Giai đoạn hiệp hành hội ý, dấu hiệu thành công của Thượng Hội đồng, tùy theo sự hợp tác với Chúa Thánh Thần và phần lớn do công sức, sự khôn ngoan của ban điều phối Hiệp hành. Hai bài trước, chúng ta đã chia sẻ hội ý về con người, về bản chất Giáo hội. Và hôm nay, chúng ta đề cập tới ít điều mục vụ về vai trò Hội Thánh tương quan với “môi trường thế giới”.
Nhận thức
Môi trường là thế giới do Thiên Chúa sáng tạo, theo ý định của Người. Người đã yêu thương, tạo dựng và bảo trì (GH 41). Được Đức Kitô giải thoát để tiến tới sự viên mãn (MV 2). Chính Người đã giáng sinh trong môi trường. Môi trường thiên nhiên: giữa cảnh đêm khuya, giá lạnh, thanh bình; môi trường tâm linh: có hòa quyện ca đoàn các Thiên Thần ca hát; môi trường vạn vật: có bò lừa súc vật, sưởi ấm chung quanh; mục đồng, ba vua. Và rồi, chính Người đã vào sa mạc, ăn chay cầu nguyện trong đêm thanh tịnh; cầu nguyện trong vườn cây dầu; chết trên núi đồi; được táng xác, sống lại từ hang đá. Rồi, con người nhận lãnh sứ mệnh chinh phục và cai quản trái đất trong công bình và thánh thiện (MV 34). Công đồng Vatican II đề cập tới thế giới, môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Theo nhân sinh quan Á Đông: “Thiên địa nhân” là một thể thống nhất. Nên cả ba đều hỗ tương. Như trong “Khúc ca mặt trời” của thánh Phanxicô, bổn mạng môi trường, ngài nhìn nhận: “Anh mặt Trời, chị mặt Trăng, và các Tinh tú; chị Gió, mẹ Đất, chị Chết, chị Nước, hãy tạ ơn và phục vụ trong khiêm tốn”. Tập trung vào môi trường, khi khám phá ra trật tự lạ lùng, sẽ đem lại đức tin cho con người. Như sách Giáo lý Công giáo mời gọi: “Hãy nhìn xem trời đất muôn vật trật tự lạ lùng. Hầu nhận biết Thiên Chúa, Đấng Tạo Hóa”. Đức tin trở lại với thời đại vô cảm và vô tín.Đức Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI, trong diễn văn bế mạc Công đồng Vatican II đã nhắn nhủ phải biết môi trường nếu muốn biết con người, và phải biết con người nếu muốn biết Thiên Chúa. Theo quy luật trật tự cân bằng, biết một sẽ biết những cái còn lại.
 |
Định hướng
Thánh Thần, Đấng thánh hóa nhân loại, hoa trái của Ngườilà sự: “cân bằng”.
1. Sự thánh thiện hôm nay là xây dựng mối tương quan thân tình mật thiết với Thiên Chúa. Tương quan thân tình mật thiết với con người. Tương quan thân tình mật thiết với môi trường.
2. Sự hài hòa cân bằng. Triết lý “Âm Dương” nảy sinh môn “Phong thủy”. Phong là gió, thủy là nước. Phong là phần âm, không trông thấy, nhưng cảm được; thủy là nước, phần dương, trông thấy. Hai biểu tượng diễn tả sự “hài hòa” giữa “Thiên, địa, nhân”, thiên nhiên, môi trường và con người.
Áp dụng
Nguyên tắc chung. Hài hòa cân bằng theo triết lý “Âm - Dương” là sự cân bằng giữa: “Trời, Đất, Con người”. Việt Nam có môi trường tự nhiên, bao gồm: Núi, cao nguyên, rừng, biển, sông, đồng bằng. Quan niệm: “Sau lưng dựa núi, trước mặt chứa đựng biển cả. Bên tả được diễn tả là Thanh long - Rồng xanh: Tức Trường Sa - Hoàng Sa; bên hữu được diễn tà là Bạch Hổ - Hùm trắng: tức biển Đông. Môi trường xã hội: Ảnh hưởng hài hòa cân bằng hai nền văn hóa Ấn - Trung. Ấn Độ thì Âm tính; Trung Hoa thì dương tính. Lịch sử dân tộc và xã hội Việt Nam luôn đi giữa thế cân bằng: Âm - Dương. Về môi trường sáng tạo, ví dụ, khu du lịch hiện nay đang được thiết kế theo văn hóa Việt Nam, đã giã từ những tòa nhà khách sạn cao tầng và nhiều phòng, bằng những khách sạn kiểu nhiều căn hộ, kết hợp với môi trường thiên nhiên hoặc thiết kế xen kẽ môi trường sinh thái: Hòn non bộ, vườn cảnh, khu vui chơi, nâng cao thể lực. Khu đại học, thiết kế gắn liền với thiên nhiên, như có núi, có rừng, sông, biển, đồng bằng. Phân khoa nào có liên quan, sẽ xây dựng tại nơi thuận tiện để thực hành. Việt Nam bắt đầu có những thiết kế, trong mọi lãnh vực, kết hợp với sinh thái, và mang tính tổng hợp quốc tế, mái nhà chung, phát huy tình liên đới trách nhiệm, tình huynh đệ và tình bằng hữu xã hội, ít nhất mang tầm Đông Nam Á, khối ASEAN có thể gặp nhau tại Việt Nam.
