Trách nhiệm với thiên nhiên

Ngày 4.10.2023, Ðức Thánh Cha Phanxicô đã gởi đến Giáo hội hoàn vũ Tông huấn Laudate Deum gồm 6 chương, 73 đoạn, hoàn thành những điều Ðức Thánh Cha đã nói trong thông điệp “Laudato si’” được ban hành vào năm 2015. Tông huấn Laudate Deum như một lời kêu gọi mạnh mẽ và khẩn thiết hãy bảo vệ môi trường, có trách nhiệm với ngôi nhà chung.

XUNG ĐỘT GIỮA LỢI ÍCH KINH TẾ VÀ MÔI TRƯỜNG

Cha Antôn M. Claret Nguyễn Ngọc Lâm (dòng Mẹ Chúa Cứu Chuộc): Nhiều người xem thường những hành động gìn giữ môi trường dù nho nhỏ của người khác, vì nghĩ nó không ích lợi nhiều. Nhưng thực sự có nhỏ sẽ có lớn. Càng có nhiều người quan tâm, chung tay sẽ thêm hiệu quả. Đọc qua các điểm chính yếu Tông huấn nêu ra, tôi suy nghĩ nhiều đến xung đột giữa vấn đề môi trường và lợi ích kinh tế. Thật khó lòng thay đổi ngay trong sớm chiều, khi mà những lợi ích kinh tế chi phối đến đời sống quá lớn, và không ít người quá chú trọng đến hưởng thụ mà không nghĩ đến những gì sẽ để lại cho thế hệ mai sau. Đức Thánh Cha trong Tông huấn mới đề cập nhiều đến năng lượng tái tạo sẽ tốt hơn cho môi trường, đây là điểm gây sự hứng thú. Thế giới cũng đã có những phong trào nhằm hướng tới nhiên liệu xanh. Thực tế có thể thực hiện ít nhiều, dẫu vậy còn khá khó khăn vì để thay thế hay chuyển đổi cần có kinh phí đầu tư. Năng lượng từ gió, mặt trời... còn xa tầm với của người nghèo. Đức Thánh Cha đã gợi mở các nước giàu phải chia sẻ, giúp đỡ những nơi nghèo phát triển năng lượng tái tạo, chứ đừng đổ lỗi cho người nghèo, nước nghèo là tác nhân làm tổn hại môi trường. Ngài chỉ rất rõ và rất xác đáng sự vô trách nhiệm đến từ đâu.

SỰ LẠM QUYỀN CỦA CON NGƯỜI

Nữ tu Maria Đoàn Thị Vân Uyên (Dòng MTG Phan Thiết): Tôi đọc tới lui bảng tóm tắt Tông huấn mới này nhiều lần và dừng lại ở đoạn : “Tất cả chúng ta cần phải suy nghĩ lại về sức mạnh con người, ý nghĩa và giới hạn của nó. Quả thực, chỉ trong vài thập kỷ, sức mạnh của chúng ta đã phát triển đến chóng mặt. Chúng ta đã có được những tiến bộ công nghệ ấn tượng và đáng kinh ngạc, nhưng đồng thời, chúng ta không thấy, chúng ta đã trở nên cực kỳ nguy hiểm, có khả năng gây nguy hiểm cho mạng sống của nhiều sinh vật cũng như sự sống còn của chính bản thân”. Khi tạo dựng, Thiên Chúa ban lý trí và tự do, Ngài cũng trao quyền cho con người coi sóc vạn vật. Thế nhưng đứng trước những gì đã và đang diễn ra như hiện nay, tôi cho rằng loài người đã quá lạm quyền Thiên Chúa. Không thể phủ nhận những hiệu quả lớn lao từ tiến bộ của khoa học kỹ thuật, giúp con người từng bước khẳng định sức mạnh của mình, nhưng cũng chính bởi điều đó mà đã để lại bao hệ lụy đau thương. Bao sinh vật đứng bên bờ tuyệt chủng, những nhân tai thảm khốc. Con người rõ ràng đang tàn phá tự nhiên. Đã đến lúc chúng ta cần nghiêm túc nhìn nhận lại ý nghĩa và giới hạn về sức mạnh ấy, để có thể cân chỉnh và tìm ra giải pháp thích hợp hơn cho sự sống nhân loại cũng như vạn vật. Chúa tạo dựng thế giới đẹp biết bao. Còn con người, vì sự sống mình đã phá hoại môi trường, bóc lột trái đất.

