Con trai yêu thương của ba,
Hôm nay là một ngày bình thường. Trong một ngày hết sức bình thường, hãy để người cha “trên trời dưới đất” kể cho con hai câu chuyện, một ở trên trời, một ở dưới đất.
Sau đây là chuyện “trên trời”.
Ngày 12 tháng 7 vừa rồi, thiên hạ sững sờ trước những hình ảnh NASA chụp được vũ trụ từ kính viễn vọng không gian James Webb. Hiểu biết của con người về vũ trụ vì thế đã có một bước tiến thật xa.
 |
Một trong những bức ảnh do James Webb cung cấp được gọi là Carina Nebula, cách Trái Đất khoảng 7.600 năm ánh sáng. Trong bức ảnh này, một trong những tinh vân lớn nhất trên bầu trời được hiện hìnhthật rõ ràng;một không gian của những ngôi sao lớn hơn mặt trời của chúng ta gấp nhiều lần. Có nhà thiên văn đã cho rằng, hóa ra bấy lâu chúng ta nhìn ra vũ trụ như là nhìn vào một căn phòng tối thông qua một lỗ kim nhỏ (ý ông nói về sự giới hạn của kính thiên văn thế hệ cũ Hubble), còn bây giờ, với James Webb, chúng ta có thể nhìn sâu vào miền thời gian và không gian khoáng đạt của bầu trời, có thể ngắm nghía một khung trời hỗn độn như khoảng 330 triệu năm kể từ sau vụ nổ Big Bang.Vậy là căn phòng tối đó đã được trổ một cái lỗ lớn hơn, cỡ bàn tay hay một cửa thông gió.
Nhưng biết đâu, trong đêm tối mênh mông của vũ trụ này, nhân loại rồi đây sẽ còn trổ những cái cửa lớn hơn chỉ để được nhìn vào trong bất tận, nơi triệu triệu tinh cầu lớn nhỏ được sinh ra và chết đi, sáng lòa và vụt tắt như được theo bước du hành của chàng Hoàng tử bé trong truyện Saint-Exupéry.
Con biết không, để có những hình ảnh tạo nên bước ngoặt làm cho cả thế giới đi từ hồi hộp đến kinh ngạc đó, các nhà khoa học phải nghiên cứu và chờ đợi thật lâu. Kính James Webb gồm 18 mảnh gương ghép hình lục giác và các trung tâm xử lý hồng ngoại được phóng vào vũ trụ từ 10 năm trước. Nó bay trong quỹ đạo mặt trời, cách trái đất đến 1,5 triệu cây số. Giới khoa học không gian đã đặt nhiều kỳ vọng vào 18 tấm kính đó. Hãy tưởng tượng: họ đã ném 10 tỷ USD vào không gian trong hàng chục năm chỉ để nhận về những bức ảnh các vì sao xa xôi trong đêm tối mịt mùng của vũ trụ.
Con người thật mơ mộng và hiếu kỳ, phải không?
Nhân loại khác chi đứa trẻ không ngừng dõi mắt lên bầu trời tìm điều kỳ lạ để đẩy xa biên độ hiểu biết của mình.
Vào cái ngày những bức ảnh được công bố, một thế giới bấy lâu chộn rộn bởi chiến tranh, dịch bệnh, đói nghèo, chiếm đoạt, bạo lực, thực dụng... hẳn có chút dừng lại bỡ ngỡ (ít ra là riêng người cha ưa mơ mộng của con đã nghĩ như vậy đó!), như những đứa trẻ chỉ thấy hồ ao nay được đặt trước biển cả, ấn tượng trước khung cảnh biển cả lần đầu trải nghiệm sẽ mãi mãi là ký ức khó quên.
Bây giờ thì nhân loại sẽ chuyển cho nhau xem những bức ảnh chụp về từ vũ trụ, để thấy bầu trời mấy trăm triệu năm trước có gì. Một phép xuyên không kỳ thú. Và sau sự kỳ thú, người ta sẽ quay lại hỏi nhau rằng mình ở đâu trong bao la này? Mình đến từ đâu và sẽ đi về đâu trong mênh môngvô lượng này?
Toàn những câu hỏi khó.
Các triết gia trong trong lịch sử đã chau mày trước câu hỏi đó, biết bao triết thuyết ra đời để cố gắng lý giải sự có mặt của con người, ý nghĩa cuộc sống của con người, rồi triết thuyết hay ho nào cũng không những không giải quyết rốt ráo các câu hỏi hệ trọng mà còn đặt con người vào những hố đen của sự băn khoăn mới, những hoài nghi và cả nỗi bất an mới.
Vậy ta đến từ đâu? Đời sống này có ý nghĩa gì? Ta sẽ đi về đâu? - Vẫn là những câu hỏi còn canh cánh trong đầu óc loài người tinh khôn (homo-sapiens). Mỗi khi một cánh cửa mới vũ trụ được mở ra, một phát minh vật lý không gian mới được công bố, một công nghệ sinh học can thiệp vào đời sống căn bản, con người lại được dịp quay về tự hỏi những câu hỏi đó. Rồi hỏi chỉ để mà loay hoay trong những giả thiết không cùng.
