Tình yêu mạnh hơn sự chết

LỄ CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM

Bài đọc 1: 2 Mcb 7,1.20-27-29; Bài đọc 2: Rm 8,31b-39; Tin Mừng: Lc 19,23-26.

Trong lịch sửCông giáo tại Việt Nam,suốt hai thế kỷ bị bách hại, sổ sách đã ghi tên hơn mộttrăm ngàn người đãchếtvì đạo, với58giám mục vàlinh mục ngoại quốc, 150linh mục Việt Nam, 340thầy giảng, 1chủng sinh, 270nữ tudòng Mến Thánh Giá và 99.182 giáo dân. Đã có 117 vị được phong hiển thánh ngày 19.6.1988.

*Tử vì đạo là chết vì không chịu bỏ đạo

Có người cho rằngtrong số những người đượctuyên thánh, có người là tay sai của đế quốc, lót đường cho Pháp đô hộ Việt Nam từ năm1884. Tuy nhiên, theo quan điểmGiáo hộiCông giáo thì họ là những tín hữu đã chết vì lý do tín ngưỡng,chứ khôngchết vì lý dochính trị; họ sẵn sàng chịu chết chứ không chịu bỏ đạo Công giáo; họ nhất quyếtkhông bước qua câythập giá. Bước quathập giá thìđược sống. Không bước quathìphải chịu tù đày, đòn vọt, mất tất cả và mất cả mạng sống. Có người bị khiêng qua thánh giá nhưng đã co chân lên, như thánh Antôn Nguyễn Đích. Có người bước qua, nhưng sau lại hối hận, như thánh AugustinôHuy, Nicôla Thể và Đaminh Đạt. Cũng có những vị được quan quân khuyến dụ hãy giả vờ bước qua thập giá để cho quan có cớ mà tha, còn sau đó về nhà thì muốn sao tùy ý, nhưng cácvị nàyvẫn không chấp nhận một thỏa hiệp như thế. Các ngài chịu chết là vì không bước qua thập giá, không bỏ đạo, không chối Chúa, nghĩa là vì lý do tôn giáo.Chỉ những người chết như thế mới được gọi là tử vì đạo, dù bối cảnh dẫn đến án tử thế nào đi nữa.

*Bối cảnh tửvìđạo của Đức Giêsu

Có thể nói, chính Đức Giêsu là vị tửvìđạo đầu tiên. Trong bối cảnh chính trị, tôn giáo tại Do Thái thời đó, Đức Giêsu bị vu oan và bị kết án 2 tội: tội tôn giáo (phạm thượng, vì dámthay đổiLề Luật Môsê), tội chính trị (âm mưu lật đổ chính quyền Hêrôđêvàđế quốc Rôma), mặc dù Đức Giêsu khẳng định Người đến để kiện toàn Lề Luật Môsê, và thiết lập Nước Trời là nước không thuộc thế gian này. Tuy bối cảnh dẫn đến cái chết của Đức Giêsu như thế, nhưng chính cái chết của Đức Giêsu mang ý nghĩa cứu chuộc, nghĩa là Người đãtự nguyện dùng cáichếttrong bối cảnh đó để biểu lộniềm tín thác vào Thiên Chúa và tình yêu tha thứđối với loài người tội lỗi,nhằmcứu sống loài người nhờ sự Phục Sinh của Người.

*Bối cảnh tử vì đạo tại Việt Nam

Bối cảnh tử vì đạo tại Việt Nam vào thế kỷ 18-19 cũng tương tự như thế. Thực ra,thời kỳ mới khai nguyên Giáo hội tại Việt Nam, một số nhà truyền giáo đã chiếm được cảm tình của dân chúng và nhiều nhà cầm quyền.Lịch sử còn ghi:năm 1591, giáo sĩ Ordeonez de Cevallos dạy giáo lý và làm phép Thánh Tẩy cho công chúa Mai Hoa (phiên âm từ Maria) là chị của hoàng tử Lê Thái Tông;năm 1624, tại Thuận Hóa, giáo sĩ De Pina dạy giáo lý cho bà Minh Ðức Vương Thái Phi (1568-1648), vợ của chúa Nguyễn Hoàng, và cha Ðắc Lộ làm phép Thánh Tẩy cho bà với thánh hiệu Maria Madalena; năm 1627, cha Ðắc Lộ, khi tới Kẻ Chợ (Hà Nội), đã được tiếp kiến chúa Trịnh Tráng, xưng hiệu là Thanh Ðô Vương. Trong quãng thời gian ở tại đây, em gái chúa Trịnh Tráng đã theo đạo Công giáo mang tên thánh là Catarina, còn chính chúa Trịnh Tráng cho phép lập nhà thờ bên cạnh đền vua; từ năm 1725-1765, bên cạnh Võ Vương (Nguyễn Phúc Khoát) vẫn có một linh mục dòng Tên làm bác sĩ và dạy toán học.