GIÁO HỘI SỐNG CHUNG NHỊP VỚI XÃ HỘI

Chị Nguyễn Quỳnh Như (giáo xứ Hiệp Thạnh, giáo phận Phú Cường): Đối với tôi, việc các nước không quan tâm đến các cuộc khủng hoảng khí hậu của Trái Đất và muốn kiếm tìm càng nhiều tiền bạc, của cải và vật chất nhiều hơn nữa đã gây ra bao hệ luỵ. Tôi nghĩ tiếng kêu của Trái Đất đã động đến trái tim của Đức Thánh Cha và ngài đã đưa ra Tông huấn mới này. Đây như một cơ hội để nhìn lại trách nhiệm của con người với thiên nhiên, để tùy vào vai trò của mình, có thể có những hành động phù hợp để bảo vệ không gian sống. Rõ ràng, có thể thấy được sự tâm huyết của vị chủ chăn với việc bảo vệ công trình tác tạo của Thiên Chúa. Đồng thời, Giáo hội đang sống chung nhịp với xã hội và luôn tôn trọng tự nhiên.

KHƠI GỢI Ý THỨC SỐNG ĐẸP

Chị Nguyễn Ánh Hường (giáo xứ Phú Thọ Hòa, TGP TPHCM): Trong Tông huấn này, tôi được đánh động bởi nhiều điều, trong đó có một điều rất gần gũi, xác đáng, khi Đức Thánh Cha Phanxicô cho rằng : “Nỗ lực của các gia đình nhằm giảm ô nhiễm, giảm lãng phí và tiêu dùng khôn ngoan đang tạo ra một nền văn hóa mới”. Quả thực, khi mỗi gia đình ý thức kiến tạo một không gian trong lành, sống tiết kiệm, biết kiểm soát chi tiêu trong sự chừng mực, tránh lãng phí… thì đã góp phần giúp môi trường chúng ta sống trở nên đẹp. Sự thay đổi, nỗ lực của con người dẫn đến sự thay đổi cho môi trường theo chiều hướng đẹp. Sống sạch, sống đẹp, có trách nhiệm với “ngôi nhà chung”, đó chính là nếp sống văn hóa. Điều này gần gũi với người Á Đông vì văn vốn là cái đẹp. Ý tưởng trên của Đức Thánh Cha như lời mời gọi, khơi gợi ý thức và trách nhiệm nơi cá nhân, gia đình, giáo xứ và cộng đoàn trong việc vun đắp, xây dựng một môi trường sống trong lành để cái đẹp được ngự trị.

TỪ NHỮNG CỬ CHỈ NHỎ

Bà Vũ Thị Lụa (giáo xứ Thiên Ân, TGP TPHCM): Tông huấn Laudate Deum ra đời sau Thông điệp Laudato Si 8 năm. Lần này Đức Thánh Cha Phanxicô nâng tầm bảo vệ sinh thái lên mức độ phổ quát hơn, toàn diện hơn ở các lãnh vực quan trọng trong đời sống, với những lời cảnh tỉnh về trách nhiệm và ý thức của con người trong việc bảo vệ ngôi nhà chung. Ngài đề cập đến ý thức bảo vệ môi sinh ở những quốc gia giàu có, những người giàu có; tình trạng khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức; sự can thiệp không kiểm soát của con người vào thiên nhiên trong hai thế kỷ qua; những dự án ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của con người..., rồi mời gọi thiện chí trong việc giảm thiểu những tác hại đến đời sống con người và mọi loài thọ tạo. Trong Tông huấn, Đức Phanxicô còn đề cập đến tầm quan trọng của những cử chỉ nhỏ. Chính là “Nỗ lực của các gia đình nhằm giảm ô nhiễm, giảm rác thải, tiêu dùng điều độ đã tạo ra một văn hóa mới”. Trong Giáo hội Việt Nam, cử chỉ này cũng đã được thực hiện ở nhiều nơi, từ cấp giáo phận đến giáo xứ, cũng như cộng đoàn dòng tu, và thực tế đã tạo nên nhiều hiệu ứng tích cực. Mong rằng Tông huấn sẽ khơi gợi, sẽ “sự hoán cải” trong mọi lãnh vực, nhằm đem đến sự chữa lành cho môi trường sinh thái cùng những lợi ích thiết thực cho cuộc sống con người trên khắp toàn cầu.

Nhóm phóng viên (thực hiện)