Con yêu thương của ba,
Từ ngày nhỏ như con, ba được may mắn sống ở miền thôn quê. Không tivi, không điện thoại, thậm chí không cả đèn thắp sáng... Ánh sáng chan hòa - món quà của những đêm tối trời ở thôn quê - đến từ những vì tinh tú, những đêm trăng vằng vặc. Sau giờ kinh nguyện gia đình, lũ trẻ được vui đùa dưới trăng, trước khoảng sân rộng còn thơm hương lúa mùa gặt, còn nghe mùi bùn non, bên tiếng côn trùng râm ran trong khu vườn của ngôi nhà tranh vách đất nghèo nhưng đầm ấm. Chúng nằm trên những tấm bạt, mắt dõi nhìn lên trời và đếm sao, ngắm trăng ẩn hiện sau những lớp mây mờ ảo; chúng được người lớn dạy cách quan sát quầng sáng để đoán biết thời tiết hôm sau; được mở rộng hình dung các hình dạng của những cung sao hình con dê, con bọ cạp, con ngựa...
Chúng được người lớn giải thích rằng, ở trên đó, Chúa đang sắp xếp vạn vật trong một vũ trụ lành lặn hiền hòa. Cái hiền hòa trời cao được cảm nhận trực tiếp từ cảnh vực của một đời sống nhẹ nhàng, thanh đạm, không bon chen chẳng chộn rộn vật chất. Ai cũng như ai trong một cuộc đời không có tham vọng vượt trội; không bị chi phối bởi thành công, địa vị; không bị vật chất biến mình thành những kẻ nô dịch. Vũ trụ trong hiểu biết của con trẻ là những đêm thanh bình trong sự che chở và sắp xếp của một đấng tối cao. Người lớn truyền vào tâm hồn trẻ con đức tin an lành đó một cách tự nhiên, đến nỗi một ngày, có đứa trẻ thay vì thấy các cung sao hình những con vật, thì lại thấy trong đêm nụ cười của Chúa, ánh mắt của mẹ, cánh trắng của những thiên thần, triều thiên của Đức Mẹ...
Nhìn vào trời đêm, chiêm ngưỡng tinh tú để thấy Chúa, thấy cõi huyền siêu chuyển động - những chuyện ngày hôm qua có thể là một kinh nghiệm cho “đứa trẻ-người lớn” hay xa hơn “đứa trẻ-nhân loại” trong những bước tiến của hiểu biết bầu trời và các vì sao hay không? Có thể có và có thể hoàn toàn không. Cũng như những phát minh sáng tạo có thể giúp con người nhận ra sự kỳ diệu của bàn tay Chúa tác động nhưng cũng có thể đẩy con người vào trung tâm của mọi thứ, quyết định mọi thứ và không cần tới Chúa nữa.
Bây giờ là một chuyện khác, ở “dưới đất”...
Theo con, một đứa trẻ sẽ làm quen với hiểu biết về cái chết như thế nào? Cái chết thường đến bằng kinh nghiệm thực tế khi ta mất người thân trong gia đình, thậm chí bạn bè, những người sống quanh ta. Cái chết rút họ khỏi cuộc sống rộn ràng, khỏi thế giới đầy ắp xúc cảmvà cũng nhiều nghiệt ngã này trong chốc lát. Họ bỏ lại những việc dở dang, những yêu thương và thù hận, bỏ lại những dự tính hay kế hoạch và đi vào thăm thẳm phôi pha. Di ảnh của họ ở đó, nấm mồ của họ ở đó, nghi lễ dành cho họ ở đó nhắc ta về dấu vết họ đi qua đời sống, nhắc ta rằng họ cần được nguyện cầu để tiếp tục một cõi sống vĩnh hằng tốt đẹp.
Nhưng con yêu, chúng ta đã nhiều lần phải đứng ở nghĩa trang và thả những nắm cát, những viên cuội xuống lòng huyệt mở để tiễn người thân ta đi vào lòng đất, con thấy gì? Ba cũng từng là đứa trẻ như con, sẽ làm quen với điều đó, như một trải nghiệm về hư vô tự nhiên nhất. Rồi trải nghiệm hư vô đó theo mình lớn lên, cho đến một ngày, cái câu hỏi: Cuộc sống có nghĩa gì? Sau cái chết, là gì? Bật ra trong đầu, khiến ta phải suy tư.
Bức màn mênh mông mở ra. Ta đứng trước những hạt cát bay vào lòng huyệt tối chi nhìn vào vũ trụ mênh mông, nơi sự hữu hạn của ta được trình bày cặn kẽ nhất. Ta đối diện với sự nhỏ bé, mong manh và sinh phần chóng qua của mình trước cõi mênh mông vô tận của không gian, thời gian?
Con yêu, khi đó ta sẽ đón nhận bóng đêm như là sự vô nghĩa tận cùng, hay ta nghe từ trong bóng đêm một tiếng gọi để mở một cánh cửa khác, nơi những vì tinh tú và cõi sống kỳ diệu đang đón chờ?
Có đức tin, thì câu chuyện “trên trời” và “dưới đất” hóa ra lại là một trong bản giao hưởng tuyệt vời của sự sống, phải không con yêu của ba?
Ký tên:
Người Cha Trên Trời Dưới Đất của con.
Tùy bút của NGUYỄN VĨNH NGUYÊN
[Trích từ bản thảoNgang qua Vườn Cây Dầu]
Bình luận