Mấy tuần nay, trên trang mua bán của chung cư tôi ở bắt đầu rộn ràng lời mời chào mua quả sấu. Người bán chia sấu ra làm hai loại: một đã cà vỏ, một nguyên vỏ, tiện cho các nhu cầu chế biến, thưởng thức khác nhau của mỗi nhà.
Những quả sấu này mới từ phương Bắc chuyển vào nên vẫn còn tươi xanh. Và năm nào nhà tôi cũng sẽ mua chừng một đến vài ký để ngăn đá tủ lạnh dùng dần. Vì sấu bảo quản bằng cách này rất tiện sử dụng và lâu hư. Và loại sấu được chuộng mua tích trữ nhất là sấu “bảnh tẻ”. Đây là tên gọi dành cho quả sấu đủ già, đang vào đúng thời điểm rộ nhất, khi đó vỏ hơi sần, cùi dày và độ chua vừa đủ.
Bắt đầu vào hè cũng là vào mùa sấu chín rộ. Mùa sấu thường kéo dài khoảng 3 tháng, nên có người nói mùa sấu dài bằng cả mùa hè. Sấu rộ cũng đúng lúc thời tiết nắng nóng nhất ở cả ba miền. Vị sấu chua thanh đem chế biến được rất nhiều món đa dạng, từ thức uống giải khát đến món ngọt, rồi cả món mặn. Chính cái vị chua chua đặc trưng khiến mấy chị em rất ưa thích, đi vào hàng chục món ngon.
Quả sấu rất quen thuộc với người sống ở miền Bắc, vì cây sấu từ xa xưa đã hợp thổ nhưỡng nơi đây, nên sinh trưởng tốt. Cây sấu trồng nhiều và nổi tiếng ở các địa phương như Hưng Yên, Thái Bình, Bắc Ninh… và được nhớ nhiều nhất là ở Hà Nội. Còn nhớ lần đầu ra Hà Nội đúng vào hè, vì quá thích câu hát “cô đơn sấu rụng ngoài ngõ vắng”, cũng như từng được nghe kể nhiều về loại quả này mà tôi đã có cả mấy ngày thử đủ món làm từ sấu. Niềm cảm tình đến từ một câu hát, một lời giới thiệu và bị “chinh phục” hoàn toàn bởi vị giác.
Người sống ở miền Nam ra Hà Nội hay cất công vào các phố Hàng Đường, Hàng Than trong phố cổ để mua các loại ô mai, trong đó có ô mai sấu. Rồi giữa tiết trời nóng, dạo một vòng các phố phường, sẽ không thể ngăn chân ghé vào các hàng nước có món nước sấu đá. Đi chơi đến bữa trưa, bữa chiều lại có dịp được bạn bè Hà Nội mời cơm với tô canh sườn nấu sấu, rồi còn có cả vịt om sấu, đơn giản hơn lại có nước canh rau muống luộc dầm thêm quả sấu… Cũng trong lần vòng quanh Hà Nội này, tôi được một người bạn lý giải tên quả sấu. Theo đó, quả xanh rất chua nên khi ăn ai cũng nhăn nhó, má hóp lại, khiến mặt có vẻ gầy gò, nên dân gian gọi là “sấu”. Sấu có nghĩa là “gầy gò”. Đúng là một kiến thức mới thú vị đã được tiếp thu khi đang nhâm nhi vị hòa quyện đủ chua, ngọt, cay từ ô mai sấu.
Hằng năm vào mùa sấu, tôi lại tìm đặt sấu tươi, hì hụi gọt vỏ, cất vào nhiều hộp trong tủ đông. Khi thèm chỉ cần lấy chừng 2 quả đã đủ cho tô canh rau muống luộc và chừng 5-7 trái cho nồi canh sấu nấu sườn heo hay vịt om sấu. Sấu rất nhanh chín mềm nên khi nấu không cần để quá lâu. Thịt sấu dễ dàng tan ra khi dằm nhẹ, hòa quyện trong nước dùng. Những ngày nắng nóng ăn cơm không vô mà có nồi canh chua chua, thanh thanh từ quả sấu, thì mọi việc suôn sẻ.
Hải Hà
Bình luận