Những thực hành cụ thể.
Chọn đất cất nhà.Làm nhà hướng Đông: Mặt trời, chỉ Dương; hay Đông Nam, gió, chỉ Âm. Cách diễn tả cao hơn: Sau lưng dựa núi là dương; trước mặt ôm sông là âm; bên tả là rồng xanh, như rừng, cánh đồng chỉ âm; bên phải là hổ trắng, như nhà máy nguyên tử, là dương. Hòn non bộ cũng thể hiện hệ sinh thái, theo hướng Âm Dương này: “Nước là âm chảy quyện theo núi, là dương, sinh hóa vạn vật. Ví dụ, tìm đất xây dựng một khu đại học, nhất là tại Việt Nam. Bao gồm các yếu tố: Sau lưng dựa núi, là dương; rừng, sông, đồng bằng, biển là âm; phi trường, cao tốc, là dương; công nghiệp, xí nghiệp, thương mại là âm. Tổng thể hài hòa sinh thái, đem lại an vui cho con người: “An cư lạc nghiệp; hòa khí sinh tài”.
Trang trí nội thất.Có bàn thờ tôn thờ Thiên Chúa, chỉ Dương; bàn thờ tôn kính tổ tiên: chỉ Âm; gian nghỉ và tiếp khách, quay về hướng Đông, chỉ Dương; gian bếp, khu vệ sinh quay về hướng Tây, chỉ Âm. Cứ xếp theo hệ Âm Dương là thuận hành nhất, hài hòa âm dương, đôi khi thiên về âm hay thiên về dương, tùy hoàn cảnh, du di và có cách hóa giải để đánh bật khỏi ám ảnh tâm trí, gây ám thị không thuận lợi cho con người hay tưởng tượng hoặc mắc ảo tưởng tâm sinh lý.
Ứng xử khôn ngoan.Mỗi tháng, có một tới hai ngày trọng tâm theo lịch Âm, lịch mặt trăng, ngày con nước, hoặc trước hay sau ngày trọng tâm, trời đất, biến động, như âm u, mưa gió, biển động… có liên quan tới con người, nhất là giới trẻ và phụ nữ, nhà tu hành độc thân. Ví dụ, tháng Năm Âm lịch năm 2022, có hai ngày trung tâm, ngày 7 và 21 Âm lịch. Trước ngày 7 một ngày, tức ngày 6 và sau ngày 7 một ngày tức là ngày 8. Đến ngày 21, trước đó một ngày, tức ngày 20 hoặc sau ngày 21 một ngày, tức ngày 22. Trong ba ngày đó thế nào cũng có biến động thiên nhiên và ảnh hường tới vạn vật, con người. Nếu biết được sẽ cảm thông và chịu đựng, không ngạc nhiên và phản ứng bất thường, trong gia đình, khi ra đường, đến các cơ quan, đến thánh đường, gặp các nhân viên, lãnh đạo.
Kết luận
Trong Kinh Thánh, cáiđẹp và sự thiệnkhông thể tách rời. Sự thánh thiện hôm nay, không chỉ ở tâm linh, tinh thần mà còn lệ thuộc vào cả môi trường. Ví dụ, trật tự bản thân, gia đình, giáo xứ, tu viện, đại chủng viện, thánh đường, đường sá, đều thể hiện dấu ấn của sự thánh thiện. Mối liên kết năng động giữa “Tạo hóa, con người và các thụ tạo khác” làmột liên minhkhông thể tách rời. Nếu gãy vỡ, sẽ gây nên những thiệt hại, hủy diệt to lớn. Khi hiệp hành, bước theo Chúa Kitô, hiệp thông, tham gia, sứ vụ, cuộc đời của chúng ta được biến đổi. Và đến lượt mình, khi chúng ta được biến đổi, nên men, muối, ánh sáng sẽ biến đổi môi trường. Một nền văn hóa mới về thiên nhiên để bảo vệ đa dạng sinh học: Đó là văn hóa tích hợp “Trong trí tuệcon ngư?i c??thi?n nhi?n,?l?n v?n v?t???t?n??c??(Thi?n ??a Nh?n).? D? khoa m?i tr??ng h?c, kh?ng ??nh: ?M?i tr??ng n?o, con ng??i ?y?. V? d?, ?? b?u th? tr?n ? ?ng th? d?i?. Tuy nhi?n, bao gi? c?ng c? lu?t tr?: ?G?n b?n m? ch?ng h?i tanh m?i b?n?. Qu? th?c, ch?ng ta kh?ng th? l? ch?nh m?nh, kh?ng th? t?n t?i l?nh m?nh, n?u kh?ng?hi?n di?n?ời cảthiên nhiên,lẫn vạn vậtđấtnước”(Thiên Địa Nhân). Dù khoa môi trường học, khẳng định: “Môi trường nào, con người ấy”. Ví dụ, “ở bầu thì tròn ở ống thì dài”. Tuy nhiên, bao giờ cũng có luật trừ: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Quả thực, chúng ta không thể là chính mình, không thể tồn tại lành mạnh, nếu khônghiện diệnsống động và chủ động, trong môi trường tự nhiên và khôngtích cực cùng nhauthể hiện“xanh, sạch, đẹp, sáng”, trong môi trường sáng tạo và môi trường xã hội của chúng ta.
Lm. Gioan Kim Khẩu Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)
Bình luận