Những chiếc áo khoác ngoài

Tin Mừng Luca đã tường thuật câu chuyện Chúa Giêsu khiển trách, đúng hơn là sửa bảo nhiều vị biệt phái về thói sống giả hình (Lc 11,37-41). Theo văn mạch câu chuyện, một người Pharisêu mời Chúa Giêsu đến nhà dùng bữa. Vừa vào nhà, Chúa Giêsu “liền vào bàn ăn”, nghĩa là Ngài không rửa tay trước. Đức Giêsu cố tình không giữ “luật sạch nhơ” rồi nhân cơ hội đó để “mở dạy kẻ mê muội” là nhiều biệt phái thời bấy giờ. Tuy nhiên, điều cần lưu ý là bối cảnh mà Chúa Giêsu có những lời “gay gắt” thoạt xem ra không mấy phù hợp. Người ta mời mình dùng bữa mà đang khi ăn lại không chút nể nang gì! Phải tôn trọng tấm lòng người mời mình dùng bữa chứ. Nếu có gì đi nữa thì cũng nên nhớ câu “trời đánh tránh bữa ăn”! Thế mà Chúa Giêsu vẫn cứ “thẳng thừng ruột ngựa” thì ắt hẳn vấn đề phải rất nghiêm trọng.

Tính nghiêm trọng của vấn đề là ở “những chiếc áo khoác đạo đức”. Tâm lý “xấu che - tốt khoe” là chuyện thường tình của kiếp người. Khi mỗi người vướng nhiều điều xấu và đã có nhiều hành vi sai trái, thì việc tìm cách che đậy là lẽ thường tình. Tuy nhiên khi cái điều xấu là kết quả của sự kết hợp giữa “tham lam” và “gian dối” thì thật đáng sợ, vì hai phạm trù này thường sánh đôi và bất trị. Tham lam càng vô độ thì dối gian càng tinh quái, đủ đầy “tính mỹ thuật và cả đạo đức”, dĩ nhiên chỉ là hình thức bên ngoài.

Không riêng gì với chủ nhà mà với cả số người cùng dự tiệc là nhóm biệt phái Chúa Giêsu đã thẳng thừng: “Này các ông, những người biệt phái, các ông lau rửa bên ngoài chén đĩa, nhưng nội tâm các ông đầy tham lam và gian ác” (Lc 11,39). Khi mặc chiếc áo khoác bên ngoài là dáng vẻ đạo mạo, người ta dễ lừa gạt tha nhân, để trục lợi cho bản thân. Mục đích trục lợi có thể là danh phận, chức vị này kia, và cũng có thể là vật chất tiền bạc, khởi đi từ việc lôi kéo lòng mộ mến của tha nhân dành cho mình. “Khốn cho các ngươi, hỡi các kinh sư và người Pharisêu giả hình! Các ngươi nuốt hết tài sản của các bà góa, lại còn làm bộ đọc kinh lâu giờ, cho nên các ngươi sẽ bị kết án nghiêm khắc hơn” (Mt 23,14). 

Chước cám dỗ giả hình có thể xuất hiện cách tinh vi khiến tha nhân khó nhận ra, mà lắm khi chính đương sự không dễ phát hiện, nếu thiếu sự phản tỉnh và “lương thiện” thực sự. Đây là chước cám dỗ muốn làm hài lòng mọi người. Họ là những người thường nhún nhường trước kẻ mạnh. Với những người thuộc quyền thì vuốt ve bằng những lời lẽ yêu thương, cảm thông, an ủi, và cả động viên thường bằng công thức: “hãy cố nhẫn nại, hy sinh chịu khó…”, nhưng chủ yếu chỉ bằng ngôn từ.

Trong sản xuất kinh doanh, để trục lợi, người ta thường qua mặt thiên hạ bằng mẫu mã bao bì, nhãn mác bên ngoài. Nhưng người tiêu dùng chỉ bị lừa một hai lần, vì sự giả dối sẽ bị phát hiện ngay. Trái lại, trong các tương quan giao tiếp hay quản trị, thì sự giả dối lại được khoác những chiếc áo đẹp và tinh xảo hơn khiến tha nhân dễ bị lầm. Vậy làm sao có thể phân biệt thật giả để phòng ngừa. Chúa Kitô cho chúng ta một tiêu chí để biện phân: “Anh em hãy coi chừng các ngôn sứ giả, họ đội lốt chiên mà đến với anh em; nhưng bên trong, họ là sói dữ tham mồi. Cứ xem họ sinh hoa quả nào, thì biết họ là ai. Ở bụi gai, làm gì có nho mà hái? Trên cây găng, làm gì có vả mà bẻ? Nên hễ cây tốt thì sinh quả tốt, cây xấu thì sinh quả xấu. Cây tốt không thể sinh quả xấu, cũng như cây xấu không thể sinh quả tốt” (Mt 7,15-17).

Bạn và tôi, chúng ta đang khoác những chiếc áo nào đây?

Lm Giuse Nguyễn Văn Nghĩa,

GP Ban Mê Thuột