Gần đây, khi ngồi ở công viên hay ở những khu vui chơi trẻ em, thường nghe tụi nhỏ nói với nhau những cụm từ khó hiểu. Đại loại như “tung tung xà hua”, “tralalero tralala”, “Ballerina Cappuccina” … Mới nghe tưởng đó là tiếng Anh chỉ một trò chơi, một con vật nào đó, nhưng khi dò lại thì không hẳn như vậy. Một bạn trẻ ngoài 20 tuổi thú nhận rằng, thế hệ gen Z đã chính thức cảm nhận được khoảng cách với thế hệ gen Alpha. Bạn này kể đã từng được các em nhỏ chừng 7, 8 tuổi giải thích các cụm từ nghe rất lạ ở trên, dù từ khá giống nhau, khó ghi nhớ, nhưng các bé đều có thể nhanh chóng trả lời các từ này tương ứng với hình nào trong các tạo hình hoạt hình khá ấn tượng nhưng vô lý khác lẽ thường, ví dụ như con cá mập 3 chân và đi giày xanh, cây gậy bóng chày trong tay cầm một cây gậy bóng chày, vũ công có phần đầu hình tách cà phê capuchino…
Nói về các tạo hình hoạt hình, đây là các nhân vật từ AI, có phần kỳ quái, gây sốt trên các ứng dụng TikTok. Những hình ảnh cùng ngôn ngữ đặt tên như vậy đã bắt đầu xuất hiện trên thế giới từ đầu năm, và rầm rộ ở Việt Nam khoảng hơn một tháng trở lại đây, thường là sự pha trộn giữa động vật hoặc con người với vật thể vô tri, như chú cá mập đi giày tên Tralalero Tralala (tài khoản TikTok gốc đã bị xóa), Bombardiro Crocodillo - một chiếc máy bay ném bom với đầu cá sấu, Ballerina Cappuccina - vũ công ba lê với cái đầu là tách cà phê. Có người nói rằng đừng cố tìm hiểu hay phân tích khi xem các tạo hình này, vì đây là kiểu nội dung “vô tri”, kỳ quái và phi lý, chỉ nên “cảm” theo mỗi cách khác nhau (?), một kiểu “brain rot” (tạm dịch: thối não). Xin mở ngoặc nói thêm, năm 2024, Oxford University Press chọn “brain rot” là từ ngữ của năm. Cụm từ này mô tả ảnh hưởng tiêu cực từ việc cuộn liên tục qua hàng loạt nội dung “vô thưởng vô phạt” hoặc dễ dãi trên mạng. Việc gọi đó là “brain rot” chính là lời thừa nhận rằng nội dung này nhảm nhí, vô nghĩa…, xem để xả stress cho nhẹ đầu.
Nếu là xem để “xả đầu”, vậy thì chắc chắn sẽ không là sản phẩm giải trí có nội dung thích hợp dành cho trẻ nhỏ. Nhưng thực tế trẻ nhỏ lại thích thú và ghi nhớ những thứ vô lý này, và nhiều bậc cha mẹ không quan tâm điều chỉnh. Trên các diễn đàn mạng, nhiều phụ huynh thú nhận họ thường xuyên nghe con lảm nhảm những cụm từ nghe qua “như thần chú”, nhưng chẳng để ý. Một số thầy cô giáo thì cho biết học sinh ngày càng tương tác nhiều với trào lưu này, ngay cả khi chúng nói chuyện trực tiếp với nhau. Thậm chí các em còn vẽ hình các nhân vật trong giờ học, tranh luận xem ai là “nhân vật yêu thích” hoặc hét to tên nhân vật như một kiểu cảm thán… Theo chúng tôi, đây là một hiện tượng cần báo động, vì trò chơi đó hoàn toàn không vô hại, do có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ của trẻ trong giai đoạn phát triển. Cụ thể sẽ tác động đến tư duy ngôn ngữ, méo mó về nhận thức. Hiện có quá nhiều kênh có nội dung nhảm nhí gán mác cho trẻ em hoặc trẻ em dễ dàng truy cập vào, nên cần trang bị để các em nhận biết, phân biệt nội dung nào là “rác”, cái nào nên xem. Khó cấm tiệt nhưng buộc phải hướng dẫn cho trẻ nhỏ biết bảo vệ bản thân.
PHONG DIỆP
Bình luận