Nhưng chính những thành quả kể trên cũng là cơ hội gây nên ghen tương, hiểu lầm, vì giáo dân càng ngày càng đông đúc, và vì nhận xét đa nghi của một số vua chúa, quan lại, sợ mất ảnh hưởng. Ngoài ra, các vua chúa, quan lại, hầu hết theo Nho giáo, cho rằng giáo lý của đạo Công giáo gây xáo trộn trật tự xã hội, thí dụ hôn nhân một vợ một chồng, không đa thê, tỳ thiếp… Bối cảnh chính trị tại Việt Nam vào thời kỳ thuộc địa cũng là cớ để cấm đạo. Nhưng khi chết là chết vì tín ngưỡng, vì cương quyết không bỏ đạo, chết để chứng minh lòng trung kiên với Thiên Chúa.

*Tử vì đạo là suy tôn Thánh Giá

Đứng trước thập giá là đứng trước một lựa chọn. Các vị tử đạo chọn theo Đức Kitô,chẳng những không bước qua thập giá mà còn sẵn sàngtừ bỏ mình vác thập giá (x. Lc 9,23). Các vị tử đạo là những người xác tín lời thánh Phaolô trong Bài đọc II (x. Rm 8,31b-39): “Ai có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Đức Kitô? Phải chăng là gian truân, khốn khổ, đói rách, hiểm nguy, bắt bớ, gươm giáo?... Trong mọi thử thách ấy, chúng ta toàn thắng nhờ Đấng đã yêu mến chúng ta...”. Trong số các vị tử đạo, có cả những phụ nữ, trong đó có bà Inê Lê Thị Thành đã được phong thánh. Bà đã bịđ?a?ra t?a t?i Nam ??nh, b? ??nh ??p nhi?u l?n n?i c?ng ???ng, nh?ng b? v?n m?t m?c trung ki?n tuy?n x?ng ??c tin.?L?nh v?a ??nh v?a l?i b? gi?m l?n th?nh gi?. B? n?m s?p xu?ng ?m l?y th?nh gi?. B? c?u nguy?n:?ưara tòa tại Nam Định, bị đánh đập nhiều lần nơi công đường, nhưng bà vẫn một mực trung kiên tuyên xưng đức tin.Lính vừa đánh vừa lôi bà giẫm lên thánh giá. Bà nằm sụp xuống ôm lấy thánh giá. Bà cầu nguyện:“Chúa ơi, xin thương con, con không bao giờ bỏ Chúa đâu. Họ cậy con là đàn bà yếu đuối mà ép lôi con dẫm lên thánh giá. Con không bỏ Chúa đâu, con không bỏ Chúa đâu. Xin thương giúp con”. Cô Nụ, con gái bà Đê đến xin thăm nuôi mẹ. Vừa thấy mẹáo quần đẫm máu, cô Nụ òa lên khóc, nhưng bà vui vẻ an ủi con:“Con ơi, con đừng khóc. Con hãy vui mừng với mẹ, vì mẹ đang mặc áo hoa hồng đây. Áo này là áo đau khổ vì Chúa... Mẹ sắp được chết cho Chúa đây, còn gì phúc hơn... Các con hãy cố gắng giữ đạo cho sốt sắng, rồi một mai mẹ con ta sẽ lại đoàn tụ trên thiên đàng”. Bà đã chết rũ tù. Trong cơn hấp hối, bà cầu nguyện:“Lạy Chúa... xưa Chúa đã chết cho con... thì nay con xin hết lòng vâng theoýChúa. .. Xin Chúa tha thứ cho họ... cũng như tha hết mọi tội của con”. Rồi bà gục đầu tắt thở trong tay cô Nụvào ngày 12.7.1841, sau ba tháng bị giam cầm, thọ 60 tuổi. Người phụ nữ này xem ra can đảm không kém bà mẹ đã khích lệ các con chịu chết vì đạo trong sách Maccabê (x. Bài đọc I: 2 Mcb 7, 1.20-23.27b-29). Các vị tử đạo đúng là những người gởi bạc vào ngân hàng để khi chủ đến “rút ra được cả vốn lẫn lời” như Lời Chúa trong bài Tin Mừng theo thánh Luca (x. Lc 19, 23-26).

Nếu thập giá là biểu tượng của đau khổ thì Đấng chịu đóng đinh đã chiến thắng đau khổ bằng tình yêu trên thập giá. Tình yêu làm cho thập giá trở thành Thánh Giá.Thánh Giá cũng là biểu tượng cho tình yêu mạnh hơn sự chết và cho sựthiện sẽ giành chiến thắng cuối cùng trên sựác. Những tín hữu không được phúc tử vì đạo, nhưng can đảm chết đi con người tội lỗi thì cũng “rút ra được cả vốn lẫn lời”.

Giám mục Antôn VŨ HUY CHƯƠNG - GP. Ðà Lạt