Mỗi lần nắng hạ bắt đầu gay gắt, những người con miền biển lại nhớ đến món xu xoa - thứ quà quê giản dị mà mát lạnh, gắn liền với những trưa hè thơ ấu. Không biết từ bao giờ, hình ảnh chén xu xoa trong vắt, thơm mùi nước đường gừng đã in sâu vào ký ức, như một phần không thể thiếu của tuổi thơ nơi làng biển.
Xu xoa là món ăn dân dã rất quen thuộc ở nhiều vùng, đặc biệt là ở các vùng miền Trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đà Nẵng… Đây là món ăn giải nhiệt lý tưởng trong những ngày nắng nóng. Cái xuýt xoa khi cầm một chén đầy xu xoa đến từ cảm giác ngon miệng và mát lạnh. Với người miền Trung, xu xoa là một món ăn gắn với ký ức, gợi nhớ đến hình ảnh gánh hàng rong, những buổi trưa hè nóng nực và sự giản dị của không gian làng quê.
Nguyên liệu chính của xu xoa là rong câu - một loại rong biển mọc tự nhiên, bám vào các rạn đá ven biển. Người dân địa phương phải dõi theo con nước, chờ thủy triều rút sâu để lội ra bãi đá cắt rong. Sau khi hái, rong được phơi nắng từ 3-5 ngày cho khô hẳn. Nhờ thế, người ta có thể để dành được lâu và tiện gởi đi xa.
Để làm xu xoa, rong khô được nấu sôi cho tan, sau đó để nguội sẽ đông lại thành thạch trong, mịn, giòn nhẹ và mát lạnh. Tuy cách làm đơn giản, nhưng để tạo nên hương vị đặc trưng, không thể thiếu nước đường gừng và đôi khi thêm chút nước cốt dừa béo ngậy.
Xu xoa thường được cắt thành miếng nhỏ, cho vào ly hoặc chén, rưới phần nước đường, cốt dừa. Khi muốn tăng độ mát lạnh thì thêm đá bào, đá đập nhuyễn. Chén xu xoa ấy là sự mộc mạc của biển, của rong mà người dân xứ biển nào cũng ít nhiều từng có lần đi cắt, phơi sau nhà. Có lẽ vì vậy mà người xa quê mỗi lần lên lại thành phố thì “hành trang” luôn nặng thêm túi rong khô. Vị dịu mát này làm tan đi cái nóng ngày nắng và dịu nỗi nhớ quê nhà, chạm vào là chạm miền nhớ với mùi biển, vị biển trong lành.
Như nhiều thức quà quê gợi nhớ gợi thương khác, xu xoa cũng được mang lên bán ở thành phố. Cái tên gọi lạ lẫm cùng nguồn gốc tự nhiên từ rong biển khiến không ít người thích thú muốn ăn thử. Sự hòa quyện giữa vị thanh mát của rong, vị ngọt từ đường mía, vị cay ấm của gừng, thêm chút béo từ cốt dừa đã không làm ai thất vọng.
Hải Hà
Bình luận