi của Vũ. Ai khéo tay thì được giao vẽ mắt, phủ màu sơn; vụng hơn một chút thì làm những chi tiết đơn giản. Cửa hàng của ngày cũ được khuếch trương, và ước mơ về một nhà sách Công giáo lớn, đa dạng cũng dần hoàn thiện. Uy tín, thương hiệu của nhà sách được gìn giữ cẩn thận, dù đã có lúc thăng, có lúc trầm. Nhưng rồi đến khoảng chục năm trước, vì lý do tuổi tác cùng sự rẽ hướng nghề nghiệp của các thành viên trong đại gia đình, xưởng tượng phải dừng hành trình sản xuất vốn đã tồn tại nhiều chục năm. Chỉ có nhà sách Đức Mẹ La Vang là vẫn duy trì mở cửa bán tranh ảnh tượng, do hai ông bà Thanh - Viễn, lúc này đã lớn tuổi, coi sóc. Hằng ngày, cả hai ông bà vẫn ráng sức sắp xếp, nhận đơn, đóng gói hàng, nhận bán dùm nhiều đầu sách Công giáo của các tu sĩ, linh mục… Ông bà chưa nguôi lửa yêu nghề, và vẫn còn nặng lòng với mảng nghệ thuật thánh, nhưng sức khỏe lại là trở ngại quá lớn, các con cũng không yên tâm nên sau những bàn bạc, gia đình đã quyết định sẽ dừng công việc kinh doanh trong tương lai gần. Dù không còn sức cầm nắm, quản trị, nhưng trong sâu thẳm, ông bà vẫn hằng mong muốn tìm được người chủ mới cũng có chí hướng như mình, để cái tên “Nhà sách Đức Mẹ La Vang” theo một cách nào đó vẫn hiện diện trong ký ức nhiều người Công giáo Sài Gòn, không bị mất đi trên bản đồ kinh doanh hàng thờ ở Việt Nam. Nói cách khác, ông bà đang đi tìm “thế hệ thứ tư” là người ngoài gia đình để gởi gắm di sản đã non nửa thế kỷ ba thế hệ tạo dựng.
MINH HẢI
Bình luận